«مسئولیت اجتماعی»؛ گمشده‌ی سلبریتی ها در بحران کرونا!

به گزارش راهبرد معاصر، چند هفته‌ای از ورود کرونا به کشور ما می گذرد. امروز اکثریت قریب به اتفاق کشورهای جهان از فرانسه، ایتالیا، اسپانیا و آمریکا گرفته تا سنگاپور، ژاپن و کره جنوبی با بیماری کرونا دست و پنجه نرم می کنند.  اقشار مختلف مردم هر کدام به نحوی سعی دارند با کمک به نهاد های مسئول در حل این بحران به تعهد اجتماعی خود عمل کنند.

به طوری طبیعی پرستاران و پزشکان در صف اول مبارزه‌اند اما دیگر مشاغل و صنوف نیز می‌توانند به دلیل اهمیتی که دارند در این مبارزه یاری‌رسان خوبی باشند. مثلاً خیاطان برای تهیه ماسک دست به کار شده‌اند و جوانان بسیجی و هیئتی و حزب‌اللهی برای ضدعفونی کردن خیابان‌ها و تهیه اقلام ضروری به طور جهادی در حال کارند.

یکی از صنوف دیگر هنرمندانند که می‌توانند با ساخت و بازی در برنامه، فیلم و سریال‌هایی روحیه بیماران، خانواده‌های آنان و عموم مردم کشور خودشان را بهبود بخشند و هم بخش قابل توجهی از آنان که دارای ثروتند در کمک‌رسانی به دولت و مردم خود نقش‌آفرین باشند.

این طور که اخبار و رسانه‌های داخلی و خارجی می‌گویند مقابله و درمان با کرونا آنقدرها هم که فکر می‌کنیم ارزان نیست. برای همن است که کشور ما مجبور شد تا برای مقابله با ویروس کرونا از صندوق بین‌المللی پول درخواست وام پنج میلیارد دلاری نماید.

البته این موضوع تنها شامل کشور و مردم عزیز ما نشده است و برخی دیگر از کشورهایی که به نظر می‌رسد از نظر اقتصادی از وضعیت بهتری برخوردار باشند نیز در تأمین مخارج خود دچار مشکل شده‌اند و البته برای رفع آن تنها دولتشان از صندوق جهانی درخواست وام نکرده است، بلکه جمع کثیری از هنرمندان این کشورها نیز در تأمین بودجه کمک شایانی کرده‌اند.

سلبریتی ها یکی از گروه های اجتماعی هستند که می توانند در بحران های مختلف، به دلیل برخورداری از شهرت و مرجعیت اجتماعی،  چه خوب و چه بد، نقش قابل توجهی در حل بحران ایفا کنند. اما تجربه نشان داده سلبریتی های وطنی در بحران های مختلف برخلاف تعهد اجتماعی، خود تبدیل به بحرانی دیگر می شوند!

اقدامات سلبریتی های خارجی برای مبارزه با کرونا

این روزها خبرگزاری‌های خارجی و داخلی یکی درمیان خبرهایی منتشر می‌کنند که برخی چهره‌های مطرح دنیای هنر و ورزش و حتی جهان تجارت و علم و فناوری در نقاط مختلف جهان برای مبارزه با ویروس بی‌مرز کرونا آستین بالازده اند. از «جکی جان» که هفته‌ها پیش برای تولید واکسن ویروس کرونا جایزه تعیین کرد تا «ریحانا» خواننده معروف آمریکایی و کمک 5 میلیون دلاری اش به بیمارستان‌ها یا کمک یک میلیون یورویی «مسی» و «رونالدو» ستاره‌های مطرح جهان فوتبال به بیمارستان‌های پرتغال و آرژانتین برای مبارزه با کرونا؛

حتی «بیل گیتس» تاجر موسس شرکت «مایکروسافت» نیز برای تسریع درمان این بیماری مبلغ 125 میلیون دلار در نظر گرفت. البته سلبریتی‌های دیگری نیز کمک‌های مشابه‌ای در این ایام پرداخت کرده‌اند مثل کاپیتان تیم فوتبال دورتمند آلمان که نسبت به نام‌های ذکر شده در ابتدای این متن، خبرش کمتر منتشر شده است.

