ماجرای سوزاندن مازوت در نیروگاه‌های تهران/علت اصلی آلودگی هوا در فصل زمستان چیست؟
شایعه پر بودن مخازن مازوت و استفاده از آن در نیروگاه تولید برق در حالی مطرح می‌شود که افزایش چشمگیر مصرف گاز خانگی و قطعی گاز ورودی به نیروگاه، عامل اصلی استفاده از سوخت‌های مایع نظیر مازوت است.
به گزارش راهبرد معاصر فصل زمستان در دهه اخیر علاوه بر سرما با خود مهمان ناخوانده‌ای به نام آلودگی هوا را به همراه دارد. در شرایطی که متهم ردیف اول آلودگی در سال‌های گذشته مسئله خودروهای سواری بود و عمده فعالیت‌ها به منظور رفع آلودگی هوا پیرامون ممنوعیت عبور و مرور برنامه‌ریزی می‌شد اما شدت آلودگی در زمستان سال جاری و در حالیکه تردد خودروها به علت ممنوعیت‌های کرونایی کمتر از سال گذشته است، این سوال را در ذهن به وجود می‌آورد که علت اصلی آلودگی هوا در فصل زمستان کدام عامل است؟
*نیروگاه‌های تولید برق چرا مازوت مصرف می‌کنند؟
در همین ارتباط عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ضمن اشاره به این نکته که مصرف سوخت مایع نظیر مازوت عامل اصلی آلودگی هوا است، گفت:« دست ما در محیط زیست برای تعطیلی نیروگاه‌هایی که از سوخت مازوت استفاده می‌کنند، بسته است زیرا در این صورت با کمبودِ شدید برق مواجه خواهیم شد. »
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در بیان اینکه در گذشته مازوت صادر می‌شد اما در حال حاضر صادرات آن به دلیل تحریم‌ها متوقف شده است، تاکید کرد:« در این شرایط هم مصرف نفت خامِ 25 درصد پالایشگاه‌های کشور به مازوت تبدیل می‌شود که این مقدار مازوت، مازاد بر نیاز کارخانجات است، به همین دلیل یا پالایشگاه‌ها باید تعطیل شوند یا اینکه اصلا از مازوت استفاده نکنند.»
اظهارات رئیس سازمان حفاظت محیط زیست شامل 2 ادعای اصلی است. مسئله اول اینکه علت اصلی آلودگی هوای کلانشهرها مصرف سوخت مایع نظیر مازوت در نیروگاه‌های تولید و برق و کارخانجات بزرگ است.
مسئله دوم اینکه مصرف مازوت در صنایع و نیروگاه به علت افزایش تولید مازوت و فروش نرفتن این محصول در بازارهای جهانی است.
*صادرات فرآورده نفتی نظیر مازوت بدون مانع انجام می‌شود
هر دو این ادعاها نیازمند بررسی دقیق است. در همین راستا بررسی نکته اول را به کارشناسان محیط زیست واگذار کرده و به بررسی مسئله دوم مطرح شده مبنی بر علت اصلی مصرف مازوت در زمستان می‌پردازیم.
بررسی این ادعا پیش از ورود به بحث، نیازمند دانش مختصری از نحوه فعالیت نیروگاه‌های حرارتی تولید برق به عنوان متهم ردیف اول این پرونده است. در همین راستا باید بدانیم نیروگاه‌های حرارتی برای فعالیت به گاز طبیعی نیاز دارند. در شرایطی که گاز طبیعی مورد نیاز تامین نشود این نیروگاه‌ها به سراغ مصرف گازوییل به عنوان سوخت مایع می‌روند اما اگر گازوییل مصرفی نیز به دست نیروگاه نرسد، مازوت تنها جایگزین خواهد بود.
بر این اساس، توجه به این نکته حائز اهمیت است که عمده نیروگاه‌های گازی و سیکل ترکیبی علاقه‌ای به استفاده از مازوت ندارند، زیرا استفاده از مازوت زمینه خوردندگی تجهیزات توربین گازی را مهیا کرده و هزینه بهره‌برداری را برای این نیروگاه‌ها افزایش می‌دهد.
بنا بر اظهارات رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، فروش نرفتن مازوت به عنوان یک فرآورده نفت در بازار جهانی علت مصرف این سوخت در نیروگاه و صنایع بزرگ است. این در حالیست که یک منبع آگاه در وزارت نفت، ضمن تکذیب اظهارات رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت:« تولید مازوت در پالایشگاه‌های کشور در طول ماه‌های مختلف، متفاوت است اما به طور میانگین حدود 1 میلیون تن در ماه از این فرآورده تولید می‌کنیم که بازار صادراتی آن نیز مهیا است.»
این مقام مسئول، با اشاره به این نکته که تحریم صادرات فرآورده نفتی را دشوار کرده اما مانعی برای صادرات این محصولات از جمله مازوت به وجود نیاورده است، گفت:« اگر بخواهیم مقایسه‌ای بین صادرات گاز و مازوت برقرار کنیم، باید گفت، صادرات گاز طبیعی به علت محدویت فنی انتقال و همچنین مقصدهای انگشت‌شمار صادراتی بسیار دشوارتر از نفت کوره بوده و ادعای پر بودن انبارها از مازوت به علت ناتوانی در صادرات از اساس غلط است.»
*افزایش مصرف گاز خانگی دلیل مصرف سوخت مایع در نیروگاه است
بررسی دقیق علت مصرف مازوت در نیروگاه‌های کشور پیش از اینکه به دلیل وجود بیش از اندازه مازوت در کشور باشد، به علت کمبود وجود گاز طبیعی در کشور است. در همین راستا، همه ساله در فصل سرد شاهد افزایش مصرف گاز خانگی هستیم. تا جاییکه نزدیک به 80 درصد از گاز تولیدی کشور به مصارف خانگی اختصاص می‌یابد.
به استناد اظهارات، مدیرعامل شرکت گاز استان تهران میزان مصرف گاز در این استان نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۳۰ درصد افزایش یافته است.
اهمیت تامین گاز خانگی در فصل سرد به اندازه‌ای است که زمینه قطعی گاز صنایع بزرگ و نیروگاه‌های حرارتی تولید برق را مهیا کرده و آن‌ها را مجبور به استفاده از سوخت مایع نظیر گازوییل و مازوت کند.
در همین راستا، به نظر می‌رسد به جای ارجاع مردم به آدرس‌های غلط باید زمینه کاهش مصرف حامل‌های انرژی نظیر گاز، برق و سایر انرژی‌ها مهیا شده و سندهای بالادستی حوزه انرژی در این موضوع مورد توجه قرار گیرد.
فارس