الزرفی در مخالفت با ایران صراحت دارد

به گزارش راهبرد معاصر؛ یاسر قزوینی تحلیلگر مسائل عراق درباره انتخاب عدنان الرزفی و رابطه اش با ایران گفت: الزرفی در مخالفت با ایران صراحت دارد، و هیچ تعارفی در این زمینه نداشته و ندارد. هرچند هنوز برخی تظاهرکنندگان او را به دلیل نزدیکی به مالکی نیروی ایران تلقی می کنند ولی مطمئنا او نه مرد ایران است و نزدیک به ایران، اما در هر صورت چهره ای سیاسی است، که چه بسا در مقام نخست وزیری مجبور شود با ایران رابطه ای منطقی ایجاد کند.

* با توجه به اینکه آقای عدنان الزرفی استاندار سابق نجف بود و در حال حاضر به عنوان کسی انتخاب شده که بتواند کابینه را تکیل بدهد شرایط برای ایشان چگونه رقم می خورد؟

آقای عدنان الزرفی از سال 2003 تا کنون 3 بار استاندار نجف شده است، از 2004 تا 2005 و از 2009 تا 2012 و از 2012 تا 2014. در مقایسه با نامزد قبلی نخست وزیری آقای محمد توفیق علاوی و نخست وزیر مستعفی آقای عادل عبدالمهدی، عنصری عملگرا و شبه تکنوکرات به شمار می رود، و تجربه او در استانداری نجف پر از چالش و درگیری و نزاع بوده است. در هر صورت در شرایط فعلی عراق که به نظر می رسد عراق بیش از هر چیز به یک مسؤول مقتدر نیاز دارد، الزرفی نشانه هایی از اقتدار را در نجف از خود نشان داده است، البته اقتداری که منتقدین بلکه مخالفان و خصوم بسیاری نیز دارد. تجربه ابتدایی او در نجف در حالی که از سوی پل برمر رئیس اجرایی حکومت موقت ائتلاف در عراق منصوب شده بود، در سخت ترین روزهای نجف در برخورد با جیش المهدی رقم خورد. روابط او با خاندان حکیم نیز بسیار چالشی است، هرچند روابط او با مالکی بد نبود. نجف عرصه ای بوده که الزرفی خود را در آنجا نشان داده، هرچند می توان گفت امروزه پروژه های زیرساختی نجف به یمن بودجه پروژه شکست خورده نجف پایتخت فرهنگی جهان اسلام نسبت به دیگر شهرهای جنوب عراق از وضعیت بهتری برخوردار می باشد، اما نزاع ها و اتهامات جدی فساد و اقدامات سکولار او در یکی از مهمترین شهرهای مقدس شیعیان کارنامه ای پر طلاطم و پر تردید از او در نجف بر جای نهاده است.

* باتوجه به محیط حاکم در عراق آیا آقای الزرفی می تواند موفق شود؟

تجربه الزرفی در نجف نشان داده که الزرفی از قدرت مذاکره خوبی برخوردار است و با اینکه یکی از مهمترین خصوم جریان صدر به شمار می رود توانسته در دوره های استانداریش جریان صدر را با خود همراه سازد. این کارنامه ملتهب از الزرفی یک چهره مقتدر و امنیتی و در عین حال «جدلی» ساخته که اگرچه ویژگی نخست او به کار امروز عراق بیاید اما ویژگی دومش یعنی «جدلی» بودن همان چیزی است که از سوی طیف وسیعی از جریان ها ویژگی ای منفی محسوب می شود. اینکه الزرفی بتواند در عراق امروز موفق عمل کند، بستگی به مسائل و اما و اگر های زیادی دارد، و به نظر می رسد سخن گفتن از این مسئله در حال حاضر زود است. برخی تحلیل گران الزرفی را نخست وزیر دقیقه نود و فضای کرونا می دانند، و این در حالی است که گزینه های دیگر مد نظر برهم صالح به او پاسخ مثبت نداده اند. در هر صورت الزرفی جدای از کارنامه و ویژگی های خود که می توانند برای او و دولتش چالش ساز باشند، و همچنین جدای از اوضاعی که در این چند سال و چند ماه بر عراق حاکم است با مسائل مختلف جدیدی مانند پایین آمدن قیمت نفت و گرانی کالاها در عراق نیز مواجه است. در هر صورت هنوز زود است درباره موفقیت یا عدم موفقیت الزرفی سخن بگوییم.