یکی از کشورهایی که تعداد زیادی از هنرمندانش از 10 میلیون تا 100 میلیون وون معادل 83 هزار دلار به دولت خود برای حل این بحران کمک کرده‌اند تا سهم خود را برای مبارزه و مقابله با کرونا ادا کنند کره جنوبی است. نقش‌آفرینی هنرمندان کره‌ای در این موضوع مهم نشان داده است که فهم و درک جایگاه هنرمندان و سلبریتی‌های کره‌ای از خودشان و نسبتشان با مردم سرزمین و کشورشان چه‌قدر مسئولیت‌پذیرانه و دلسوزانه است.

به عنوان مثال «لی یانگ آئه» بازیگر سرشناس کره‌ای یا همان یانگوم مبلغ «50 میلیون وون» برای افزایش تجهیزات پزشکی کمک کرده، «پارک سو جون» دیگر بازیگر مشهور کره‌ای نیز «100 میلیون وون» به دولت کره جنوبی پرداخت کرده است تا برای افزایش تجهیزات هزینه شود. همچنین «شوگا» خواننده سرشناس و «سون یه جین» بازیگر کره‌ای به انجمن‌های خیریه کمک کرده‌اند.

«سونگ گاین» خواننده کره‌ای درآمد یکی از کنسرت های خود را به کمک به بیماران کرونا اختصاص داده و «گیم گویون» دیگر هنرمند کره‌ای 40 هزار ماسک را خریداری و بین مردم توزیع کرده است.

اقدامات سلبریتی های آمریکایی برای مقابله با شیوع کرونا؛ میلیون دلاری!

در اوایل دهه 30 میلادی آمریکا دچار یک رکود اقتصادی تاریخی شد که نرخ بیکاری در این کشور به 25 درصد افزایش یافت. تعدادی از ستارگان هالیوود در این بحران با نقش آفرینی موثر ضمن عمل به تعهد اجتماعی خود باعث ایجاد امید و شادی در میان مردم آمریکا شدند.

شهریور ماه سال 96 وقتی طوفان هاروی بخشی از ایالت تگزاس ایالات متحده را تخریب کرد سلبریتی‌های امریکایی برای کمک به جبران خسارات این طوفان که در 12 سال گذشته بی سابقه بود، دست به کار شدند. این سلبریتی ها کمک های خود و پول هایی جمع آوری شده را به خیریه‌ها و صلیب سرخ اهدا نمودند.

«لئوناردو دی کاپریو» و «ساندرا بولاک» هر کدام یک میلیون دلار، «مایلی سایروس» پانصد هزار دلار، «کریس براون» 100 هزار دلار، «کوین هارت»، «الن دیجنرس»، «دواین جانسون»، «دی‌جی خالد»، «جنیفر لوپز»، «نیکی میناژ» هرکدام 25 هزار دلار برای جبران خسارات این طوفان به خیریه های و نهاد های دولتی کمک کردند.

«جی‌جی وات»، بازیکن مطرح تیم فوتبال آمریکایی هیوستون با استفاده از محبوبیت خود به‌ تنهایی در عرض چند روز از طریق توئیتر و اینستاگرام خود بیش از 28 میلیون دلار برای آوارگان طوفان هاروی کمک جمع‌آوری کرد

بجران کرونا گریبان‌گیر جهان شده و امروز آمریکا بیشتر تعداد مبتلایان در کل جهان را دارد. از جمله سلبریتی های همیار مردم آمریکا دربحران کرونا، «تام هنکس» هنرپیشه آمریکایی است. این هنرپیشه و دیگر سلبریتی های آمریکایی در  پیام های متنی و تصویری خود ضمن ابراز همبستگی با مردم جهان به دلیل نگرانی ها از شیوع کرونا، از مردم خواستند در کنار اقدامات دولت های جهان برای مقابله با کرونا، تدابیر بهداشتی و اقدامات فردی لازم را در راستای سلامتی خود و دیگران رعایت کنند و آن را جدی بگیرند.

شماری از این سلبریتی ها همچنین در پیام هایی اعلام کردند، برای جلوگیری از قرار گرفتن در معرض این ویروس ترجیح می‌دهند خود را در خانه قرنطینه کنند و از مردم هم خواسته اند تا در خانه هایشان بمانند.

