ولیعهد بلند‌پرواز سعودی در واشنگتن چه اهدافی را دنبال کرد؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ ولیعهد بلند پرواز سعودی، سیاست خارجی کشورش را از انزوای سنتی خارج ساخته و در صدد است نه تنها راه نفوذ منطقه ای جمهوری اسلامی ایران را سد کند بلکه جایگاهش را به عنوان قدرت منطقه ای تثبیت سازد. بن سلمان، در بسیاری از محافلی که در آن حضور یافته، از "تهدید ایران" سخنی رانده و تاکید دارد که نباید همچون بریتانیا که با سکوت در قبال هیتلر، راه را برای آغاز جنگ جهانی دوم هموار ساخت، با سکوت در قبال ایران، منتظر آغاز جنگ جهانی سوم نشست.

به منظور مقابله با افکار منبعث از جمهوری اسلامی ایران که اتفاقا دامنه آن حتی به مرزهای جنوبی عربستان یعنی یمن هم رسید، وزارت خارجه سعودی، به ویژه از سال 2015، سیاست های تهاجمی شدیدی را در دستور کار قرار داد که البته تا به امروز، چندان به نتیجه نرسیده است. تهاجمی بودن این سیاست ها به حدی بوده که حتی شامل حبس نخست وزیر لبنان به دلیل عدم مقابله جدی با حزب الله نیز شده است. با وجود چنین سیاست های تهاجمی، در عمل پیروزی تا به امروز نصیب ایران شده و حجم عظیم از تسلیحات و سرمایه های هنگفت، نتوانسته عربستان را به مقاصدش برساند. در چنین بستری، محمد بن سلمان، "غرب" را به عنوان مقصد سفرهایش برگزیده و پیش از همه کشورهای غربی، به امریکا رفته است. دقت در برنامه های او طی سفر به امریکا نشان می دهد که هدف از سفر ولیعهد عربستان به غرب، این بار متفاوت از سفرهای قبلی است. پیش از این، سفر مقامات ریاض به غرب کمتر با دیدگاه "رشد داخل" انجام می شد ولی این بار، حداقل در ایالات متحده، بن سلمان نشان داد که علاوه بر تحکیم اتحاد ریاض-واشنگتن و بهبود وجهه عربستان نزد افکار عمومی غرب، خواهان غربی سازی درون عربستان نیز هست.

موشکافی دیدارهای بن سلمان در امریکا و معرفی دستاوردهای آن

العربیه، در گزارشی پیرامون سفر بن سلمان به امریکا، به ترتیب دیدارهای وی را بر شمرد که در این مجال به بررسی اهمیت هر کدام می پردازیم.

دیدار با ترامپ: در این ملاقات رئیس جمهور امریکا بار دیگر ایران را مورد هجوم قرار داد و سپس، ولیعهد سعودی، با بیان این که «ایران در اندازه ای نیست که رقیب (ما) به حساب آید»، تمرکز خود را بر روی "سیل فرصت های بزرگ میان امریکا و عربستان" قرار داد. گفته بن سلمان در خصوص این که ایران در حد و اندازه یک رقیب برای عربستان نیست یادآورد سخنان او در مورد قطر بود. شکی نیست که بن سلمان می داند چنین اظهار نظری نشانی از واقعیت ندارد و او تنها برای قدرت نمایی چنین سخنی گفته ولی آن چه که اهمیت دارد، تلاش وی برای تمرکز بر روابط با امریکا و نه تهاجم به ایران بوده است.

کنفرانس شراکت عربستان-امریکا: بن سلمان در کنفرانس شراکت سعودی-امریکا، از فرصت های بسیار زیاد برای همکاری میان ریاض و واشنگتن گفت و قراردادهایی در حوزه انرژی به امضا رساند. عمده ترین این قرارداد ها برای استفاده از انرژی خورشیدی بوده است. تنوع بخشی بر روی مولدهای انرژی عربستان یکی از اهداف اصلی این کنفرانس بوده که اگر به بار بنشیند، دست سعودی ها برای صادرات هرچه بیشتر نفت را باز می کند و بر درآمدهای آنان می افزاید.

بازدید از هاروارد و MIT: طی دیدارهای هیئت سعودی از دو دانشگاه برتر در جهان، توافق هایی برای همکاری این دانشگاه ها با برخی از دانشگاه های سعودی نظیر ملک عبدالعزیز بدست آمد. این توافقات در واقع تزریق تفکر خلاق این دانشگاه ها به دانشگاه های سعودی را در پی خواهد داشت و نه تنها می تواند از نظر علم آکادمیک جایگاه عربستان را ارتقا بخشد، بلکه در میانمدت، تکنولوژی این کشور را هم متحول می سازد.

