بورس؛ خانه ای روی آب یا واقعیت های دست یافتنی!؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ در حالیکه بازارهای سرمایه دنیا به سبب شیوع ویروس کرونا در بسیاری از کشورهای دنیا دچار افت شدیدی شده است بازار سرمایه در ایران رونق عجیبی گرفته تا جاییکه این روزها شاهد هجوم مردم برای دریافت کد بورسی به دفاتر پیشخوان و خرید سهام شرکت‌های مختلف در بورس هستیم. عجیب‌تر آنکه دریافت کد بورسی که پیش‌تر حتما می باید با ارائه مدرک تحصیلی انجام می شد امروز خیلی راحت‌تر و صرفا با ارائه کارت ملی و شناسنامه مقدور است و برخی کارگزاری‌ها هم که قبلا داشتن حداقل مدرک کارشناسی را در مدارک خود جهت ثبت نام داشتند، امروز درخواستی برای ارائه مدرک تحصیلی نمی‌کنند.

از رشد 181 هزار واحدی تا صدور 90 هزار کد بورسی

 ازطرفی عرضه برخی عرضه اولیه‌ها این روزها بالا گرفته و سهام برخی‌ها به سبب داشتن متقاضی زیاد به چندین برابر ارزش خود ارائه می‌شود. شاخص بورس طی ماه گذشته ۱۸۱ هزار واحد رشد کرده در حالیکه از ابتدای تاسیس تا انتهای سال ۹۸ مجموعا اندکی بیش از۵۰۰ هزار واحد رشد داشته ولی فقط طی یک ماه اخیر در سال 99 که تنها دو هفته کاری داشته به رشد  ۱۸۱ هزار واحدی دست پیدا کرده یعنی  معادل یک ‌سوم کل تاریخ بورس! و این امر در حالی روی داده که اکثر کارخانه‌های تولیدی و صنایع بزرگ و کوچک در کشور  به دلیل شیوع کرونا تعطیل بوده و فعالیتی نداشته‌اند .

هجم سرمایه سرازیر شده به سمت بازار سرمایه آنچنان بالا گرفته که عنوان می‌شود در کل سال ۹۸ مجموعا ۳۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی وارد بازار بورس شده اما فقط در فروردین ماه 99مبلغی نزدیک به۲۰ هزار میلیارد تومان معادل دوسوم کل سال 98  به حجم نقدینگی بورس افزوده شده است و همچنان نیز به طور روزشمار در حال افزایش است.

در کنار تمام موارد تعجب‌برانگیزی که ذکر شد باید این نکته را نیز اضافه کنیم که دفاتر پیشخوان نیز این روزها عجیب شلوغ است و حتی برخی دفاتر رعایت قانون فاصله­گذاری اجتماعی را هم نمی‌کنند و مردم را ساعت‌ها بدون آنکه مدیریتی داشته باشند معطل می‌کنند هر چند برخی هم نوبت‌هایی برای 2یا 3 هفته آینده به متقاضی دریافت کد بورسی می‌دهند! اما برخی سوءاستفاده‌ها هم در دریافت مبالغ مصوب دریافت کد بورسی داد مردم را در آورده و بعضا دیده شده که برخی دفاتر دو یا سه برابر مبلغ اعلام شده در سامانه سجام را از برخی متقاضیان دریافت کرده اند با این حال این استقبال بی سابقه به دنبال عرضه شستا در بازار بورس به صدور حدود ٩٠ هزار کد جدید بورسی منجر شده است اما چینش این اتفاقات در کنار هم یاد خاطرات ناخوشایندی را در گذشته‌ای  نه‌چندان دور زنده می‌کند.

روزهای خوب تولید یا وهم از نابودی سرمایه مردم

با این حال این روزها هجوم مردم به بازارهای سرمایه هم این نوید را می دهد که سرمایه و نقدینگی‌های ریز و درشت  در دست مردم را در جهت تولید و صنعت و به گردش آوردن چرخ اقتصاد کشور سازماندهی و جهت دهی شود و هم این وهم را ایجاد می‌کند که باری دیگر داستان تلخ ارز و سکه و سهام پدیده و میزان و دیگر موسسات مالی اعتباری ورشکسته و ... تکرار شود و این حبابی که برخی تحلیگران از آن می‌گویند بترکد و سرمایه مردم نابود شود. همانطوری که کارشناسانی که اهل فن هستند هم از سودهای چند برابری در بورس می‌گویند و هم از ضررهای آنچنانی که ممکن است دامن سرمایه‌گذار و سهام‌دار را بگیرد.

