آیا سازش خلیج فارس می تواند به آرایش منطقه ای گسترده منجر شود؟-راهبرد معاصر
مرحله دوم انتخابات مجلس ۲۱ اردیبهشت برگزار می‌شود آرای نمایندگان از مجلس بعدی شفاف اعلام می‌شود دیدار وزیر دفاع سوریه با سرلشکر باقری احراز تخلف انتخاباتی در لنجان/ تأیید کلی انتخابات خبرگان برنامه تامین ۵۰۰۰ اتوبوس در سال ۱۴۰۳ صمصامی: با دست فرمان فعلی بانک مرکزی تورم مهار نمی‌شود آخرین قیمت طلا، سکه، دلار و ارز ۲۸ اسفند ۱۴۰۲ خرید خودرو متوقف شد+ جدول قیمت ها تورم بخش صنعت در دی ماه اعلام شد مشتری جدید پرسپولیس از راه رسید گل خاص استقلال محصول مشترک دو چپ‌پا مخبر: نقاط حادثه‌خیز درون و برون‌شهری، سال آینده برطرف شوند آماده‌باش مدیریت بحران به فرودگاه‌های ۵ استان وضعیت بورس امروز ۲۸ اسفند ۱۴۰۲ ثبت رکورد متوسط قیمت مسکن ۱۷۰ میلیونی در منطقه یک ستاره‌های پرسپولیس و استقلال از ایران رفتند منتخبان مجلس دوازدهم با آیت الله رئیسی دیدار می‌کنند احتمال وقوع سیلاب‌های نوروزی نرخ تورم سالانه و نقطه به نقطه مسکن تهران کاهش یافت آخرین قیمت پژو، تیبا، دنا، سمند، شاهین و کوییک + جدول پسر بازیکن سابق استقلال گزینه جانشینی بیرانوند امکان معامله خودرو در سایت های اینترنتی فراهم شد وضعیت راه های کشور امروز 28 اسفند 1402/ جاده چالوس یکطرفه شد پرواز چارتری در ایام نوروز ممنوع است کنایه سنگین ستاره پرسپولیس به لیست جدید تیم ملی ابلاغیه کمیته انضباطی به استقلال و پرسپولیس واکنش جدید عزت‌اللهی به مذاکره با استقلال و پرسپولیس منوچهر منطقی از معاونت صنایع حمل و نقل وزارت صنعت رفت قیمت جهانی طلا امروز 28 اسفند 1402 قیمت جهانی نفت امروز ۲۸ اسفند ۱۴۰۲ آیت الله رئیسی در جمع روحانیون: همه شاخص‌های تورم با اقدامات دولت کاهشی شده‌ است وزیر کار: حق عائله‌مندی به حقوق کارگران اضافه می‌شود+ جزئیات و مبلغ بیانیه کمیته ویژه منتخب رئیس‌جمهور برای بررسی ناآرامی‌های سال ۱۴۰۱ اعلام برنامه مسابقات هفته‌های ۲۲ تا ۲۴+ زمان بازی‌های استقلال و پرسپولیس صحت انتخابات در ۸۱ حوزه انتخابیه دیگر تایید شد ترکیب احتمالی استقلال مقابل هوادار زمان برگزاری دیدار پرسپولیس در جام حذفی مشخص شد ۵ منتخب مجلس هزینه‌های انتخاباتی خود را اعلام کردند واکنش صدیقی به موضوع زمین خواری در حوزه علمیه ازگل آخرین قیمت سمند، شاهین، تیبا، دنا، رانا و کوییک + جدول سکوهای فیلتر شده با ابزارهای فنی در اختیار مردم قرار می‌گیرند دور دوم انتخابات مجلس در ۸ حوزه الکترونیکی برگزار می‌شود آیت الله رئیسی: برداشتن گام‌های بلند در زمینه هوش مصنوعی مورد تأکید دولت است پاسخ جالب شهاب زاهدی به ماجرای جدایی از پرسپولیس رئیس جمهور: دولت تمام توان خود را برای آرامش خانواده‌ها به کار گرفته است واکنش‌ها به انتخابات ریاست جمهوری در روسیه نتانیاهو بار دیگر از حمله به رفح گفت حکم قطعی پرونده فوت ۶ کارگر معدن طزره دامغان صادر شد فارین افرز: آمریکا نمی‌تواند طالبان را منزوی کند کتائب حزب‌الله: بغداد به آمریکایی‌ها