تحریم‌های بی اثر؛ آخرین ترفندِ ضدایرانی ترامپ

به گزارش راهبرد معاصر؛ دولت دونالد ترامپ با هماهنگی اسرائیل و چندین کشور خلیج فارس، در حال برنامه‌ریزی برای اعمالِ یک رشته‌ی طولانی از تحریم‌ها علیه ایران در 10 هفته باقی مانده به مراسم تحلیف جو بایدن در 20 ژانویه است. مقام های اسرائیلی و آمریکایی امیدوار هستند که به واسطه وضع تحریم‌های «سیلابی» که تکمیل‌کننده سیاست‌های «فشار حداکثری» علیه ایران عنوان می‌شوند، بازگشت به توافقنامه برجام که ترامپ در سال 2018 از آن خارج شد را در دوران جو بایدن دشوارتر نمایند.

به گفته منابع اسرائیلی، الیوت آبرامز روز یکشنبه وارد اسرائیل شده و با نخست وزیر، بنیامین نتانیاهو در رابطه با طرح تحریم‌های سیلابی گفتگو کرده است. ضمنا پیش‌بینی شده است، آبرامز در دیدار خود با بنی گانتس، وزیر دفاع اسرائیل و گبی اشکنازی، وزیر خارجه، در رابطه با ابعاد مختلف اجرایی شدن این طرح صحبت کرده باشد.

دولت ترامپ معتقد است با اجرای برنامه «سیلاب تحریم‌های جدید» ضمن اینکه فشار بر ایرانیان را افزایش می‌دهد، شرایط را برای احیای توافق هسته‌ای 2015 برجام توسط دولت جو بایدن نیز سخت‌تر خواهد کرد. متناسب با همین امر، دولت وی در هفته‌های گذشته، پیش از زمان برگزاری انتخابات و اعلام نتایج قطعی آرا، با تشویق و حمایت دستگاه دیپلماسی و امنیتی اسرائیل، فهرستی تحت عنوان«بانک هدف» تهیه کرده است که در آن برخی از اشخاص ایرانی پرنفوذ و صاحب قدرت را مورد تحریم قرار می‌دهد. با این حال بسیاری از منابع عنوان کرده‌اند که تحریم‌های هفتگی برنامه‌ریزی شده با برنامه هسته‌ای ایران در برجام ارتباطی نداشته و این احتمال که توسط دولت جو بایدن لغو شوند و راه احیای توافق هسته‌ای برجام را باز کنند، وجود دارد. در توجیه هدف اصلی از اعمال این برنامه ضدایرانی گفته شده است، اسرائیل با همکاری آمریکا تلاش می‌کند تا مانع حمایت‌های جمهوری اسلامی ایران از سازمان‌های تروریستی و اقدامات مخرب و ناقض حقوق بشر در منطقه شود.

حمایت برخی از کشورهای عربی حامی منافع رژیم صهیونیستی در این طرح به خوبی به چشم می‌خورد. همانطور که آبرامز نیز قصد دارد پس از پایان سفر خود به اسرائیل، به ابوظبی و ریاض سفر کرده و با مقام‌های این دو کشور در رابطه با موضوع تحریم‌های جدید بحث و صحبت های لازم را به عمل آورد. این دیدارها از آنجا که امارات متحده عربی و عربستان سعودی، هر دو از متحدان اصلی دولت ترامپ و اسرائیل در برنامه های ضدایرانی آن ها بوده‌اند، طبیعی به نظر می‌رسد.

مقام های اسرائیلی و آمریکایی همچنین عنوان کرده‌اند که قرار است مایک پمپئو در تاریخ 18 نوامبر وارد اسرائیل شود و از کشورهای منطقه بازدید نماید. سفری که شاید وی در آن به عنوان وزیرخارجه ترامپ آخرین تلاش‌های خود را برای افزایش فشار علیه ایران و نهایی کردن آثار تحریم‌ها به کار ببرد.

