سوریه به جمع متحدان آمریکا خواهد پیوست؟

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ دمشق با سفر تاریخی احمد الشرع، رئیس جمهور سوریه به واشنگتن و دیدار با دونالد ترامپ، همتای آمریکایی‌اش در کاخ سفید، فصل جدیدی را در روابط بین‌المللی خود می‌گشاید.

از زمان استقلال سوریه در سال ۱۹۴۶، هیچ رئیس جمهور سوری از واشنگتن بازدید نکرده بود

استقبال گرم آمریکا از الشرع در کنار موضوعات عمیقی که در مذاکرات مطرح شد و نتیجه اولیه‌ای که از آنها به دست آمد، که مهمترین شان تعلیق تحریم‌های قانون قیصر به مدت 6 ماه بود، به دمشق کورسوی امیدی برای مرحله‌ای متفاوت از گشودگی و همکاری می‌دهد و راه را برای پیوستن احتمالی آنها به حلقه متحدان منطقه‌ای واشنگتن هموار می‌کند.

این سفر که ماه‌ها مقدمات دقیق دربر داشت، همچنین به عنوان گشایش افق‌های جدید سیاسی، اقتصادی و تجاری تلقی می‌شود و شاید پایه‌های همکاری امنیتی دو طرف را بنا نهاده باشد، اقدامی که انتظار می‌رود بازتاب هایی بر وضعیت داخلی سوریه و نقشه روابط سوریه و آمریکا در مسیری گسترده‌تر برای دستیابی به ثبات در خاورمیانه داشته باشد.

دیدار تاریخی

روابط سوریه و آمریکا همواره با خصومت مزمن مشخص شده است. از زمان استقلال سوریه در سال ۱۹۴۶، هیچ رئیس جمهور سوری از واشنگتن بازدید نکرده بود. با وجود این، سقوط نظام بشار اسد راه را برای پایان دادن به خصومت ها و مسیر را برای رابطه مثبت میان دو کشور هموار کرد.

سفر الشرع به واشنگتن همچنین به عنوان آغاز مرحله جدیدی در روابط مبتنی بر مشارکت تلقی می‌شود. اسعد الشیبانی، وزیر امور خارجه سوریه دیدار الشرع و ترامپ را سازنده توصیف کرد و در پستی در حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی X نوشت: بر حمایت از وحدت سوریه، بازسازی آن و رفع موانع بر سر راه رنسانس آینده تأکید می کنم.

در بیانیه وزارت امور خارجه سوریه آمده است:  ترامپ آمادگی کشورش را برای ارائه پشتیبانی لازم به رهبری سوریه برای تضمین موفقیت روند بازسازی و توسعه تأیید کرد. هر دو طرف بر تعهد خود به اجرای توافق ۱۰ مارس، به ویژه در زمینه ادغام نیروهای دموکراتیک در صفوف ارتش سوریه و سایر مفاد مندرج در توافق تأکید کردند.

پایان دادن به انزوا

رئیس جمهور سوریه معتقد است، دیدار با ترامپ در کاخ سفید پایان دهه‌ها جدایی سوریه و آمریکا را نشان می‌دهد و در مصاحبه‌ای با شبکه آمریکایی فاکس نیوز توضیح داد:  بیش از 60 سال سوریه از واشنگتن دور، از بیشتر کشورهای جهان منزوی و اختلاف نظر دو کشور عمیق بود. برای نخستین بار در دهه‌های اخیر، یک رئیس جمهور سوریه به کاخ سفید سفر کرده است و پس از دوره طولانی انزوا، سوریه وارد مرحله جدیدی از روابط بین‌المللی می‌شود که امکان دارد چشم‌انداز متفاوتی میان دمشق و واشنگتن ایجاد کند.

وی افزود: برای ایالات متحده مهم است با دولت سوریه ارتباط مستقیم داشته باشد و در زمینه پرونده داعش و هر آنچه که به امنیت منطقه‌ای مربوط می‌شود، گفت وگو و مذاکره کند.  سوریه امروز دیگر به عنوان تهدید امنیتی دیده نمی‌شود، بلکه بیشتر به عنوان کشوری دیده می‌شود که می‌تواند شریک اقتصادی و مقصدی برای سرمایه‌گذاری، به ویژه در زمینه انرژی و اکتشاف گاز باشد.  سوریه به متحد ژئواستراتژیک ایالات متحده تبدیل شده است.

ترامپ بار دیگر با تحسین رئیس جمهور سوریه، وی را «بسیار قوی» توصیف کرد و گفت: من او را دوست داشتم، با وی موافقم و هر کاری از دستمان برآید برای موفقیت سوریه انجام خواهیم داد.