* چرا برخی از نمایندگان پارلمان از ائتلاف فتح و حکمت حامی او بودند؟

درباره موافقت ائتلاف فتح باید گفت که این ائتلاف تا این لحظات به شدت با الزرفی مخالفت کرده است، هرچند با توجه به تصاویر جلسه تفویض نخست وزیری گفته شد که دو تن از اعضای این ائتلاف در جلسه تفویض نخست وزیری از سوی برهم صالح شرکت داشتند، ولی معلوم شد که یکی از شرکت کنندگان که گفته می شد حنین قدو سیاستمدار کهنه کار شبک و عضو ائتلاف فتح بوده در این جلسه شرکت نداشته و تصویر شخص دیگری اشتباها تصویر او تلقی شده، اما حسین عرب عضو جوان فتح یکی دیگر از اعضای این ائتلاف است که گفته می شود در جلسه حضور داشته. اخبار دیگری نیز مبنی بر موافقت هادی العامری نسبت به نخست وزیر الزرفی در رسانه ها رد و بدل می شود هرچند نمی توان از این اخبار تا الان مطمئن بود. اما به نظر می رسد با توجه به طولانی شدن فرایند انتخاب نخست وزیر و تشتت نگاه ها در ائتلاف فتح و همچنین غلبه نگاه سیاسی در رهبری این ائتلاف که حتی با خميس الخنجر ائتلاف نمود و همچنین نبود جایگزینی برای شهید سلیمانی که نگاه های مختلف در این ائتلاف را به طرف همگرایی سوق دهد، بعید نیست ائتلاف فتح در نهایت با نخست وزیری الزرفی موافقت کند، هرچند برخی از جناح های فتح از جمله صادقون جناح سیاسی عصائب اهل الحق و برخی جناح های دیگر پیگیر نحوه انتخاب الزرفی هستند و این فرایند را غیر قانونی تلقی می کنند. درباره جریان حکمت نیز باید گفت این جریان نیز به طور رسمی با فرایند انتخاب نخست وزیر مخالفت کرده، اما تصویر حسن فدعم الجنابي از اعضای جریان حکمت به وضوح در میان مهمانان جلسه تفویض نخست وزیری دیده می شود، این در حالی است که در ناآرامی های اخیر نجف برخی، جریان وابسته به الزرفی را به آتش زدن مزار سید محمد باقر حکیم در نجف متهم کرده و این مسئله باعث تیره تر شدن روابط الزرفی با جریان حکمت شده بود. در هر صورت الزرفی هم نشان داده مذاکره کننده خوبی است و چه بسا بتواند منتقدان خود را در نهایت راضی نماید.

*خیابان های عراق برای مدتی آرام بود اما بعد از معرفی عدنان الزرفی باز هم شاهد حضور معترضان در خیابان ها هستیم ارزیابیتان چیست؟

تظاهراتی که از آبان در شهرهای مختلف عراق شکل گرفت امروزه بی رمق تر از گذشته ادامه می یابد، از سویی برخی تظاهرکنندگان الزرفی را واجد شرایط خود نمی دانند، چرا که او از سیاستمداران بعد از 2003 می باشد، برخی دیگر نیز که جدلی نبودن را از شرایط نخست وزیر تلقی می کردند، الزرفی را واجد شرایط خود تلقی نخواهند کرد. اما الزرفی طرفدارانی نیز در میان تظاهرکنندگان دارد، و از منظر برخی تظاهرکنندگان، مخالفت ها با الزرفی نسبت به علاوی و عبدالمهدی کمتر بوده است. اما از یک طرف الزرفی بیش از آنکه چهره ای حزب باشد، چهره ای شبه بروکراتیک از خود نشان داده، مسئله ای که می تواند مقبول برخی تظاهرکنندگان باشد، از سویی انتخاب الزرفی می تواند آن طیف از تظاهرکنندگان که مخالت صریحی با ایران دارند را نیز راضی کند.