اگرچه دونالد ترامپ در طول دوران ریاست‌جمهوری‌اش همواره بر افزایش فشار علیه ایران به واسطه تحریم‌ها اصرار ورزیده است با این حال به نظر می‌رسد اینبار نقش رژیم صهیونیستی برای اجرای برنامه سیلابی تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران، بسیار پررنگ شده باشد و این موضوع به دلیل نگرانی‌ها و ناخرسندی‌های بنیامین نتانیاهو از انتخاب جو بایدن به جای دونالد ترامپ است. همانطور که بر خلاف سایر رهبران دنیا، تبریک بنیامین نتانیاهو به جو بایدن بابت پیروزی‌اش در انتخابات ریاست جمهوری با تاخیر بسیاری انجام گرفت و توئیت وی با محتوای تبریک به بایدن، 12 ساعت پس از پیروزی وی منتشر شد. این در حالی است وی چند روز پیش از همتای آمریکایی خود، دونالد ترامپ، بابت تمام همکاری‌هایی که به نفع دولت اسرائیل در طول مدت زمان ریاست‌جمهوری‌اش در خاورمیانه انجام داد، قدردانی کرده بود.

میزانِ احتمال تداوم سیاست‌های ضدایرانی ترامپ از سوی بایدن از آنجایی کمرنگ می‌شود که جو بایدن به تازگی اعلام کرده است، قصد دارد با یک رشته فرمان اجرایی برخی از دستورات بحث‌برانگیز ترامپ در دوران ریاست‌جمهوری‌اش را لغو نماید. در همین راستا او تاکنون از تصمیم قطعی‌ خود برای الحاق دوباره‌ آمریکا به توافقنامه آب و هوایی پاریس و عضویت مجددش در سازمان بهداشت جهانی صحبت کرده با این حال هنوز اشاره‌ای به بازگشت به توافق هسته‌ای برجام نکرده است.هر چند پیش از این در سخنرانی‌های انتقادی خود در رابطه با عملکرد ترامپ، خروج وی از برجام را اشتباهی بزرگ خوانده بود.

بایدن در دوران کازار انتخاباتی‌اش، بارها عنوان کرد که در صورت پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری 2020 در آمریکا، برنامه بازگشت به توافقنامه برجام را به عنوان یکی از مهم‌ترین اهداف دوران ریاست‌جمهوری‌اش در اولویت قرار خواهد داد. از آنجایی که این توافقنامه در زمان ریاست‌جمهوری باراک اوباما و با معاونت جو بایدن در کاخ سفید، نهایی شد و زمان زیادی از سوی تیم تحقیقاتی باراک اوباما برای بررسی آن صورت گرفت، موضع گیری مطلوب جو بایدن به نفع برجام و لغو دوباره تحریم‌ها(هر چند در مقیاس محدود) بسیار امکانپذیر است.

در همین راستا، رئیس جمهور ایران نیز روز یکشنبه در سخنانی عنوان کرد که جو بایدن بایستی اشتباهات گذشته آمریکا در زمان دونالد ترامپ را از طریق رعایت کردن موازین بین‌المللی و بازگشت به توافق سال 2015 برجام جبران نماید. این در حالی است که بایدن پیش از این نیز عنوان کرده بود، اگر ایران به تعهدات سختگیرانه برجام پایبند باشد، آمریکا نیز مجددا به توافق هسته‌ای بازخواهد گشت.

در چنین شرایطی عملی شدن تحریم‌های سیلابی علیه ایران به چند دلیل ناممکن به نظر می‌رسد:

اول اینکه به دنبال توانایی دولتِ بایدن برای بازگشت مجدد به توافقنامه هسته‌ای با جمهوری اسلامی ایران، دولت وی این توانایی را نیز خواهد داشت تا در صورت ممکن، موانعِ دستیابی به توافق با ایران را در چارچوب تحریم‌های اعمال شده بردارد.

دوم اینکه تحت تاثیر سیاست‌های فشار حداکثری دونالد ترامپ علیه ایران، دولت وی در مدت چهارساله فعالیت خود تمامی ابزارها و امکانات موجود را برای ایجاد محدودیت و تهدید و تغییر رفتار جمهوری اسلامی ایران به کار برده و اکنون بعید به نظر می‌رسد برنامه تحریمیِ جدید، قدرت محدود کننده‌تر و بازدارنده‌تری نسبت به سیاست‌های پیشین ترامپ داشته باشد.

سوم اینکه موضع‌گیری دولت بایدن بر خلاف دولت ترامپ بوده است و به نظر می‌رسد، وی در رابطه با پیگیری مواضع آمریکا در ارتباط با ایران بر خلاف دونالد ترامپ، بیشتر از آنکه بر شدت و گستردگی میزان تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران اصرار داشته باشد،به دنبال استفاده هوشمند و کارساز از این ابزار خواهد بود.