ترامپ هند را به چین باخت؟

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ اجلاس اخیر سازمان همکاری شانگهای در چین توجه زیادی را به خود جلب کرد، زیرا در زمانی برگزار شد که جهان شاهد تغییرات ژئوپلیتیکی با افول هژمونی آمریکا و ظهور قدرت‌های جدید مانند روسیه و چین است. آنچه این اجلاس را متمایز می‌کرد، حضور ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه پس از نشستش در آلاسکا با دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا و افزایش تنش در اوکراین نبود، بلکه حضور نارندرا مودی، نخست وزیر هند آن هم با توجه به اختلافات قبلی میان چین و هند بود.

حضور نخست وزیر هند در اجلاس سازمان همکاری شانگهای در کنار رؤسای جمهور چین و روسیه ترامپ را ناراحت کرد

این اجلاس درحالی برگزار شد که روابط هند و آمریکا در پایین‌ترین سطح خود در دهه‌های اخیر قرار دارد. سفر مودی هفت سال پس از آخرین سفرش به چین و پس از درگیری‌های مرزی خونین سال ۲۰۲۰ میلادی انجام شد.

پیش از اجلاس سازمان همکاری شانگهای، دیداری میان شی جین پینگ، رئیس جمهور چین و نارندرا مودی، نخست وزیر هند برگزار شد. این دیدار فقط تبادل احترامات دیپلماتیک و گرفتن عکس یادگاری نبود؛ بلکه روابط دو کشور را تقویت کرد و نتیجه مثبت عملی داشت. پروازهای مستقیم هند و چین پس از یک وقفه چند ساله به دلیل شیوع کرونا و بحران مرزی ازسر گرفته شد، دو طرف توافق کردند درباره مناقشه مرز رایزنی‌های بیشتری انجام دهند و ابعاد اقتصادی همکاری های دوجانبه نیز در این دیدار بررسی شد.

حضور نخست وزیر هند در اجلاس سازمان همکاری شانگهای در کنار رؤسای جمهور چین و روسیه و عکس‌هایی که آنها را در حال گپ و گفت و خندیدن نشان می‌داد، ترامپ را ناراحت کرد؛ به طوری که در شبکه اجتماعی خود نوشت: به نظر می آید هند و روسیه را به چین باخته‌ایم. برایشان آینده‌ای طولانی و با رفاه در کنار هم آرزو می‌کنم.

با وجود این، وی به سرعت نوشت، «روابط با هند با وجود تعرفه‌هایی که بر کالاهای هندی وضع کرده ام، خوب است و با وجود ناراحتی‌ از اقدامات مودی، همیشه دوستش خواهم بود». ترامپ بعداً از اظهاراتش درباره از دست دادن هند عقب‌نشینی و عنوان کرد، «معتقد نیستم آمریکا هند را از دست داده باشد».

اظهارات ترامپ با واکنش مثبت مودی مواجه شد و در حساب کاربری خود در X  از نگاه مثبت ترامپ نسبت به روابط دو کشور قدردانی کرد.

بیشتر تحلیل‌ها از اظهارات ترامپ که عنوان می‌کند آمریکا هند را به چین باخته است، به ریشه اصلی این شکست می‌پردازد و ترامپ را به دلیل سوق دادن دهلی نو به آغوش پکن با اعمال تعرفه بر کالاهای هندی و نزدیکی به پاکستان سرزنش می‌کند. با وجود این، آرزوهای ترامپ برای آینده‌ای طولانی و مرفه برای دو کشور تا حدودی طعنه‌آمیز بود و نشان می‌داد وی اجازه ایجاد روابط حسنه این کشورها را نخواهد داد، به ویژه اینکه شرکت‌هایشان در وهله نخست به سمت آمریکا گرایش دارند.

بعید است ترامپ به دلایل مختلف، به ویژه نقش محوری هند در رقابت با چین، دهلی را رها کند. علاوه بر این، در داخل آمریکا بر سر رویکرد ترامپ نسبت به هند اختلاف نظر وجود دارد. برخی ها اقدامات وی که هند را از آمریکا دور و به چین نزدیک‌تر کرده است، محکوم می‌کنند و معتقدند، ترامپ در حال تخریب ارکانی است که واشنگتن و دهلی نو سال‌ها برای ساختنشان تلاش کرده‌اند. 