«رایان رینولدز» و همسرش «بلیک لایولی» یک میلیون دلار به دو خیریه «Feeding America» و «Food bank canada» که هر دو در حوزه غذارسانی فعال هستند کمک کرده اند.

شرکت عطر Haus laboratory  متعلق به «لیدی گاگا» هم به دو خیریه در لس آنجلس و نیویورک برای غذارسانی کمک کرده است.

«جاستین تیمبرلیک» هم علاوه بر کمک، از مردم خواسته به خیریه هایی که وظیفه تامین غذا برای نیازمندان را دارند کمک کنند.

بخش اعظمی از این کمک ها در حوزه غذا به این دلیل است که به خاطر کرونا بچه های نیازمند که معمولا در مدارس غذای مناسب می خورند حالا غذای کافی ندارند و بسیاری از کارگران هم به دلیل شیوع کرونا بیکار شده و در خانه بدون غذا هستند.

«ایمی آدامز» و «جنیفر گارنر» هم اعلام کرده اند در صفحه اینستاگرام Savethestories را راه اندازی کرده اند که در آن مردم علاوه بر امکان کمک به گروه های آسبی دیده از کرونا می توانند سلبریتی های مشهور را ببینند که داستان هایی برای کودکان می خوانند و تا به حال به جز آدامز و گارنر افرادی مشهری مثل «ریس ویترسپون»، «جیمی فالن» و «ناتالی پورتمن» در این صفحه داستان خوانده اند.

کمک سلبریتی چینی به مردم ایران!

«زو ژنگ» کارگردان و بازیگر مشهور چین، ۲ میلیون دلار برای کمک به مردم ایران در مقابله با ‎کرونا اهدا کرد. «چانگ هوا» سفیر جمهوری خلق چین در تهران در حساب توئیتری خود از کمک ۲ میلیون دلاری کارگردان چینی به ایران برای مبارزه با ویروس کرونا خبر داد. 

‏زو ژنگ کارگردان و بازیگر مشهور چین، ۱۵میلیون یوان (معادل ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار دلار) برای کمک به مردم ایران در مقابله با ‎کرونا اهدا کرد که ۵۰۰ دستگاه اکسیژن‌سنج خون (Pulse Oximeter)، ۲۵ دستگاه‌ اکسیژن ساز و یک دستگاه CPR را هم شامل می‌شود.

کنایه به سلبریتی های ایرانی؛ «وطن فقط جایی برای کاسبی و پول درآوردن نیست»

«علیرضا وهاب‏‌زاده» مشاور وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و مسئول فضای مجازی قرارگاه مقابله با کرونا با انتشار توییتی نسبت به برخی سلبریتی‌ها که برای داشتن گرین‌کارت، فرزندانشان را در کشور‌های خارجی به دنیا آوردند واکنش نشان داد.

وهاب‌زاده ویروس کرونا را بیماری معرفی کرد که ممکن است گریبان همه افراد را بگیرد و مسئول و سلبریتی برایش فرقی ندارد. او خطاب به برخی سلبریتی‌ها گفت «وطن فقط جایی برای کاسبی و پول درآوردن نیست».

مشاور وزیر بهداشت در توییتش سلبریتی‌ها را مجبور به ماندن در کشور و شریک شدن در غم ایران دانست و آن‌ها را مانند بقیه مردم معرفی کرد.

