اقتصاد جهانی در آستانه فروپاشی بزرگ

به گزارش راهبرد معاصر؛ همه گیر شدن ویروس کرونا در دنیا همه ی اقتصادهای جهان را زمین گیر کرده است، بحرانی که دامن اقتصادهای کوچک تا بزرگ را گرفته و بین هیچ کشور یا اقتصادی تمایز قائل نشده است. ما نیز به عنوان یکی از همین کشورها از ویروس کرونا تبعاتی را تحمل می کنیم که یکی از جدی ترین آن ها کاهش تجارت خارجی است. اما این مساله به چه میزان بر تجارت خارجی ما لطمه می زند و آیا به صورت ملی راهکاری برای جلوگیری از عدم آسیب رسیدن به تجارت خارجی می توانیم بیاندیشیم موضوع مورد سوال ما در گفت و گو با مجید رضا حریری رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین است.

با توجه به اینکه بیش از دو ماه از شیوع ویروس کرونا در سطح جهان گذشته آیا در حال حاضر می توان از دامنه تبعات اقتصادی این ویروس به طور شفاف اطلاعاتی ارائه داد؟

ویروس کرونا نه تنها بر تجارت داخلی و خارجی جمهوری اسلامی ایران تاثیرات منفی به جای گذاشته بلکه این بیماری تاثیر بسیار بزرگی بر روی جغرافیای سیاسی و اقتصادی دنیا به جای گذاشته است.

تا پیش از کرونا تاریخ دنیا براساس جنگ های جهانی عنوان می شد، اتفاقات قبل و بعد از جنگ جهانی، این تاثیرات به قدری عمیق بوده که تاریخ، جغرافیا و سیاست از آن متاثر شده و دنیا به دو دوره تقسیم شده است، ویروس کرونا نیز در حال حاضر چنین تاثیر گذاری به جای گذاشته یعنی از این به بعد دنیا درباره دوران قبل و بعد از ویروس کرونا سخن خواهد گفت.

آنچه در حال حاضر از اثرات کرونا می بینیم شوک اولیه و نوک کوه یخی است که از تاثیرات آن قابل مشاهده است، مشاهده همه ی تاثیرات نامطلوب اقتصادی کرونا بعد از پایان این بحران می توان به درستی اندازه گیری کرد که این موضوع هم قاعدتا بستگی به مدت زمان ادامه ویروس و شدت ونوع برخورد همه دنیا با این ویروس دارد، لذا در حال حاضر نمی توان به صورت شفاف درباره تاثیرات این ویروس سخن گفت.

با توجه به اینکه چین موفق به کنترل بیماری شده آیا کشورهای کنترل کننده می توانند از بحران اقتصادی ایجاد شده عبور کنند؟

هر چند این موضوع بر اساس مطالعه و تحقیقات خاصی نیست و سخن بنده است اما قطعا تا زمانی که دنیا برای مبارزه قطعی با ویروس کرونا به یک تصمیم واحد و جامع نرسد چون موضوع جدید و بحران تازه ای دردنیاست تبعات اقتصادی ویروس کماکان ادامه دارد. 

کشورچین به عنوان اولین کشور درگیر با این قضیه که در حال حاضر از مرحله حاد بیماری خارج شده و موفق به کنترل بیماری در درون مرزهای خود شده است همچنان تبعات ویروس کرونا را تحمل می کند، به این معنا که با پایان یافتن بحران کرونا در چین وضعیت اقتصادی این کشور همانند پیش از دوران کرونایی نمی شود به این دلیل که چین برای احتیاط بیشتر و جلوگیری از شیوع دوباره این ویروس باید دور کشور و مرزهای خود را با دنیا دیوار بکشد، تا یک ماه پیش هر جا که یک تبعه چینی وارد می شد همه او را عامل انتقال ویروس کرونا خطاب می کردند، لذا چینی ها حق ورود به کشور دیگری را نداشتند، این مساله در حال حاضر تغییر کرده و چین دور خود را دیوار کشیده و به هیچ خارجی حق ورود به کشورش را نمی دهد.

حتی اگر ما هم در روزها و هفته های آینده بتوانیم ویروس و بیماری کرونا را کنترل کنیم همچنان نمی توانیم با دنیا ارتباط تجاری داشته باشیم. مثلا اگر آمریکا بیماری را در درون خاک خود کنترل کند اگر نتواند باهمه دنیا ارتباط برقرار کند دیگر تجارت خارجی و بین المللی رقم نمی خورد، لذا همه کشورها از این منظر تبعات منفی اقتصادی خواهند دید.

