12 نکته کلیدی درباره انتخابات عراق

به گزارش راهبرد معاصر؛ با برگزاری چهارمین دوره انتخابات عراق، صدر توانست برای اولین بار، در صدر جدول قرار بگیرد ولی برای تحلیل درست تر پیامدهای احتمالی این دوره از انتخابات، نیاز است تا نکاتی بسیار مهم در این خصوص را مورد توجه قرار داد که در اکثر رسانه ها، به آن توجه نمی شود.

1. مقتدی صدر شگفتی ساز شده است: تقریبا در هیچ پیش بینی در هیچ یک از نهادهای منطقه ای و فرامنطقه ای، پیش بینی نمی شد که ائتلاف سائرون به رهبری مقتدی صدر، در رقابت انتخاباتی، اول شود. طیف سیاسی نزدیک به صدر، در انتخابات های پیش از این، هرگز رای اول را بدست نیاورده بود. در این دوره از انتخابات هم، بسیاری بر این عقیده بودند که حتی آرای طیف صدر، افت خواهد کرد. برقراری دوستی نزدیک با عربستان، ائتلاف با کمونیست ها، شعارهای ضد ایرانی و تندروی هایی که از قبل وجود داشت، عواملی بودند که ذهن تحلیلگران را از اول شدن "سائرون" دور نگه می داشت.

2. فتح شکست نخورده بلکه شگفتی ساز شده است: با توجه به اظهارات ضد ایرانی اخیر صدر و پیروزی آن در انتخابات، بسیاری چنین نتیجه گیری کردند که فتح و به تبع ایران، در انتخابات عراق، شکست خورده اند. اما این نوعی عملیات روانی و رسانه ای ضد محور مقاومت است. نباید از یاد برد که هادی العامری و ائتلاف آن، به نسبت رقبا (نوری مالکی با دو دوره نخست وزیری، العبادی با یک دوره، صدر و حکیم با خاندانی متنفذ ) بسیار نا شناخته بودند. در بهترین حالت، ظهور هادی العامری به عنوان یک شخصیت مطرح سیاسی در عراق را می توان از سال 2014 عنوان کرد. در همین راستا، مقتدی صدر در یکی از اظهار نظرهای خود ضد فتح، تاکید کرده بود :«شخصیت های فتح، چیزی جز حضور در حشدالشعبی و مبارزه با داعش در تاریخ خود ندارند». چنین ادعایی هرچند در نگاه اول ممکن است، اشاره به ناکارآمدی اعضای فتح باشد اما غیرمستقیم، اعترافی بر تازه وارد بودن اعضای این ائتلاف به سپهر سیاسی عراق است. با این اوصاف، کسب جایگاه دوم در رقابت با غول های سیاسی، نشان می دهد که فتح هم شگفتی ساز شده و به هیچ عنواتن شکست نخورده است.

3. پیروزی صدر شکننده است: هرچند سائرون اول شده ولی در مجموع، کمتر از 300 هزار رای بیشتر از فتح کسب کرده است. پارلمان عراق 328 کرسی دارد و فتح تنها، 7 کرسی کمتر از سائرون گرفته است. رقابت نزدیک میان دو ائتلاف اول را می توان در بغداد دید. در این شهر، اختلاف رای فتح با سائرون، تنها کمتر از 200 هزار رای بود.

4. میزان مشارکت در انتخابات افت داشته است: در انتخابات 2014، میزان مشارکت در انتخابات، 60% بود. اکنون با 14% افت، این میزان، به 44% رسیده است. به عبارت دیگر، از 24 میلیون واجد شرایط رای دادن، 11 میلیون نفر در انتخابات شرکت کردند. البته رسانه هایی همچون العربیه، تلاش داشتند به منظور کدر تر کردن فضای سیاسی عراق، میزان مشارکت را 32% عنوان کنند که دروغ بود. به هر حال میزان مشارکت مردم، در این انتخابات پایین بوده است و این موضوع، نمایانگر نا امیدی بخش بزرگی از عراقی ها از فرایندهای انتخاباتی است. البته در مورد این افت نباید فراموش کرد که درصد پایینی از آن، نشات گرفته از آوارگی بخش بزرگی از رای دهندگان است که نتوانستند در انتخابات شرکت کنند. به همین بهانه بسیاری از طیف های نزدیک به امریکا و سعودی، خواستار به تعویق انداختن انتخابات بوده اند تا آوارگان به شهر خود بازگردند.

5. العبادی، بازنده بزرگ انتخابات عراق است: ائتلاف نصر به رهبری نخست وزیر فعلی عراق، با وجود آن که از کمک های مالی و سیاسی عربستان و امریکا برخوردار بود، رسانه های داخلی عراق را در اختیار داشت و پیروزی بر داعش را به خود منتسب می کرد، جایگاه سوم را در انتخابات کسب کرد. این ائتلاف تنها در یک استان توانست جابگاه اول را داشته باشد (نینوی). البته تفاوت تعداد کرسی های نصر با فتح، بسیار کم است ولی با توجه به پتانسیل هایی که در اختیار این ائتلاف بود، این نوعی شکست است.