نقش سلبریتی های ایرانی در مبارزه با ویروس کرونا

باید اعتراف کرد کرونا مرز بسیاری از زشتی‌ها و زیبایی‌ها راهم روشن کرده است و نقاب از چهره بسیاری برداشت و ما را با جهان اطرافمان بیشتر آشنا کرد. اگر از محتکران و گران فروشان و تقلبی فروشانی که این روزها با جان هموطنانشان تجارت می‌کنند سخن نگوییم می‌رسیم به سلبریتی‌های وطنی که این روزها صدا و تصویر و خبری از آن‌ها نیست. همان‌ها که بعد از هر سیل و تکانه‌ای در زمین، پروفایلشان مشکی می‌شود و جز نق زدن به جان یک نفر آن هم فقط رئیس جمهور (هرکس از هر جناحی باشد فرقی ندارد) و هشتگ زدن کار دیگری نمی‌کنند اما در همه امور اجتماعی و سیاسی دخالت می‌کنند.
هنرپیشه‌ها و ستاره‌های ورزشی که به جز در معدود مواردی مثل شرکت در مسابقات خیریه تیم‌های ورزشی هنرمندان- که اکثرا خالی از تماشاگر برگزار می‌شوند- یا حضور در گلریزان‌های مردمی و عکس و سلفی گرفتن در مراسم‌های این چنینی نهایت کاری که از دستشان بر می‌آید- برای همدردی با همان مردمی که به واسطه خالی شدن جیب‌های آن‌ها و دیده شدن توسط آن‌ها بلند شده‌اند و به نام و نان و نوایی رسیده‌اند- تحریم فلان جشنواره است که در سودای سیمرغ  پر می‌کشند! _حال آنکه شایسته‌ی خروس آن هم نبوده‌اند!_ و خلاصه چهارتا فحش و شاید انتقادهای دم دستی در صفحات مجازی خودشان.

همین سال گذشته بود که حمید فرخ‌نژاد بازیگر ایرانی عنوان کرده بود ۸۰ میلیون ایرانی فدای یک تار موی پسرم و این را بگذارید کنار واکنش هنرمندانی مانند «جکی چاون» یا کارگردان کره‌ای فیلم اسکاری «انگل» که بدون اظهارنظرهای طلبکارانه و عوام‌فریبانه آنچه از دستشان برمی‌آید را برای ادای دین به جامعه و هموطنانشان انجام می‌دهند.

هیچ کدام از چهره‌های مشهور در این کشورها در این وانفسا درصدد خودنمایی برنیامدند، هیچ کس فرصت را برای کاسبی و دلالی از طریق تبلیغ کالا یا دارویی مثلاً شفابخش مهیا ندید. چهره‌ها در این کشورها نشان دادند که آرامش و مصلحت جامعه برایشان بر هر چیزی رجحان دارد.

البته اگر بی‌انصاف نباشیم باید گفت در مواقع سیل و زلزله بجز حضور در محل و عکس سلفی با خانه‌های ویرانه و انسان‌های آواره، شماره حساب هم منتشر می‌کنند تا کمک‌های مردمی را جمع کنند. اما تا به امروز شنیده نشده  «سلبریتی‌های ما» مبالغی مشابه یا نزدیک به آن یا حتی اقدامی نظیر آنچه «سلبریتی‌های اون‌ها» برای کادر درمانی و رهایی مردم و همنوعانش از شرِ ویروس مهلک کرونا کرده‌اند، هزینه یا اقدام یا پیشنهاد کرده باشند. 

از این‌ها گذشته اگرچه کمک رسانی به مردم و پیگیری مشکلات آنان وظیفه ارگان‌های دولتی و سازمان‌های مردم نهاد هست اما همانگونه که مسولان با رأی و نظر و مالیات مردم مسئول هستند و در لفظ خود را خدوم می‌دانند و ما در عالم خیال آن‌ها را خادم خود می‌پنداریم- ولو که در واقعیت برعکس شده است - سلبریتی‌ها نیز با هزینه‌های پرداختی از جیب خلق الله و حمایت مردم، صاحب شهرت و ثروت شده‌اند و مسؤل در برابر جامعه‌ای هستند که در آن و به واسطه آن قد کشیده اند.

البته گفتنی است «رفتارهای غیرمسئولانه قاعدتاً در میان همه سلبریتی‌های ایرانی رواج ندارد» و صرفاً شلوغ‌بازی تعدادی از این افراد که «اتفاقاً از سواد و دانش کمتری برخوردارند»، فضای جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ افرادی که درباره هر چیز نظر می‌دهند و در این اظهارنظرهای اغلب غیرکارشناسانه بعضاً تحقیرملی و بی‌ثبات کردن روانی جامعه موج می‌زند.

