سلفی‌گرایی دوباره حماس را به خودزنی کشاند

به گزارش راهبرد معاصر؛ چندی پیش خبر بازداشت بنیانگذار حرکت صابرین در غزه، روی موج رسانه ای قرار گرفت و با گذشت مدت کوتاهی، از صدر اخبار منطقه ای کنار رفت. این اقدام مسلما نشان دهنده اختلاف دیدگاه میان حماس و محور مقاومت است و دیگر نمی توان با استناد به تحلیل های رسانه های داخلی، آن را رفع و رجوع کرد. این که "ادی کوهن"، فعال توئیتری وابسته به مراکز اطلاعاتی رژیم صهیونیستی رسما از بازداشت هشام سالم استقبال کند و در وصف آن بنویسد «خدایا به ظالمین به وسیله ظالمین ضربه بزن»، یقینا نشان دهنده یک ضربه به نیروهای نزدیک به ایران است. اما چرا حماس دست به چنین اقدام دشمن شاد کنی زد؟ در ادامه به بررسی فعالیت های صابرین و نگاه رهبر آن می پردازیم.

صابرین؛ گروهی با تفکرات شیعی

هرچند هشام سالم، موسس صابرین هیچگاه صریحا اعلام گرویدن به تشیع نکرده ولی این که وی در مصاحبه تلویزیونی خود، غزه را "کربلای جدید" نیازمند "حسین جدید" خواند، نشان می دهد که صابرین بدست یک شیعه اداره می شود. تاکنون، صابرین چندین دفعه هم اقدام به برگزاری مراسم عزاداری در غزه کرده که نشان دهنده گرایش کلی این حرکت به تشیع است. البته، سالم طی مصاحبه ای با روزنامه الاخبار لبنان در 2016، تاکید کرده که صابرین گروهی مذهبی نیست بلکه یک گروه فلسطینی و فارغ از هرگونه اهداف مذهبی است.

صابرین؛ منشق شده از جهاد اسلامی؟

جهاد اسلامی، سازمانی است که به نسبت حماس، بسیار نزدیک تر به ایران است. برخی منابع به نقل از فتحی شقاقی، موسس جهاد، گفته اند «ما شیعه امام خمینی هستیم». تمامی کادرهای اصلی صابرین در جهاد اسلامی بوده اند. طبق گزارش العربیه، به نقل از برخی اعضای صابرین، دلیل جدایی آن ها از جهاد اسلامی را فاصله گرفتن آن از آرمان های فتحی شقاقی دانسته اند. البته سالم جدایی از جهاد اسلامی را تکذیب کرده و از این گروه تمجیدهای زیادی به عمل آورده است.

آغاز به کار صابرین

هیچ تاریخ دقیقی را نمی توان برای تاسیس این گروه تعیین کرد. یکی از اعضای این گروه در گفتگو با العربیه ادعا کرده که سال 2010، اولین هسته صابرین درون جهاد اسلامی شکل گرفت. این هسته در آن برهه خواستار اصلاح ساختاری جهاد اسلامی شده بود. تا سال 2012، در میان منابع رسانه ای اخباری از گروه صابرین منتشر شد ولی امروزه، عمده منابع رسانه ای تاسیس صابرین را به 2014 نسبت می دهند.

فعالیت های صابرین

تنها گروه مطرح فلسطینی که تا به حال هیچگاه تن به مذاکره با صهیونیست ها نداده، صابرین بوده است. این سازمان عملیات های متعدد راکتی علیه صهیونیست ها داشته است. آنطور که از بیانیه های آن بر می آید، دامنه فعالیت های خود را به کرانه باختری هم رسانده است. در کنار این، صابرین تونل هایی هم در نوار غزه داشته و دارد و همچنین رزمندگان آن در رژه های غزه حضور یافته اند.

در کنار این، صابرین فعالیت های خیریه هم دارد. در تصاویر متعددی، اعضای صابرین در حال توزیع کمک های انساندوستانه در غزه رویت شده اند. جالب آن که این بخش از فعالیت های آنان عمدتا با آرم کمیته امداد امام خمینی انجام می شود.

ایران و صابرین

بدون شک، نزدیک ترین گروه به ایران در فلسطین، صابرین است ولی به دلیل نوپا بودن و همچنین تبلیغات منفی وسیع علیه آن، هنوز به وزنه قابل توجهی در این کشور تبدیل نشده است. شبکه های وابسته به محور ریاض در گزارش های خود مدعی شده اند که ایران، سالیانه 12 میلیون دلار به صابرین کمک مالی می کند (امری که از سوی هشام سالم تکذیب شده بود). در مقابل، رهبر صابرین هم در سخنرانی های متعدد خود تاکید داشته که ایران، تنها دولتی است که همه سویه از فلسطین حمایت می کند. وی صریحا خود را عضوی از محور مقاومت دانسته، حمله عربستان به یمن را محکوم کرده و در رثای حزب الله، سخنرانی های زیادی کرده است.

اختلافات حماس با صابرین

حماس را شاید بتوان غول بلامنازع فلسطین دانست. این گروه از آن جا که اولین سازمان منسجم ضد صهیونیستی بوده و رزمندگان آن، در مقابله با صهیونیست ها مصمم ظاهر شده اند، محبوبیت بالایی در میان فلسطینیان دارد به نحوی که فتح، با تمام اسپانسرهایش قادر به مقابله با آن نیست. این گروه با ریشه های تفکر سلفی منبعث از سید قطب، نمی تواند به راحتی با صابرین شیعه شده کنار بیاید. در کنار بحث تشیع، موضع صابرین در قبال بحران سوریه نیز در تضاد با حماس قرار داشت. صابرین، فتح حلب را پیروزی محور مقاومت و جنگ سوریه را سناریوی اسرائیل می دانست حال آن که رهبران حماس، علنا پرچم ارتش آزاد را به اهتزاز در می آوردند. به خاطر همان موضعگیری، منزل وی به دست نیروهای حماس برای چند ساعت اشغال شد.

البته سالم در مصاحبه خود با الاخبار، ضمن احترام به حماس، اعضای این گروه را برادران خود خطاب کرده و به رغم آن که یکی از اعضای صابرین در هنگام مصاحبه در زندان بود، بسیار محترمانه خواستار آزادی وی شد.

بازداشت هشام سالم؛ خودزنی حماس!

هرچند هنوز حماس هیچ موضعگیری رسمی در رابطه با بازدشت رهبر صابرین نکرده ولی دو احتمال بیش از همه قوت دارد. اول آن که بازداشت سالم و توقف همه فعالیت های صابرین می تواند به دلیل ترس حماس از کم شدن حمایت های ایران باشد. در واقع، مسئولین حماس از این نگرانند که با رشد صابرین، ایران سرمایه گذاری اصلی خود در فلسطین را روی این گروه قرار دهد.

احتمال دوم که العربیه نیز به نقل از یک منبع آگاه آن را مطرح کرده، بازداشت سالم به درخواست مصر و قطر انجام شده است. با توجه به این که حماس امروزه برای گشایش اقتصادی ضروری در غزه، به شدت ریش در گرو مصر دارد، بعید نیست که ریاض از طریق قاهره، چنین درخواستی را مطرح کرده باشد. روی هم رفته، حماس باز هم یکی از بازیگران محور مقاومت را به دلایل غیر قابل توجیه، تحت فشار گذاشته و انتظار می رود همانطور که در مورد سوریه ضربه خورد، در این رابطه نیز ضربه بخورد.