نیکی هیلی، سفیر سابق آمریکا در سازمان ملل متحد با توجه به اهمیت روابط آمریکا با هند در مقابله با چین، خواستار ارزیابی مجدد این روابط شد. جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی آمریکا از ترامپ خواست به جای قلدری در برابر هند، با روسیه مقابله کند. وی از موضع سنجیده هند در قبال اقدامات ترامپ تمجید کرد و از دهلی نو خواست با رئیس جمهور آمریکا به عنوان پدیده ای گذرا رفتار و مطابق با منافع ملی هند عمل کند.

برخی سیاستمداران آمریکایی حتی ترامپ را در اولویت قرار دادن تجارتش بر روابط آمریکا و هند مقصر می‌دانند. تصمیم وی برای میزبانی از عاصم منیر، فرمانده ارتش پاکستان در ژوئن گذشته، پس از آتش‌بس هند و پاکستان، خشم دهلی نو را برانگیخت. طبق برخی گزارش ها، چند روز قبل از حمله پاهلگام در کشمیر آوریل گذشته، قراردادی میان شرکت خصوصی ارزهای دیجیتال آمریکایی World Liberty Financial که پسران ترامپ در آن سهام دارند و هیئت تازه تأسیس ارزهای دیجیتال پاکستان منعقد شد.

هیئتی عالی رتبه از مدیران ارشد برای امضای این قرارداد به اسلام آباد سفر کردند و شخصاً به وسیله فرمانده ارتش پاکستان مورد استقبال قرار گرفتند. این موضوع باعث شد جیک سالیوان مشاور سابق امنیت ملی آمریکا، ترامپ را در اولویت دادن به تجارت خانوادگی خود بر روابط آمریکا و هند مقصر بداند.

رئیس جمهور آمریکا سرجیو گور، یکی از نزدیکترین دستیارانش را به عنوان سفیر بعدی آمریکا در هند معرفی کرده است. انتصاب سفیر جدید در هند، ارتباط میان دو طرف را تسهیل و به کاهش تنش‌ها کمک خواهد کرد. گور گفت، اولویتش این خواهد بود هند با آمریکا همسو باشد، نه اینکه از آن دور شود.

برخی سیاستمداران آمریکایی حتی ترامپ را در اولویت قرار دادن تجارتش بر روابط آمریکا و هند مقصر می‌دانند

با وخامت روابط دو کشور، سفر برنامه‌ریزی‌شده مذاکره‌کنندگان تجاری آمریکا به دهلی نو در اواخر ماه گذشته لغو شد. با وجود این، اکنون طرف‌های هندی و آمریکایی توافق کرده‌اند مذاکرات را ازسر بگیرند و انتظار می‌رود پیوش گویال، وزیر تجارت هند برای تکمیل مذاکرات به واشنگتن سفر کند، در حالی که صحبت‌هایی مبنی بر نزدیک بودن توافق تجاری میان دهلی نو و واشنگتن وجود دارد.

تنش‌ها میان هند و آمریکا به لغو سفر برنامه‌ریزی‌شده ترامپ به هند برای شرکت در اجلاس چهارجانبه در اواخر سال جاری منجر شد. نیویورک تایمز گزارش کرد، دونالد ترامپ از سفر به هند برای شرکت در اجلاس چهارجانبه منصرف شده است، اما نامزد تصدی سمت سفیر در هند به تازگی عنوان کرد، ترامپ امکان دارد برای شرکت در این اجلاس به هند سفر کند.

 سفر ترامپ به تحولات روابط واشنگتن با دهلی نو بستگی دارد. اگر تنش‌های دو کشور ادامه یابد، رئیس جمهور آمریکا شاید سفرش را به هند لغو کند. اگر این سفر انجام شود، احتمالاً روابط دو کشور تقویت خواهد شد. ترامپ اعتقاد دارد، هند را از روسیه و چین دور کرده اما هند اعتماد خود را به رئیس جمهور ترامپ از دست داده است. بنابراین، مودی تلاش خواهد کرد تا اطمینان حاصل کند آمریکا، روسیه و چین به عنوان بخشی از راهبرد هند برای تنوع بخشی به شرکا از دست نمی‌روند.

پس از ماه‌ها پیگیری سیاست چماق و هویج با هند، به نظر می آید ترامپ لحن خود را ملایم‌تر کرده است. فشارهای داخلی و تصویر کنار هم رهبران چین، هند و روسیه شاید در تغییر لحن وی در قبال هند به سمت مقابله با چین و نینداختن دهلی نو به آغوش پکن و مسکو موفق بوده باشد.