چرخش سیاست آمریکا از هند به پاکستان

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ با آغاز دومین دوره ریاست جمهوری دونالد ترامپ در ژانویه ۲۰۲۵، تحولی بزرگی در ژئوپلیتیک جنوب آسیا در حال وقوع و روابط میان واشنگتن، دهلی نو و اسلام آباد به طرز چشمگیری تغییر کرده است. در این راستا روابط ایالات متحده و هند با تنش بی‌سابقه‌ای روبرو شده و در مقابل، روابط ایالات متحده و پاکستان در حال توسعه است.

این چرخش نسبت به دوره نخست ترامپ (۲۰۱۷-۲۰۲۱) که هند به عنوان متحد کلیدی در مقابله با نفوذ چین در نظر گرفته می‌شد، گویای تغییر چشم‌انداز در سیاست خارجی ایالات متحده است.

یکی دیگر از نکات مورد اختلاف، ادامه خرید باتخفیف نفت روسیه از سوی هند، با وجود تحریم‌های غرب است

افول روابط آمریکا و هند

تیرگی روابط ایالات متحده و هند را می‌توان به ترکیبی از اختلافات اقتصادی، دیپلماتیک و راهبردی نسبت داد که در دوران دولت ترامپ افزایش یافته است. یکی از مهمترین موضوعات در این زمینه، حمایت‌گرایی تجاری است. ترامپ همواره از هند به دلیل اقدامات تجاری محدودکننده انتقاد و تأکید کرده کسری تجاری ایالات متحده با هند تا سال ۲۰۲۵ سالانه تقریباً به ۳۰ تا ۴۰ میلیارد دلار افزایش یافته است.

در پاسخ به این موضوع، دولت ترامپ تعرفه‌های قابل توجهی را برای دهلی نو اعمال کرد که در ابتدا ۲۵ درصد برای کالاهای مختلف هندی تعیین و در برخی بخش‌ها به ۵۰ درصد افزایش یافت. البته منتقدان استدلال می‌کنند، گرچه تعرفه‌ها به مصرف‌کنندگان آمریکایی آسیب می‌رساند، اما نشان‌دهنده تعهد ترامپ به حمایت از صنایع و مشاغل آمریکایی است.

یکی دیگر از نکات مورد اختلاف، ادامه خرید باتخفیف نفت روسیه از سوی هند، با وجود تحریم‌های غرب است که پس از جنگ اوکراین اعمال شد. ترامپ به طور مستقیم این خریدها را به تعرفه‌های تنبیهی مرتبط دانسته و ادعا کرده است، هند تلاش‌های جهانی برای منزوی کردن روسیه را تضعیف می‌کند. این انتقاد علنی از نارندرا مودی، نخست وزیر هند نشان دهنده اختلاف جدی میان دو کشور است.

اختلافات تجاری و انرژی به بحران دیپلماتیک بزرگ تبدیل و اعتماد دوجانبه را که دهه‌ها ایجاد شده بود، از بین برده است. گرچه ترامپ گاهی به «رابطه ویژه» ایالات متحده و هند می‌پرداخت، اما مذاکرات مربوط به همکاری‌های دفاعی و راهبردی همچنان متوقف مانده است.  تحلیلگران هشدار می‌دهند، اگر این مسیر ادامه یابد، همکاری دو کشور احتمالاً به خطر خواهد افتاد.

افزایش روابط آمریکا و پاکستان

در مقابل، روابط ایالات متحده و پاکستان سال ۲۰۲۵ شاهد تحول بزرگ بوده که ناشی از منافع مشترک در امنیت، ثبات و همکاری اقتصادی است. مهمترین تغییر در همکاری‌های دوجانبه مربوط به حوزه ضد تروریسم است؛ مقام های آمریکایی از اشتراک‌گذاری اطلاعات و حمایت عملیاتی پاکستان علیه بقایای داعش و القاعده تمجید و آن را «فوق‌العاده» توصیف کرده‌اند. همکاری مجدد، روابط نظامی را تقویت و برخی اظهارات درباره معاملات تسلیحاتی جدید و رزمایش‌های مشترک، نشان دهنده بازگشت اعتماد به اسلام‌آباد به عنوان شریک امنیتی است.

سیاست‌های ترامپ در دوره دوم ریاست جمهوری‌اش الگوی مشخصی را دنبال کرده که مبتنی بر پاداش  به همکاری و تنبیه اقداماتی است و منافع ایالات متحده را تضعیف می‌کند

همچنین، با تیره شدن روابط ایالات متحده و هند، ترامپ اهمیت راهبردی پاکستان در منطقه را، به ویژه درباره ثبات افغانستان و مقابله با نفوذ فزاینده چین، به رسمیت شناخته است. این موضوع، ارزش پاکستان را به عنوان شریک قابل اعتماد در جنوب آسیا آشکار می‌کند و گویای تغییر بزرگ در سیاست خارجی ایالات متحده است.

جنبه اقتصادی روابط ایالات متحده و پاکستان نیز اهمیت یافته است. آوریل ۲۰۲۵ «شورای رمزارز پاکستان» با شرکت مالی «ورلد لیبرتی» که پیوندهای محکمی با خانواده ترامپ دارد، قرارداد مهمی منعقد کرد. این توافق نه تنها روابط اقتصادی را تقویت می‌کند، بلکه نشان‌دهنده تغییر به سمت رابطه‌ای مبتنی بر رشد مشترک و منافع متقابل است که فراتر از وابستگی سنتی به کمک‌های خارجی و در گذشته مشخصه روابط ایالات متحده و پاکستان بوده است.

الگوی روشن در سیاست ترامپ

سیاست‌های ترامپ در دوره دوم ریاست جمهوری‌اش الگوی مشخصی را دنبال کرده که مبتنی بر پاداش  به همکاری و تنبیه اقداماتی است و منافع ایالات متحده را تضعیف می‌کند. موضع حمایت‌گرایانه هند، اعتبار این کشور را به عنوان شریک ایالات متحده مورد تردید قرار داده و روابط دوجانبه را به پایین‌ترین سطح خود در سال‌های اخیر رسانده است. در همین حال، پاکستان از این فرصت استفاده و خود را به عنوان متحد سازنده، همکار و و آینده‌نگر معرفی کرده است.

تغییر در سیاست خارجی ایالات متحده، اهمیت سازگاری با چشم‌انداز ژئوپلیتیکی در حال تحول را آشکار می‌کند. اسلام‌آباد به دنبال ایفای نقش فعال‌تر در امنیت منطقه‌ای و همکاری اقتصادی است تا جایگاه خود را در صحنه جهانی تقویت کند. در مقابل، سیاست‌های فعلی هند، این کشور را در معرض خطر انزوا از متحد محوری قرار می‌دهد که نشان از توازن قدرت ظریف در جنوب آسیاست.

در مجموع، احیای روابط ایالات متحده و پاکستان، فصل جدیدی را در ژئوپلیتیک جنوب آسیا رقم می‌زند که همکاری و همسویی راهبردی را بر روابط تاریخی در اولویت قرار می‌دهد. همزمان با بازنگری رویکرد ایالات متحده، باید منتظر ماند و دید هند چگونه به این چالش‌ها پاسخ می دهد و این موضوع چه پیامدهایی برای آینده منطقه خواهد داشت.