رئیس جمهور آمریکا پس از این دیدار در گفت وگو با خبرنگاران افزود: سوریه بخش مهمی از خاورمیانه است. مکان و مردمی عالی دارد. می‌خواهم سوریه موفق شود و به توانایی الشرع برای دستیابی به این هدف اعتماد دارم. تمام پیچیدگی‌های ثبات خاورمیانه مورد بررسی قرار گرفت و ثبات و موفقیت سوریه برای همه کشورهای منطقه از اهمیت بالایی برخوردار است.

برای ایالات متحده مهم است با دولت سوریه ارتباط مستقیم داشته باشد و در زمینه پرونده داعش و هر آنچه که به امنیت منطقه‌ای مربوط می‌شود، گفت وگو و مذاکره کند

نتیجه اولیه

سفر الشرع به واشنگتن به سرعت ثمر داد و با اعلام تعلیق قانون قیصر به مدت 6 ماه دیگر (۱۸۰ روز) پایان یافت. این قانون امکان انتقال بیشتر کالاهای آمریکایی برای مصارف غیرنظامی، ازجمله نرم‌افزار و فناوری به سوریه را بدون نیاز به مجوز فراهم می‌کند.

وزارت‌های امور خارجه، بازرگانی و خزانه‌داری ایالات متحده در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند، «لغو بسیاری از تحریم‌ها با هدف حمایت از تلاش‌های سوریه برای بازسازی اقتصاد خود و دستیابی به رفاه همه شهروندانش، ازجمله اقلیت‌های قومی و مذهبی و مبارزه با تروریسم انجام می‌شود. ایالات متحده دیگر تحریم‌های کلی علیه سوریه اعمال نمی‌کند».

با وجود این، سمیر العبدالله پژوهشگر و استاد دانشگاه سوری معتقد است، قضاوت درباره موفقیت سفر الشرع به واشنگتن خیلی زود است. نتیجه ای که تاکنون به دست آمده، انتظارات دمشق را برآورده نمی‌کند.

وی افزود: نتیجه اعلام‌شده تاکنون به برنامه‌ریزی برای بازگشایی سفارتخانه‌های دو کشور و تعلیق تحریم‌های اعمال‌شده علیه سوریه به مدت 6 ماه محدود شده است که بیشتر اقدامی موقت است تا تغییر راهبردی در مواضع آمریکا. این اظهار نظر لزوماً به معنای لغو یا کاهش دائمی تحریم‌ها نیست، بلکه به نظر می‌آید بیشتر به آزمون سیاسی در انتظار تصمیم کنگره آمریکا در پایان این ماه نزدیک‌تر است.

العبدالله عنوان کرد: این دیدار حاوی نشانه‌های رسمی دوستانه‌ای بود که نشان‌دهنده تمایل متقابل برای گشودن کانال‌های ارتباطی و ایجاد اعتماد بود، اما جنبه اساسی این دیدار، که اجرای توافقات انجام شده است، هنوز مشخص نیست. نخستین آزمون واقعی برای این تفاهمات، موضع واشنگتن در زمینه نیروهای دموکراتیک سوریه و میزان تمایلش برای وادار کردن این نیروها به اجرای توافق 10 مارس است. موفقیت این آزمایش مشخص خواهد کرد آیا ایالات متحده واقعاً در زمینه اصلاح سیاست خود در قبال دمشق جدی است یا خیر.

شروط آمریکا

استاد دانشگاه سوری تصریح کرد، واشنگتن به دنبال تحمیل شروط جدید به دولت سوریه و عمدتاً مربوط به موارد زیر است:

• بازتعریف نقش سوریه در ائتلاف بین‌المللی علیه تروریسم به گونه‌ای که امکان استقرار مداوم نیروهای نظامی آمریکا در خاک این کشور برای مبارزه با داعش فراهم شود.
• ایجاد پایگاه‌های جدید در مناطق راهبردی
• تضمین پایبندی دمشق به توافق امنیتی احتمالی با اسرائیل پس از امضای آن و نظارت بر اجرای مفاد آن با نظارت مستقیم آمریکا
• زمینه برای روند صلح جدید سوریه و اسرائیل در حال فراهم شدن و هدفش بازتنظیم موازنه‌های منطقه بر اساس دیدگاه آمریکایی است.

او گفت: مرحله بعدی، آزمون متقابل اراده‌ها خواهد بود. واشنگتن میزان توانایی دمشق در انجام تعهدات سیاسی و امنیتی خود را زیر نظر خواهد داشت، در حالی که دمشق منتظر خواهد ماند ببیند واشنگتن درباره حمایت اقتصادی و سیاسی اش و لغو واقعی تحریم‌ها چقدر جدی است.

اگر اراده متقابل وجود داشته باشد، امکان دارد ماه‌های آینده شاهد تحول تدریجی در ماهیت روابط دو کشور باشیم که با گام‌های محدود در زمینه‌های اقتصادی و دیپلماتیک شروع می‌شود و شاید بعداً به سمت تفاهم‌های گسترده‌تر در زمینه آینده حضور آمریکا در سوریه و موضوعات منطقه‌ای مرتبط با آن توسعه یابد.