به یاد بیاوریم که در جریان زلزله دو سال پیش و تنها چند ساعت پس از آن فاجعه دردناکی که روحیه همه ایرانی‌ها را جریحه‌دار کرد، یکی از سلبریتی‌های وطنی از خانه‌هایی که صرفاً دیوارشان تخریب شده بود به عنوان طویله یاد کرد و بعدها و پس از کشته شدن یک روحانی به دست یکی از اراذل همدان معلوم شد که قاتل تحت تاثیر توئیت یکی از همین سلبریتی‌ها که اساساً ماهیتی دروغ داشت، دست به جنایت زده بود و بعدتر معلوم شد آن سلبریتی نیز تحت تاثیر یک سلبریتی دیگر دست به انتشار آن توئیت ساختگی زده بود.

«بهنوش بختیاری»و «مهناز افشار»؛ کاسبانِ درد!

در روزهای اولیه شیوع ویروس کرونا در کشور «بهنوش بختیاری» بازیگر سینما و تلویزیون با انتشار ویدئویی در استوری اینستاگرام خود از مردم خواست تا با خرید  و مصرف شربتی گیاهی علاوه بر مقابله با بیماری کبد چرب از ابتلا به بیماری کرونا نیز جلوگیری کنند. بهنوش بختیاری در حالی به کاسبی از شیوع ویروس کرونا پرداخت که فضای روانی جامعه ملتهب بود و اتفاقا در آن مقطع مردم به شدت به اطلاعات درست و کارشناسی نیاز داشتند تا دلالی برای داروی مضحک ضد کرونا! 

البته اینگونه رفتار های نسنجیده بهنوش بختیاری تازگی ندارد. او سال 97 نیز بعد از گرانی گوشت، در برنامه «خیابان جام‌جم» تلویزیون به مردم توصیه کرد مصرف سبزیجات را در برنامه های غذایی خود قرار داده و آن را جایگزین مصرف گوشت کنند چرا که «گوشت اصلا چیز خوبی نیست و همان بهتر که گران شد!»

تبلیغ یک داوری پزشکی آن هم برای یک ویروس که تا کنون پادزهر قطعی برای آن یافت نشده است مسئله کم اهمیتی‌ نیست و این کار به سخره گرفتن جان مردم می باشد. هر چند که قبلا هم سلبریتی ها نشان دادن که کسب درآمد برایشان از جان مردم مهم تر است.

آذر ماه سال 97 نیز «مهناز افشار» به سفارش یکی از خوانندگان ساکن آمریکا، مردم را تشویق به مصرف داروی نالوکسن برای نجات جان معتادان کرده بود.

سخنگوی سازمان غذا و دارو در واکنش به اظهارات مهناز افشار اعلام کرد که هیچ آمپول و فرآورده تزریقی در دنیا نیست که بدون تجویز پزشک مصرف شود. تجویز این دارو حتی برای افراد معتاد که به مواد مخدر اعتیاد دارند، عوارض و پیامدهایی به دنبال دارد  و حتی ممکن است عوارض قلبی دهد.

هنرمندان یا کاسبان هنر!؟

جدای از برخی از هنرمندان ما که در فضای مجازی با نشر پست‌های توصیه محوری درباره خانه ماندن و رعایت نکات بهداشتی تلاش می‌کنند دلگرمی بدهند و مردم را به سمت مدیریت خویشتن در شرایط سخت هدایت کنند، اتفاق خاص دیگری از طرف جمعیت چندین هزارنفری اهل سینما و تئاتر و ورزش نمی‌افتد.

این در حالی است که طبق آمار و مستندات دستمزد برخی از بازیگران، کارگردانان و سود حاصل از فروش بسیاری از فیلم‌ها برای تهیه‌کنندگان آنقدر بالا است که اگر هرکدام گوشه‌ای از کار را به هر مقدار که می‌توانند بگیرند قطعاً هم کمک قابل قبولی به مجموعه در حال مقابله و درمان کرونا می‌شود و هم برگ برنده‌ای خواهد بود برای این قشر مهم فرهنگی کشور و سندی می‌شود ماندگار در تاریخ که نشان از همدلی و همکاری هنرمندان ایران زمین با مردم دارد.