اگر اخبار بورس را در سایت ها و کانال ها دنبال کنید این روزها خبرهای زیادی از رشد شاخص های بورس ایران می خوانید «بورس 20800 واحد رشد کرد»، «رکورد جدید بورس با رشد 22500 واحدی»،«جهش کانالی شاخص های کل بورس در یک روز»،« پرش شاخص های بورس!»، « شاخص‌های بورس با رشد مواجه شدند به طوری که شاخص کل با ۱۵۲۵۶ واحد رشد معادل ۲.۱۰ درصد به ۷۴۱ هزار و ۳۹۳ واحد، شاخص‌ قیمت «وزنی - ارزشی» با ۴۰۶۴ واحد افزایش معادل ۲.۱۰ درصد به ۱۹۷ هزار و ۵۱۷ واحد، ... شاخص بازار اول با ۱۱۸۷۵ واحد افزایش معادل ۲.۳۱ درصد به ۵۲۴ هزار ۹۱۱ واحد و شاخص بازار دوم با ۲۷۸۸۳ واحد رشد معادل ۱.۸۱ درصد، به یک هزار و ۵۷۱ واحد رسید...»

این آمار و ارقام و رشد سهامداران و دارندگان کد بورسی معاملاتی در این روزهای بازار سرمایه ایران بی‌سابقه است ولی از طرفی برخی تحلیل‌ها در کانال‌ها و سایت‌های مختلف خیلی خوشایند نیست و از حباب‌های 700 میلیاردی تا کلاهی که قرار است بر سر ملت برود و دروغ‌های بزرگ پشت پرده دولت برای جذب نقدینگی مردم به دلیل کمبود و کسری بودجه حکایت می‌کند خبرها و تحلیل‌هایی که منشا متقنی برایشان وجود ندارد چرا که بورس به خودی خود ریسک است و سود و ضرر در آن قابل پیش بینی نیست اما آنچه مشخص است بازار سرمایه و بورس در ایران تاکنون چنین استقبالی از سوی حقیقی‌ها نداشته و به اذعان کارشناسان این حوزه، ظرفیت این تعداد معاملات در روز و بازگشت سرمایه‌ها در آن خصوصا این روزها اندکی با شک و شبهه همراه است.

دروغ‌های پشت پرده بورسی

یکی از تحلیل‌هایی که از سرازیر شدن سرمایه‌های مردمی به بورس اظهار نگرانی کرده از حباب بزرگی که بازیگر اصلی آن دولت برای تامین کسری بودجه خود به دنبال کاهش شدید قیمت نفت در جهان است حکایت می‌کند. چنانچه عنوان می‌شود دولت این روزها به دلیل سقوط بی‌سابقه قیمت نفت و شیوع بیماری کرونا با کمبود شدید منابع درآمدی مواجه است و ظاهرا از ورود این پول‌ها به بورس استقبال می‌کند و تلاش دارد برای جبران کسری بودجه به عرضه سهام شرکت‌های بزرگ دولتی در بازار سرمایه شتاب ببخشد!

روحانی رئیس جمهور هم پیش از این گفته بود:« در هفته‌های آینده خبرهای خوبی از بورس و بازار سرمایه به مردم خواهد رسید و بازار بورس یکی از راه‌های حرکت اقتصادی ماست.» این در حالی است که دولت تاکنون تمایل چندانی برای این حوزه نداشته و حالا چه شده که آن هم در سال پایانی خود به یک باره یاد بورس و لزوم حرکت اقتصادی برای چرخیدن چرخ اقتصاد کشور افتاده، خدا می داند!

بازارگرمی دولت برای جذب سرمایه‌های مردم در بازار بورس تحلیل‌های بسیاری به دنبال داشته است که برخی از رونق بازار تولید و صنایع کشور ابراز خرسندی کرده و برخی نگرانند چرا که بعضا برخی از شرکت‌های دولتی که این روزها بخشی از سهام آنها در بورس معامله می‌شود به دلیل سوء‌مدیریت زیان‌ده بوده و اصلا سودآور نیستند که جذابیت چندانی برای خرید داشته باشند ولی سهام‌شان به دلیل سفته‌بازی ها به چند برابر قیمت واقعی خرید و فروش شده است.