*گفته می شود الزرفی طرفدار آمریکا است و آمریکا از او حمایت خواهد کرد این مساله را چگونه می بینید؟

الزرفی به طور ویژه با تیم عماد الخرسان یکی از مهمترین چهره های پشت پرده سیاست در عراق و با برنامه ریزی قبلی و در قالب هیئت بازسازی عراق در سال 2003 و در حالی که برای بر عهده گرفتن برخی مناصب حکومتی و امنیتی در عراق بعد از 2003 آمادگی یافته بود از آمریکا به عراق بازگشت. گفته می شود مصطفی کاظمی و محمد البیاتی نیز در زمره این تیم بودند. با اینکه برخی می گویند انتخاب الزرفی یک روند عراقی بود، ولی نمی توان پنهان کرد که الزرفی یکی از مردان آمریکا در عراق است، و به احتمال زیاد از سوی آمریکایی ها نیز حمایت خواهد شد. این حمایت آمریکایی ها چه بسا از رهگذر ثبات برابری دلار با دینار و مسائل دیگر به او کمک کند تا کارنامه قویتری در عراق از خود ارائه کند.

* با توجه به اینکه وضعیت عراق از آبان ماه به این صورت است چه راهکاری پیش روی این کشور وجود دارد؟

بنده در جاهای دیگر نیز عرض کرده ام که روند سیاسی در عراق نشان می دهد که سیاست در عراق مانند یک پیچ هرز شده و به نظر نمی رسد این روند ره به جایی برد. درواقع الزرفی یک سال به خود فرصت داده تا انتخابات زودهنگام برگزار کند، اما پیش از آن حتما باید قانون انتخابات جدید نوشته شده و تصویب شود. اما در هر صورت به نظر نمی رسد با این فرایند به ویژه فرایند انتخاب الزرفی هرچند فردی مقتدر نشان داده است، با سازوکاری غیر از سازوکار سهم بندی و «محاصصه» روبرو باشیم که درواقع مهمترین مانع در برابر برون رفت عراق از موانع پیش رو می باشد. به نظر می رسد با توجه به اینکه کردها منافع مشترک کمتری با مناطق عربی عراق دارند، به راحتی می توانند فرایندهای اصلاحی در دمکراسی عراقی را با بن بست مواجه کنند. کردها به ویژه دو حزب پارتی و یکیتی و مخصوصا پارتی تنها گروهی هستند که هنوز به صراحت سهم بندی سیاسی در عراق دفاع می کنند، مسئله ای که بی گمان با وجود آن، عراق به پیش نخواهد رفت. کردها که صراحتا سهم خود از قدرت و بودجه را تا آخرین دینار مطالبه می کنند، محاصصه را مانند ویروسی در پیکرده تب دار عراق تزریق می کنند، و باعث می شوند نظم سیاسی عراق دومینو وار دیگربار بر مبنای ویروس «محاصصه» چینش شود، و اینگونه پیچ سیاست عراق به صورت هرز به گرد خود خواهد چرخید و خود را بازتولید خواهد کرد.

* رابطه بین ایران و عراق چگونه ارزیابی می شود؟

الزرفی در مخالفت با ایران صراحت دارد، و هیچ تعارفی در این زمینه نداشته و ندارد. هرچند هنوز برخی تظاهرکنندگان او را به دلیل نزدیکی به مالکی نیروی ایران تلقی می کنند ولی مطمئنا او نه مرد ایران است و نزدیک به ایران، اما در هر صورت چهره ای سیاسی است، که چه بسا در مقام نخست وزیری مجبور شود با ایران رابطه ای منطقی ایجاد کند. اما با توجه به اوضاع دو کشور و تصویری که امروزه از ایران در عراق ساخته شده است، بعید است که الزرفی بخواهد در مقام نخست وزیری بخواهد یخ رابطه خود با ایران را به راحتی آب کند. اما به هر حال الزرفی نخست وزیر موقت خواهد بود، و از طرف دیگر می دانیم که در عراق امروز همه چیز به نخست وزیر و نگاه نخست وزیر بر نمی گردد، اما بی شک نگاه نخست وزیر تأثیر زیادی بر روندها و فرایندهای کشور خواهد داشت، به ویژه اینکه الزرفی فردی اقتدارگرا نشان داده است.