نگرفتن انتقام سخت بازارها را در داخل متزلزل میکند

به گزارش راهبرد معاصر؛ بورس یک روز پس از شهادت سپهبد قاسم سلیمانی دچار افت شاخص شد این افت شاخص در زمان رئیس جمهور شدن ترامپ :۱.۸%منفی و زمان حمله داعش به مجلس:۰.۷%منفی بود، اما داده های تجربی ای وجود دارند که نشان میدهند در صورتی که انتقام سخت گرفته نشود بازارها نه تنها به تعادل نخواهند رسید که دچار تزلزل شده و وارد فاز زیان دهی اساسی خواهند شد.

از پایه های اساسی بازارها اقتدار موجود در حوزه سیاسی شان است، به عبارت بهتر بازارها همواره آیینه دولتهایشان هستند، به میزان که حکومت ها شرایط مطمئن تری را برای فعالان اقتصادی خود ترتیب دهند این جو سرمایه گذاری نیز به سمت سود و یا زیان هدایت میشود، به تعبیر دیگر زمانی سرمایه گذار اقدام به سرمایه گذاری می کند که مطمئن از حفظ اموال خود باشد و این یعنی برقراری امنیت اقتصادی. در قضیه ترور شهید سپهبد قاسم سلیمانی نیز چنین اتفاقاتی در حال رخ دادن است، بازارها نیاز به اطمینان دارند و این اطمینان عدم واکنش نیست، بلکه واکنش جدی است، پیش از این نیز رفتارهای بازار حاکی از حمایت از هر گونه اقدام اقتداربخش بوده است. این اتفاق را میتوان در میان تجارب اخیر محور مقاومت نیز دید.

رفتار بورس در بحبوحه اسقاط پهپاد آمریکایی

آخرین تجربه جدی از مواجه کشورمان با آمریکایی ها داشتیم تجربه انهدام پهپاد گلوبال هاوک بر فراز خلیج فارس بود در خرداد و تیر 1398 بازار واکنش جالبی را نسبت به این اتفاق انجام داد، بازار بورس نیز پس از یک افت کوتاه خود را به شاخص 250 هزار واحد رسانید؛

رفتار شاخص بازار سرمایه حوالی اسقاط پهپاد آمریکایی؛ یک شوک و ورود به مدار بالاتر در بلندمدت

وقایع نگاری نرخ ارز در زمان اسقاط پهپاد آمریکایی

پس انهدام پهپاد آمریکایی بازار ارز به یک ثبات نسبی رسید و نرخ ارز حتی کاهش را هم تجربه کرد و بلومبرگ در آن زمان نوشت تنها ارزی که انتظار ندارید قویتر شود ریال است، این ارز نسبت به دلار در هفته اخیر 8 درصد نسبت به دلار افزایش ارزش داشته و اگر این روند ادامه یابد در اوایل ماه آینده میلادی این رشد 30 درصد خواهد بود، ترامپی که دائما در رابطه با موفقیت اعمال تحریم ها صحبت میکند و گفته بود ارز آنها در محاصره ماست الان در حال نظاره افزایش نرخ موازی ریال است^[1] استیو هانکه استاد دانشگاه جان هاپکینز و تاجر در زمینه ارز و کالا همین نکته را اشاره میکند، او گفت: با وجود ادعای ترامپ مبنی بر کاهش ارزش پول ایران، بررسی ها نشان از ثبات نرخ ارز ایران و شکست سیاستهای ترامپ میدهد.