چنانچه شرکتی در بورس وجود دارد که شش ماه تعطیل بوده اما بخشی از سهامش در ابتدای عرضه به قیمت ۲۰ میلیارد تومان فروخته شد ولی هم‌اکنون ارزش آن به ۳۸۰۰ میلیارد تومان رسیده است. یا شرکت دیگری که سه سال است طبق حسابرسی‌های صورت‌گرفته مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت بوده و ورشکسته اعلام شده قیمت سهامش از ۶۰ تومان به ۶ هزار تومان رسیده است.

عاقبت داستان بورس چه می‌شود؟

حال این سوال مطرح می‌شود که با این روندی که بازارسرمایه در ایران در پیش گرفته عاقبت سرمایه‌های مردم چه خواهد شد؟

به گفته حمیدرضا مهرآور، کارشناس ارشد بازار سرمایه «روند صعودی شاخص بورس در بازار اینگونه پرشتاب نخواهد ماند، اما به نظر می‌رسد که تا پایان سال ٩٩ شاهد این روند صعودی در بازار سرمایه با شیب ملایم خواهیم بود.» مهر آور معتقد است:«در سال‌های گذشته شاهد بودیم صعود تند، نزول پرشتابی را با خود به همراه داشت به همین دلیل اگر سرمایه‌گذاران تازه وارد اطلاعی از سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه نداشته باشند و ندانند که به سمت چه صنعت و سهامی برای سرمایه‌گذاری بروند به طور قطع در آینده نزدیک متضرر خواهند شد و این مشکل زمانی بیشتر خواهد شد که سرمایه‌گذاران ابتدایی در بورس از اهرمی به عنوان اعتبار کارگزاری‌ها برای سرمایه‌گذاری استفاده کنند، این اقدام برای افرادی که بازار سرمایه را به خوبی نمی‌شناسند و برای نخستین بار وارد این شده‌اند تصمیمی مهلک است که ممکن است کل دارایی‌های این افراد را از بین ببرد.»

حالا برخی مردم گوسفندان خود را فروخته‌اند، برخی چوب حراج به زندگی‌شان زده‌اند و برخی هم به دنبال دریافت وام‌های کلان برای ورود به بازار بورس هستند اما  در این وانفسای رفتارهای هیجانی برخی مردم برای وارد کردن سرمایه هایشان به بازار بورس برخی سودجویان نیز با تشکیل کانال های اغواگرانه و انتشار برخی تیترهای وسوسه انگیز مانند سودهای چند برابری و ... دندان طمع خود را برای سرمایه و پول مردم تیز کرده اند افرادی که بعضا شاید خود نیز سواد چندانی در حوزه بورس ندارند اما دلالان و سفته‌بازان خوبی به شمار می‌روند.

سخن به درازا می‌کشد اما یک نکته بسیار مهم ذهن را به خود مشغول می‌کند و آن اینکه چه کسی قرار است ناظر و کنترلگر این اوضاع نابسامان باشد؟ در حالیکه یکسر ماجرا به خود دولت و بازارگرمی‌هایش برای جذب سرمایه مردم در این بازار می‌رسد شاید استعفای اخیر رئیس ‌سازمان بورس به دلیل نگرانی از همین روند بازار سرمایه و عاقبت سرمایه‌های مردم در آینده‌ای نزدیک بوده چنانچه براساس برخی اخبار وی نیز طی نامه‌ای به یکی از مسئولان ارشد دولت خواستار اتخاذ تدابیری برای کنترل رشد بی‌رویه قیمت سهام شده و چون نتیجه ای از پیگیری نامه ندیده، استعفا داده است. 

بهره سخن

آنچه مسلم است این روزها بازار سرمایه در ایران عجیب رشد داشته و سودهای خوبی هم نصیب سرمایه گذاران اولیه برخی سهام کرده اما باید به این نکته اذعان داشت که بازار همیشه خوب نیست و سرمایه گذار ممکن است به یکباره با ضرری جبران نشدنی مواجه شود! حالا که دولت نیز خود به دلالان این بازار پیوسته و کسی گوشش به عاقبت این روزهای بازار بورس بدهکار نیست؛ خوب است مردم اندکی مراقب باشند و بیگدار به آب نزنند تا مبادا متضرر شوند.