یادداشت اختصاصی حنیف غفاری، کارشناس مسائل بین‌الملل؛

خدمت ناخواسته ترامپ به شانگهای و بریکس

شاید تصور شود حضور رئیس جمهور آمریکا در رأس معادلات سیاسی و اجرایی این کشور به دردسرهایی برای پیشبرد اهداف اقتصادی مشترک کشورهای عضو شانگهای و بریکس منجر شده است، اما چنین پیش فرضی با نیم نگاهی به مؤلفه‌های مختلف ابطال می‌شود.
حنیف غفاری؛ کارشناس مسائل بین‌الملل
تاریخ انتشار: ۱۰:۰۶ - ۱۱ شهريور ۱۴۰۴ - 2025 September 02
کد خبر: ۲۸۸۰۱۱

خدمت ناخواسته ترامپ به شانگهای و بریکس

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ برگزاری اجلاس اخیر سازمان همکاری شانگهای در تیانجین چین مولد دغدغه های گوناگونی در جبهه غرب و دولت کنونی آمریکا بوده است. آمریکا کماکان نگاه سلبی و بازدارنده ای نسبت به هم افزایی بازیگران غیرغربی در عرصه تجارت جهانی و اقتصاد داشته و اتحادیه اروپا نیز به سبب پیوستگی زیرساختهای اقتصادی خود به آن سوی آتلانتیک ، رویکرد محتاطانه و سختی در قبال موجودیت و کارکرد سازمان همکاری های شانگهای و همچنین حوزه بریکس اتخاذ نموده است.

شاید در ابتدا تصور شود حضور دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در راس معادلات سیاسی و اجرایی این کشور به دردسرهایی برای پیشبرد اهداف اقتصادی مشترک کشورهای عضو شانگهای و بریکس منجر شده است، اما چنین پیش فرضی با نیم نگاهی به دو مؤلفه اساسی و تعیین کننده ابطال می شود:

سازمان همکاری های شانگهای و بریکس تا قبل از حضور ترامپ در راس هرم قدرت، صرفا بر سر موجودیت خود هزینه می دادند

نخست، اینکه سیاستهای تعرفه ای ترامپ در تقابل با همه کشورهای دنیا سبب شده تا عنصر "اطلاق"در تصمیم سازی های تجاری کشورها پررنگ تر شود. "اطلاق" به معنای "نسبیت زدایی" از مقوله تجارت و تشکیل بلوکهای اقتصادی در نظام بین الملل است. فشارهای ترامپ بر روی کشورهای گوناگون سبب شده تا آنها میان "بازی در زمین آمریکا" و"ادغام در بلوکهای اقتصادی نوین "ملزم به انتخاب یک گزینه شوند. راهکار میانه و سومی در این خصوص وجود ندارد.

تاکنون ترامپ تصور می کرد بیشتر کشورهای دنیا میان آمریکا و سازمانهای نوظهور اقتصادی سریعا و بدون هیچ درنگی گزینه نخست را انتخاب می کنند، اما این محاسبه انتزاعی وی در عمل به چالش کشیده شده است. به عنوان مثال، کشور هند در پاسخ به مطالبه جبری واشنگتن مبنی بر لزوم قطع واردات نفتی خود از روسیه یا تحمل تعرفه های 50 درصدی بر کالاهای صادراتی خود به آمریکا، گزینه دوم را انتخاب کرد. بسیاری از کشورها نیز دریافته اند در برهه کنونی فضای محدودی جهت "بازی دوگانه در عرصه تجارت جهانی"وجود دارد و آنها باید با در نظر گرفتن تمامی جوانب موجود دست به "انتخاب بهتر"بزنند. همین مسئله سبب شده تا بسیاری از بازیگران به سوی ساختارهای نوین تجاری در جهان متمایل شوند.

دوم، اینکه سازمان همکاری های شانگهای و بریکس تا قبل از حضور ترامپ در راس هرم قدرت، صرفا بر سر موجودیت خود هزینه می دادند؛ به این معنا که دارای محدودیت زمانی برای تعریف یا بازتعریف عملیاتی کارکردهای جمعی خود در مسیر هم افزایی تجاری نبودند. اما حضور ترامپ به مجامعی مانند شانگهای و بریکس ماهیتی عملگرایانه بخشیده است.

وجود عینی خطری به نام آمریکا سبب شده تا انگاره ها و پیش نیازهای شکل گیری الگوهای جمعی تجاری در بطن بریکس و شانگهای به سرعت بیشتری احصا و عملیاتی شود. همچنین اعضای شانگهای خود را ملزوم به صیانت از قواعد سازمان تجارت جهانی می دانند؛ همان قواعدی که در سایه حمایت گرایی و یکجانبه گرایی دولت کنونی آمریکا به چالش کشیده شده است.

همین عملگرایی تبدیل به پاشنه آشیل اقتصادی دولت آمریکا خواهد شد؛ موضوعی که حتی برخی راهبردنویسان اقتصادی حزب جمهوری خواه و نزدیکان ترامپ نمی توانند وحشت و سردرگمی خود را نسبت به آن کتمان کنند. این روند در آینده ای نزدیک پررنگ تر خواهد شد.

ارسال نظر
تحلیل های برگزیده
آخرین اخبار