در حال حاضر سران کشورهای بزرگ و توسعه یافته و همه دولتمردانی که به نوعی درگیر با این ویروس هستند برای کاهش تبعات اقتصادی ویروس چه برنامه ای را باید مورد نظر قرار دهند؟ آیا نیازمند یک اجماع جهانی برای حل مساله هستیم؟

بنده معتقدم اگر کنترل ویروس را فقط در سطح داخلی و در کشور خودمان یا مسوولین و مدیران کشورهای دیگر برای مرزهای خود بخواهند و تنها این رویکرد را دنبال کنند همه دچار نوعی کج فهمی شده ایم، چرا که ویروس کرونا موضوع فراگیر جهانی است، لذا تمام دنیا به اندازه سهم خود در از بین بردن این ویروس مسوولیت دارند.

امروز شرکت ها و گروه های اقتصادهای بزرگ مانند گروه جی 20، گروه جی 8، و سایر گروه هایی که اقتصادهای بزرگ دنیا به شمار می روند در بحران کرونایی مسوولیت بزرگتری نسبت به جهان بر عهده دارند، این گروه ها باید به شکل جهانی با ویروس مبارزه کنند و دولتمردان همه کشورها را متوجه حساسیت امر کنند که در بحران کنونی به هیچ وجه نباید انرژی کشورها خرج  بحث های سیاسی و اقتصادی کهنه شود، چرا که وقت این صحبت ها و درگیری ها نیست.

اگر کسی فکر کند از این موضوع می تواند بهره برداری سیاسی کند تاریخ و زمان به آن ها نشان خواهد داد که بهره برداری بسیار غلطی کرده اند. دشمنان قدیمی در سراسر جهان باید بدانند که در این  کارزار باید اختلافات را کنار بگذارند و برای از بین بردن ویروسی که اقتصاد جهانی را نشانه رفته با یکدیگر هم قدم شوند، هر چند که این رفتارها از چند کشور محدود که همواره کار سیاسی می کنند سر زده و این رفتارها عموما از کشورهایی که با مسائل به صورت منطقی برخورد می کنند سر نمی زند. کشور کوبا که در سال های اخیر در بحران ها و مسائل اقتصادی جهانی نقشی نداشته نمونه بارزی از این همدلی و یکرنگی است، کوبایی ها با اعزام  پزشکان داوطلب به ایتالیا نشان دادند برای دور کردن جهان از تبعات اقتصادی که به تبعات اجتماعی هم منجر می شود باید هر کسی هر چه در توان دارد بگذارد تا از این موضوع عبور کنیم.

رئیس سازمان توسعه تجارت در روزهای اخیر عنوان کرده بودند که با رصد مرزها می توانیم تبعات منفی کاهش تجارت خارجی را کم کنیم، برای این موضوع هم ستاد کاهش اثرات تخریب کرونا بر تجارت خارجی راه اندازی شده آیا با سیاست هایی از این دست می توان تجارت خارجی را دنبال کرد؟

در وضعیت کنونی هیچ کشوری برای توسعه تجارت داخلی خود نمی تواند کار ملی انجام دهد، عرض کردم چرا که ویروس چنین اجازه ای نه به ما نه به کشورهای دیگر می دهد. وقتی کشوری به بار ایرانی اجازه ترخیص ندهد، آیا با راه اندازی ستاد کاهش اثرات کرونا در تجارت خارجی می توانیم کالایی صادر کنیم؟ اصلا بحث درباره تجارت خارجی با کشورهای همسایه یا فرامنطقه ای نیست، موضوع مهم این است که به مساله کرونا و تبعات آن بر تجارت خارجی باید به شکل جهانی نگاه کرد.

در این فضا بسیاری از کسب و کارها و اقشار جامعه آسیب جدی می بینند، ویروس کرونا همانگونه که جسم های ضعیف را از پا می اندازد، اقتصادهای ضعیف را نیز از پا در می آورد و همانگونه که قادر به فشار زیاد بر جسم های سالم نیست، اقتصادهای قوی را کمتر از اقتصادهای ضعیف تحت تاثیر قرار می دهد.

امروز تمام افرادی که از شغل ثابتی برخوردار نیستند و دستمزد روتینی ندارند اعم از کارگران روزمزد، دست فروش ها، کسبه خرد از تبعات اقتصادی ویروس کرونا آسیب بیشتری می بینند، اگر این اقشار حمایت نشوند بعدها زنجیره هرم از نقطه پایینی سست می شود، لذا اگر به فکر حمایت از تولید هستیم باید حمایت از هرم ها و دهک های پایینی جامعه قطع نشود، در این موضوع باید از همه مردم و همه تاثیر گذاران خرد و متوسطی که در اقتصاد نقش دارند حمایت شود. متاسفانه همه تجارت های جهانی از ویروس کرونا لطمات جدی خواهند دید.

تجارت جهانی ایران کمتر از 3 دهم درصد است، بنابراین با قاطعیت می توان گفت با تداوم ویروس کرونا کل تجارت جهانی دارد در حال نابود شدن است و اقتصاد ایران نیز به سهم خود آسیب های جدی می خورد.