او همچنین این افزایش قدرت ریال را به سقوط پهپاد نسبت داد و گفت از زمان سقوط پهپاد، ریال ایران 12.6 درصد تقویت شده:

جنگ تمام عیار و پرهزینه امکان ندارد؛ دلایلی اقتصادی-نظامی

همانطور که داده ها نشان میدهند مطمئنا بازار نسبت به انتقام سخت واکنش بلندمدت مثبتی را بروز خواهد داد، از طرفی یک واهمه بزرگ برای بازار برای انتقام سخت این است که روند به سمت یک جنگ بزرگ برود، در این رابطه اما نکاتی وجود دارد:

تغییر ماهیت جنگ ها

عمده تصورات نسبت به جنگ معطوف است به نوع جنگ ها در قرون گذشته ولی در دانش نظامی کنونی هم اکنون در نسل پنجم( و به تعبیر برخی دیگر نسل چهارم) جنگها قرار داریم، این جنگ ها ماهیتا جنگهایی ترکیبی و با دخیل شدن تمامی عناصر دیپلماتیک، اقتصادی، سیاسی و جنبه های مختلف نظامی است، از شواهد اینطور بر می آید که انتقام مقامات نظامی ما نیز از همین نوع باشد. بر همین اساس نمیتوان انتظار جنگ های تمام عیار گذشته را از اتفاقات پیش رو داشته باشد.

قدرت اجماع

دقیقا از ائتلاف سازی آمریکا بر علیه عراق که بر خلاف مصوبه شورای امنیت حدود 16 سال میگذرد، در این 16 سال از عدم موافقت کشورهای متحد آمریکا در حمله به سوریه در مرحله اول به اختلافات درونی در دستگاه حاکمه آمریکا برای اقدام نظامی علیه ایران در قضیه اسقاط پهپاد در مرحله دوم رسیدیم، این نشان از کاهش قدرت اجماع سازی این کشور است. به نظر میرسد آمریکا نتواند ائتلاف لازم جهانی را در اتفاقات پیش رو را تهیه ببیند. علاوه بر این رقبای بزرگ جهانی آمریکا اقدامات از شرایط پیش رو استفاده حداکثری خواهند کرد.

توان اقتصادی برای جنگ

یک مولفه بزرگ برای تهیه دیدن یک جنگ بزرگ باز بودن قفل اقتصاد کشور هجوم برنده است، به عنوان مثال دلیل حمله بوش این بود که کلینتون در دور قبلی اقتصاد این کشور را تراز کرده بود.

اگر از منظر اقتصادی دو عامل هزینه ساخت و زمان لازم برای تولید یک واحد تسلیحات را دار نظر بگیریم؛ تسلیحات جدید به سمتی پیش رفته اند که بیشتر برای یک جنگ محدود به کار میروند؛ مثلا اسرائیل در جنگ ۳۳ روزه با شلیک تعداد زیادی از بمب های هدایت ماهواره JDAM مجبور شد قرار داد خرید ۲۳۵۰بمبJDAM  از امریکا را بست که تا سال ۲۰۰۸ تحویل این رژیم شد، احتمالا اگر چند ماه بیشتر جنگ طول میکشید عملا اسرائیل هیچ سلاح هدایت ماهواره ایی نداشت. علاوه بر مدت زمان بالای ساخت این تسلیحات هزینه ساخت آن نیز بسیار بالاست،

یک نمونه دیگر این مسئله قیمت تمام شده موشکهاست؛ هزینه هدایت دقیق کردن یک موشک زلزال ایرانی حدود 5 تا 10 هزار دلار برآورد شده، این در صورتیست که یک ضدموشک پاتریوت هزینه ای برابر با 2 تا 3 میلیون دلار برآورد شده است، این یعنی 200 تا 300 برابر، یا مثال دیگر شیوه مقابله عربستان سعودی با پهپادهای حداکثر ده هزار دلاری یمنی هاست، آنها برای این کار از جنگنده های اف 15 با هزینه هر ساعت پرواز 25 هزار دلار و موشکهای 100 هزار دلاری استفاده میکنند. با کنار هم قرار دادن هزینه تمام شده این تسلیحات و مدت زمان لازم برای ساخت آنها میتوان نتیجه گرفت آمریکا به هیچ وجه قادر به وارد شدن به یک درگیری در سطح جهانی نیست و این یعنی آمریکا دیگر شاید قدرت اول باشد ولی قدرت مسلط نیست.

[1].https://www.bloomberg.com/news/articles/2019-07-18/don-t-look-now-donald-trump-iran-s-currency-is-soaring