راهبرد معاصر بررسی می کند:
توقیف نفتکش کره جنوبی توسط ایران، مطابق با قواعد حقوق بین‌الملل
هنگامی‌که یک دولت عضو گزارشی مبنی بر سانحه آلودگی دریافت نمود باید بلافاصله مرجع دریایی کشتی آلوده‌کننده را از وقوع سانحه آلودگی مطلع نماید. درصورتی‌که یک سانحه دربردارنده اثرات مضر مهمی برای محیط‌زیست باشد، دولت‌های عضو باید به سانحه رسیدگی و متخلفین به دادگاه معرفی‌شده و مجازات‌ها باید به‌اندازه کافی محکم باشند تا از وقوع مجدد تخلف جلوگیری نمایند.
به گزارش راهبرد معاصر؛ صبح روز دوشنبه ۱۵ دی‌ماه ۹۹ یک فروند تانکر ویژه حامل ۷۲۰۰ تن مواد شیمیایی و نفتی فله، با نام HANKUK CHEMI دارای پرچم کره جنوبی که از بندر الجبیل عربستان به سمت فجیره امارات و در آب‌های تنگه هرمز در حال حرکت بود، توسط نیروی دریایی سپاه پاسداران توقیف گردید. نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در بیانیه‌ای علت توقیف این شناور را به درخواست سازمان بنادر و دریانوردی و با حکم دادستانی استان هرمزگان، بیان داشت. اسماعیل مکی‌زاده معاون دریایی بنادر و دریانوردی استان هرمزگان نیز در تشریح جزییات توقیف این نفتکش اظهار داشت که این نفتکش در فاصله ۱۱ مایلی جزیره تنب بزرگ، اقدام به ایجاد آلودگی دریایی نموده است و یگان عبوری گشت نیروی دریایی سپاه متوجه این تخلف شده و به این کشتی اخطار داد اما شناور مذکور بدون توجه به اخطارها؛ به مسیر خود ادامه داد. لذا این شناور به دستور مرجع قضایی استان و توسط نیروی دریایی سپاه؛ توقیف و برای سیر مراحل قانونی و بررسی‌های لازم، به سمت لنگرگاه بندرعباس هدایت‌شده است.
در مقابل وزارت خارجه کره جنوبی در بیانیه ای در ارتباط با توقیف نفت کش این کشور در آب های خلیج فارس، خواستار آزادی فوری آن گردید. با نظر به اینکه علت توقیف این نفتکش ایجاد آلودگی زیست‌محیطی عنوان‌شده است اما برخی گمانه‌زنی‌ها حکایت از این دارد که این اقدام ایران، به دلایل سیاسی از جمه بلوکه شدن پول های خود در کره جنوبی، انجام گرفته است.
با این حال، سؤال مطرح اینجاست که توقیف تانکر کره جنوبی توسط ایران بر چه مبنا و دلایلی صورت گرفته است. برای پاسخ به این سؤال به قوانین مربوطه به حقوق بین‌الملل دریاها ازجمله کنوانسیون مارپل در خصوص جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتی‌ها و نیز قاعده نقض عبور بی‌ضرر در تنگه‌های بین‌المللی اشاره می‌نماییم.
کنوانسیون بین‌المللی جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتی‌ها؛ مارپل (MARPOL)
یکی از مهم‌ترین کنوانسیون بین‌المللی در بخش پیشگیری از آلودگی دریا، کنوانسیون جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتی‌ها با نام مارپل (MARPOL) می‌باشد که در سال ۱۹۷۳ با برگزاری کنفرانس بین المللی آلودگی دریا توسط IMO به تصویب رسید و متعاقباً توسط پروتکل ۱۹۷۸ اصلاح گردید. این مقررات دربرگیرنده منابع گوناگون آلودگی ناشی از کشتی‌ها بوده و هدف اصلی آن، حذف آلودگی عمدی محیط‌زیست دریا به‌وسیله نفت و سایر مواد مضر و کاهش تخلیه چنین موادی به‌صورت عمدی و یا غیرعمدی، از طریق اعمال قوانین و مقررات بر کشتی‌ها و بنادر می‌باشد. ضمایم ۵ و ۶ کنوانسیون مارپل در سال ۲۰۱۱ مورد بازبینی قرار گرفت. بر اساس مقررات، هرگونه تخلف از الزامات کنوانسیون ممنوع می‌باشد و مجازات‌ها باید تحت قوانین دستگاه اجرایی کشتی متخلف صورت پذیرد. همچنین هرگونه تخلف در منطقه تحت حاکمیت هر دولت عضو ممنوع بوده و مجازات‌ها باید تحت مقررات همان دولت عضو صورت پذیرد.