گفتگو با مسئولین بورس وال استریت: قریب به یقین می توان گفت که گفتگو با مسئولین بورس وال استریت به منظور سرمایه گذاری هر چه بیشتر عربستان در این بازار انجام شده است. سوای سود مالی از سرمایه گذاری درست در بورس، آن چه عربستان از منظر سیاسی به واسطه این سرمایه گذاری به دست می آورد، اهرم فشاری بر واشنگتن است که با تهدید به استفاده از آن، ریاض می تواند در برخی پرونده ها، کاخ سفید را مجبور به پذیرش سیاست های مطلوبش کند.

ملاقات با مایکل بلومبرگ: بلومبرگ، یکی از سرمایه داران مطرح امریکایی است که کمپانی های رسانه ای و تجاری بزرگی را هدایت می کند. دوستی شخصی میان ولیعهد سعودی با مایکل بلومبرگ می تواند حداقل در سطح رسانه ای، زمینه ای برای معرفی چهره ای بهتر از عربستان برای افکار عمومی جهانی فراهم می کند.

دیدار با بیل گیتس: مایکروسافت، امپراتور رایانه ای امروز جهان است که از ابتدا با مدیریت بیل گیتس شکل گرفته است. سرمایه گذاری در مایکروسافت، راه را برای نفوذ بیشتر عربستان در تبلیغات در فضای مجازی باز می کند و شاید حتی بتواند، کمک حال بزرگی برای دستگاه اطلاعاتی آل سعود فراهم آورد.

بازدید از شرکت بوئینگ: عربستان از 3 سال پیش توانسته هواپیماهایی نسبتا کوچکی را مونتاژ کند. قرار داد با بوئینگ می تواند در میانمدت، سخت هواپیماهای پهن پیکر را برای ریاض به ارمغان آورد.

مذاکره با والت دیزنی: مسلما تلاش برای همکاری با والت دیزنی، در راستای دیپلماسی عمومی عربستان انجام می گیرد که در صورت به نتیجه رسیدن، طیف وسیعی از شهروندان جهان را به سوی عربستان جلب می کند. بنا به گفته والت دیزنی، عربستان قرار است پروژه های مشترکی با والت دیزنی داشته باشد و حتی شهرک های سینمایی برای والت دیزنی در عربستان بنا شود. نکته جالب توجه این بود که همزمان با این دیدار، برای اولین بار پس از نزدیک به 40 سال، سینماهای عربستان بازگشایی شد. کنار گذاشتن این دو قطعه پازل ما را به این نتیجه می رساند که احتمالا صنعت فیلم سازی عربستان، به دنبال تبدیل شدن به هالیوود یا بالیوود دیگری است که با همکاری والت دیزنی، مخاطبان عرب را به سوی خود جلب خواهد کرد.

بازدید از مقر اپل: شرکت اپل، در زمینه تولیدات الکترونیک، جزو سرآمدهای جهان است و رخنه عربستان به بدنه این کمپانی، نه تنها از لحاظ تکنولوژی دستاوردهای بزرگی برای عربستان به همراه می آورد بلکه راه را برای نفوذ در جامعه اطلاعاتی کاربران اپل هموار می سازد. لازم به ذکر است که بسیاری از ایرانی ها از محصولات اپل استفاده می کنند و اگر عربستان بتواند مسئولین این کمپانی را قانع کند، اطلاعات زیادی از جامعه ایرانی بدست خواهد آورد.

گفتگو با روسای گوگل و آمازون: حضور عربستان در این دو شرکت، دستاوردهای مالی و اطلاعاتی بسیاری را برایش به ارمغان می آورد. در مورد گوگل باید متذکر شد که این شرکت، بزرگترین موتور جستجو گر دارد و سرمایه گذاری عربستان در آن می تواند نوعی تبانی را به همراه آورد که مطالب مطلوب ریاض، در جستجوی کاربران، در رده های بالاتری قرار گیرد.

دیدار از طوفان زدگان هاروی: ولیعهد سعودی در اقدامی بی سابقه از مردم عادی و طوفان زده امریکا هم بازدید کرد و جالب آن که در نقش حامی آن ها ظاهر شده و قول کمک به بازسازی مناطق آسیب دیده از طوقان هاروی را داد.

جمع بندی

هدف بن سلمان از سفر به امریکا، پیش از این که تقویت روابط واشنگتن-ریاض باشد، رخنه در مراکز اثرگذار امریکایی و همچنین، تقویت بنیه های داخلی عربستان بوده است. هرچند که "ضدیت با ایران" یکی از اضلاع اصلی این سفر را تشکیل می داده ولی این موضوع این بار در متن نبوده است. متن این سفر، تلاش برای تثبیت جایگاه عربستان به عنوان یک قدرت منطقه ای مدرن است که به تاسی از مدل پیشرفت اماراتی بوجود آمده است.