اما متأسفانه سلبریتی‌های ما در این قبیل کمک‌رسانی‌ها کارنامه خوبی ندارند. کافی است به کمک‌رسانی‌های هنرمندان در زلزله و سیل سال‌های قبل اشاره شود که آخر هم تکلیف مقادری زیادی از پول‌هایی که از مردم گرفته شد، معلوم نشد که چه شد؟ البته برخی از هنرمندان تکلیف سرمایه جمع‌آوری شده را روشن کردند اما خروجی آن مقوله‌های کم ضرورتی مانند خانه فرهنگ در شرایطی بود که مردم خانه و سرپناهی نداشتند چه برسد که نیازی به خانه فرهنگ و هنر داشته باشند.

این روزها نیز سهم سلبریتی‌ها در مبارزه با کرونا و مداوای بیماران، غیر از چالش‌های رقص و انتشار چند پست که در خانه بمانید  چیز دیگری نیست. این مسئله در کنار دو تابعیتی بودن بسیاری از هنرمندان نشان می‌دهد که امتحان و محک کرونا باعث شده است تا هنرمندان کشور تا اینجای کار از این امتحان نمره قابل قبولی به‌دست نیاورند.

همانطور که گفته شد در ابتدای این بحران کارگردان فیلم اسکاری «انگل» و همینطور «جکی چان» بازیگر و کارگردان مطرح شرق آسیا، هرکدام جداگانه مبالغ قابل توجهی را برای شکست کرونا اختصاص دادند. اما آیا «محسن تنابنده» و یا «نوید محمدزاده» نیز حاضرند از سرمایه خود هرکدام 100 میلیون تومان پرداخت کنند؟

می‌توان گفت مهم ترین وجه تفاوت عملکرد سلبریتی های وطنی با سلبریتی های کشور های دیگر عدم همراهی وطنی‌ها با نهادهای رسمی و متولی و برهم زدن وحدت جامعه برای مقابله با بحران می باشد. 

برای مثال با وقوع زلزله در کرمانشاه تعدادی از سلبریتی ها همچون «نیکی کریمی» و «نوید محمدزاده» و حتی امثال «صادق زیباکلام» به عنوان سلبریتی های سیاسی با انتشار شماره حساب خود اقدام به جمع‌آوری پول نمودند.

پول هایی که با گذشت دو سال از زلزله کرمانشاه همچنان وضعیت آن مشخص نشده است و خرداد ماه سال 97 تعدادی از نمایندگان مجلس و اعضای شورای شهر سرپل‌ذهاب نسبت به آن موضع گرفتند. مسئولان شهری سرپل‌ذهاب اعلام کردند که پول های جمع آوری شده توسط سلبریتی ها در مناطق زلزله زده صرف نشده است!

چه باید کرد؟

اظهارنظرهای درست یا نادرست سلبریتی ها به دلیل مرجعیت هایی که اغلب از طریق رسانه‌ی ملی رایگان به آن ها عطا شده است، بازتاب‌های فراوانی داشته و مخاطبان این افراد در شبکه‌های مجازی، به صحبت‌های آنان توجه می‌کنند.

سلبریتی ها می توانند با استفاده از سرمایه اجتماعی خود مردم را تشویق به مشارکت در حل بحران کنند؛ اما تجربه‌ی چند سال اخیر پیرامون بررسی رفتار سلبریتی ها در بحران ها نشان می دهد که این گروه به جای کمک به نهادهای مسئول برای حل بحران، با اظهارنظرهای احساسی، نادرست، فاقد عقلانیت و انتقال بدون ملاحظه آن ها به افکارعمومی، اعتبار زدایی از نهادهای مسئول، ورود مستقیم به بحران ها و هدر دادن ظرفیت ها به دلیل عدم شناخت صحیح از نیاز های واقعی و از همه مهم تر ایجاد اختلاف  بین مردم و نهاد های حاکمیتی، خود تبدیل به بحرانی دیگر می‌شوند.

بحرانی که اگر مراجع قانونی چون وزارت فرهنگ به عنوان متولی اصلی فضای فرهنگی کشور و وزارت ارتباطات به عنوان متولی فضای مجازی تصمیمی برای سامان دادن به آن نداشته باشند ممکن است در سال های آینده آسیب های بیشتری در مواقع بحرانی برای کشور داشته باشد. شاید جای این مَثَل معروف ایرانی همیج جا و خطاب به سلبریتی ها باشد که: «ما را به خیر تو امید نیست، شر مرسان!»