چنانچه تخلیه و یا آلودگی رخ دهد، هر دولت عضو باید مدارک و مستنداتی که نشان‌دهنده تخلیه مواد مضر یا جریانی از مواد که حاوی چنین مواد مضری باشد که باعث تخلف از مفاد کنوانسیون گردد را جهت مرجع دریایی دولت صاحب‌پرچم کشتی تهیه و ارائه نماید و هنگامی‌که یک دولت عضو گزارشی مبنی بر سانحه آلودگی دریافت نمود باید بلافاصله مرجع دریایی کشتی آلوده‌کننده را از وقوع سانحه آلودگی مطلع نماید. درصورتی‌که یک سانحه دربردارنده اثرات مضر مهمی برای محیط‌زیست باشد، دولت‌های عضو باید به سانحه رسیدگی و متخلفین به دادگاه معرفی‌شده و مجازات‌ها باید به‌اندازه کافی محکم باشند تا از وقوع مجدد تخلف جلوگیری نمایند.
ضمائم کنوانسیون مارپل عبارت‌اند از:1. مقررات برای جلوگیری از آلودگی ناشی از نفت؛2. مقررات برای کنترل آلودگی توسط مواد مایع سمی به‌صورت فله؛3. مقررات برای جلوگیری از آلودگی توسط مواد مضر بسته‌بندی‌شده؛4. مقررات برای جلوگیری از آلودگی توسط فاضلاب کشتی‌ها؛5. مقررات برای جلوگیری از آلودگی توسط از زباله کشتی‌ها؛6. مقررات برای جلوگیری از آلودگی هوا ناشی از کشتی است.
با توجه به اظهارات اسماعیل مکی زاده معاون دریایی بنادر و دریانوردی استان هرمزگان در خصوص تانکر توقیف‌شده کره جنوبی، ازجمله اینکه این تانکر ویژه حمل مواد شیمیایی و نفتی فله بوده است، براین اساس می‌توان گفت که این توقیف این تانکر نیز بنا بر ضمیمه ۲ کنوانسیون مارپل که اشاره به مقررات برای کنترل آلودگی توسط مواد مایع سمی به‌صورت فله دارد، صورت پذیرفته است. این ضمیمه بر کلیه کشتی‌هایی که مایعات مضر به‌صورت فله را حمل می‌کنند اعمال می‌گردد و بر اساس این ضمیمه، موادی که ممکن است باعث صدمه به محیط‌زیست دریایی گردند، تخلیه آن‌ها به دریا ممنوع و باقیمانده این مواد باید به بندر تحویل داده شود.
لذا می‌توان گفت که ایجاد آلودگی زیستی محیطی این تانکر در آب‌های تنگه هرمز و در فاصله ۱۱ مایلی جزیره تنب بزرگ، تخلف آشکار این تانکر از الزامات کنوانسیون مارپل و ضمیمه دوم آن بوده است. براین اساس نیز توقیف آن از سوی ایران، کاملاً فنی و حقوقی و زیست محیطی بوده و تانکر کره جنوبی به دلیل آلوده کردن دریا و برای رسیدگی به تخلف صورت گرفته و با حکم قضایی صحیح، به سواحل ایران هدایت‌شده است و می بایست که خسارات زیست محیطی وارد آورده را پرداخت نماید.
نقض عبور بی‌ضرر توسط تانکر کره جنوبی
بنا بر گزارش‌های منتشرشده، کشتی کره جنوبی هنگام تردد در آب‌های سرزمینی ایران و در فاصله نزدیک با جزیره ایرانی تنب بزرگ، با رهاسازی مواد آلاینده به آب منطقه، به اخطارهای صورت گرفته از سوی نیروی دریایی ایران نیز توجهی نداشته است. بر این اساس نیز این تانکر، اصول عبور بی‌ضرر را در آب‌های منطقه تنگه هرمز، به‌طور آشکار و واضح نقض نموده و به عبارتی موجب نقض قانون عبور بی‌ضرر از تنگه‌های بین‌المللی شده است.
بنابراین با توجه به قواعد و ضوابط پیرامون حقوق بین‌الملل دریاها که کشور‌های ساحلی را در تأمین امنیت، حفاظت محیط‌زیست و رفع موانع طبیعی یا غیرطبیعی مکلف می‌سازد، لذا این حق قانونی و الزامی اداره دریانوردی ایران بوده است که مانع از تردد این کشتی شود تا خسارت‌های زیستی محیطی این کشتی را بررسی نموده و متعاقب آن از دولت صاحب‌پرچم کشتی درخواست ضرر و زیان کرده و پس از دریافت این ضرر و زیان، کشتی متخلف را آزاد کند.
براین اساس نیز می‌توان گفت که در توقیف این کشتی، هیچ اقدام غیرحقوقی و خودسرانه‌ای توسط ایران صورت نگرفته است، بلکه اقدام ایران کاملاً بر اساس حقوق بین‌الملل و در چارچوب قوانین مربوط عبور بی‌ضرر از تنگه‌های بین‌المللی بوده است و لذا هرگونه ادعایی پیرامون غیرقانونی بودن توقیف این تانکر، صحیح و مورد پذیرش نخواهد بود.