6. شکست فاحش امریکا: در میان دو طیف اول پیروز در انتخابات، گرایش شدید ضد امریکایی وجود دارد. پس از این دو، نصر در پله سوم قرار دارد که هرچند روابط حسنه ای با واشنگتن برقرار کرده ولی همزمان، با تهران نیز از در دوستی در آمده است. لازم به ذکر است که منتظر الزیدی، خبرنگاری که به سوی بوش کفش پرتاب کرد و به همین جرم، سه سال به زندان افتاد، یکی از نامزدهای لیست سائرون در حوزه بغداد بود. شخص مقتدی صدر هم، جنگ مسلحانه علیه امریکا طی سال های 2005 تا 2009، را در پرونده خود دارد. صدر همواره تاکید داشت که امریکایی ها اشغالگرند و باید اخراج شوند. در آخرین مواضع ضد امریکایی، در واکنش به حمله موشکی واشنگتن علیه دولت سوریه، دستور برپایی راهپیمایی میلیونی برای "پایان دادن به اشغالگری امریکا"، را صادر کرد و خطاب به مردم سوریه گفت که نگذارند امریکا همچون عراق، کشورشان را نابود کند. همچنین، انتشار تصاویر حضور داگلاس سلیمان، سفیر امریکا در پای صندوق رای هتل الرشید (محل رای گیری از مسئولین اصلی عراق)، در شبکه های اجتماعی با واکنش منفی شدید مواجه شد. از این رو، می توان گفت، نتایج انتخابات نشان دهنده شکست قطعی امریکاست.

7. شعارهای تند ضد فساد، عامل اصلی پیروزی سائرون: مشارکت پایین در انتخابات، به احتمال زیاد ناشی از نا امیدی مردم به فرایند های سیاسی موجود بوده است. بنابراین، شعارهای تند ضد فساد، کلید اصلی پیروزی جریان صدر بوده است. یکی از شعارهای سائرون این بود: «حقوقتان را از حلقومشان بیرون می کشیم». قحطان الجبوری، از بزرگان سائرون در همین رابطه به الشرق الاوسط گفته که اولین عامل پیروزی صدری ها، مبارزه با فساد بوده است. این که در نجف، یک کاندیدای کمونیست رای بیاورد، موید اولویت یافتن شعارهای غیر مذهبی (و نه لزوما ضد مذهبی) در میان حداقل بخشی از مردم عراق است.

8. کارگر افتادن دیپلماسی حمایتگرایانه عربستان در میسان، المثنی و واسط و ناکامی آن در بصره: استان بصره، مهم ترین استان شیعه نشین عراق است که عربستان کوشیده بود با کمک مالی رساندن به جریان صدر و بازسازی آن به واسطه صدر گرایان، محبوبیتش را بالا ببرد. با این حال، تنها در استان های نسبتا کم جمعیت و محرومی همچون واسط و میسان این حربه کارگر افتاد ولی در بصره، فتح جایگاه اول را کسب کرد. لازم به یادآوری است که بسیاری از تحلیلگران با اشاره به استقبال عراقی ها از بازی دوستانه فوتبال میان تیم کشورشان و عربستان در افتتاحیه ورزشگاه پیشرفته بصره، چنین استنباط می کردند، رای فتح اول نباشد.

9. برتری سائرون و فتح همیشگی نخواهد بود: تجربه های پیشین انتخابات عراق، نشان می دهد که دیدگاه سیاسی مردم این کشور، بسیار نوسان دارد. علاوی در سال 2010، جایگاه اول را داشت ولی در سال 2018، با کمی اغماض، در قعر جدول جای گرفته است. دولت قانون، 4 سال پیش، اول بود اکنون از تازه واردها شکست خورده است. بر این اساس، نباید با اول شدن سائرون، در سطح استراتژیک، عراق را به دور از ایران دید زیرا به احتمال قوی، دور بعدی انتخابات، این ائتلاف صدر نشین نخواهد بود.

10. گام بلند جلب اعتماد سنی ها از سوی شیعیان:علی المنداوی، تحلیلگر ارشد اندیشکده عراقی البیان می گوید: 18 کرسی از استان های سنی نشین، به شیعیان رسیده است. این امر در تاریخ عراق بی سابقه است. البته، بخشی از این واقعیت متاثر از سیستم سانت لیگوی حاکم و ترکیبی بودن ساختار ائتلاف هاست اما به صورت کلی، باز هم، اعتماد بخش بزرگی از جامعه سنی به سوی شیعیان جلب شده است. در این بین، فتح بسیار خوش درخشیده است. این ائتلاف در استان های صلاح الدین و دیالی، دوم، در کرکوک و نینوی پنجم، شده است. این امر، موید افزایش استفبال از لیست های عمدتا شیعی است که بیش از همه در خصوص فتح دیده به چشم می خورد.

11. فتح، تنها ائتلاف شهره به نزدیکی به ایران نیست: برخی چنین تحلیل می کنند که گویی تنها ائتلاف حامی ایران عراق، فتح بوده در حالی که گروه های دیگری همچون حرکت اراده به رهبری حنان فتلاوی، حرکت بابلیون و دولت قانون به مدیریت نوری المالکی هم گرایشات محور مقاومتی بالایی دارند. حرکت اراده در 5 استان، جزو 10 ائتلاف برتر بوده اند.

12. برای تشکیل دولت، همپیمانی حتی 3 ائتلاف هم جوابگو نخواهد بود: از آن جا که برای تشکیل دولت، باید، اکثریت پارلمان به آن دولت رای بدهند، با توجه به سرشکن شدن آرا، حتی اگر سه ائتلاف اول هم با یکدیگر همپیمان شوند، باز هم به نتیجه نخواهند رسید. طیفی موفق به تشکیل دولت خواهد شد که توانایی اقناع اکثریت احزاب موجود را داشته باشد.