مصونیت دهد، درهای جهنم گشوده خواهد شد اعتراف فرمانده سنتکام درمورد پهپادهای یمنی ترامپ بایدن را به مناظره تلویزیونی فراخواند دیدار وزیر دفاع طالبان با امیر قطر ایران خواستار اخراج رژیم صهیونیستی از کمیسیون مقام زن شد اولیانوف خواستار پایبندی آژانس به دستور کار فنی در قبال ایران شد اسنپ گزینه "عجله دارم" را حذف کرد! وزیر آموزش و پرورش: دشمن بداند راهبرد شهید سلیمانی شکست ناپذیر است محمد امین‌نژاد سفیر ایران در فرانسه شد حزب الله: آمریکا در کنار یک محموله کمک به غزه، 100 هواپیمای حامل موشک می‌فرستد جمهوری آذربایجان: گفت‌وگو با تهران درباره ازسرگیری فعالیت سفارتمان در جریان است جنگ غزه در 153مین روز؛ شمار شهدا به 30800 نفر رسید وزیر خارجه چین: از عضویت کامل فلسطین در سازمان ملل حمایت می‌کنیم سوئد امروز رسما عضو ناتو می‌شود نحوه فعالیت هتل‌ها و رستوران‌ها در ماه رمضان عباس ایروانی عظام‌خودرو به ۶۵ سال حبس محکوم شد اژ‌ه‌ای: کشور‌های اسلامی مراودات و دادوستد‌های خود با صهیونیست‌ها را کاملاً قطع کنند آلودگی هوا دست از سر تهرانی‌ها برنمی دارد هشدار پلیس تهران در خصوص چهارشنبه پایانی سال علت قطعی آتش‌سوزی در بیمارستان گاندی اعلام شد اعلام زمان نتایج آزمون دکتری «Ph.D» سال ۱۴۰۳ آتش سوزی عمدی در لواسانات؛ شرور عربده‌کش دستگیر شد آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته ۱۴۰۳ آغاز شد جزییات ساخت خانه توسط چینی ها اعلام شد رئیس پلیس پایتخت: راهپیمایی تهران در امنیت کامل برگزار شد تربیت معلم در انحصار دانشگاه فرهنگیان یا مشارکت سایر دانشگاه‌ها؟ آغاز پخش ویژه برنامه‌های جام ملت‌های آسیا ۲۰۲۳ از تلویزیون سومین سالگرد آیت‌الله مصباح یزدی با حضور رئیس‌جمهور اولویت فیش عمره و حج چگونه استعلام شود؟ لوح| شکست خوردگان در باتلاق نسل کشی اطلاع نگاشت| کودکان غزه زیر آوار جنگ کاریکاتور| آمریکا؛ شریک جرم قطعی پیکر آتیلا پسیانی بعد از چند روز به ایران رسید + عکس مرتضی پورصمدی درگذشت سروده‌هایی در رثای عباس‌بن علی(ع)/ از مشک پاره اشک فرات است می‌چکد؛ غیر از لب تو نیست مگر آرزوی آب برای درخواست گذرنامه زیارتی به این 2 هیأت مراجعه کنید اینفوگرافیک|کریدور شمال به جنوب، رقیب جدی برای کانال سوئز عباسعلی براتی‌پور درگذشت امشب مهمانی برویم، فطریه‌مان با چه کسی است؟ نظر 10 مرجع تقلید درباره میزان زکات فطره که فردا باید پرداخت کنیم دعای روز اول ماه رمضان مجری برنامه سوره درگذشت عبدالله انوار درگذشت نامزدهای سیمرغ و داوران چهل‌ویکمین جشنواره فیلم فجر اینفوگرافیک| الزامات و لوازم تحقیق رشد اقتصادی اینفوگرافیک|هدیه ۱۱ میلیارد دلاری ایرانی‌ها به اقتصاد ترکیه اینفوگرافیک| هراس پدرخوانده‌های داعش از سپاه پاسداران اینفوگرافیک|ایران؛ یکی از گسترده‌ترین شبکه‌های گاز دنیا درگذشت مجری با سابقه تلویزیون اینفوگرافیک| اما و اگر‌های مالیات بر عایدی سرمایه اینفوگرافیک| شهید حاج قاسم سلیمانی از نگاه رهبر معظم انقلاب طرح | رهبرانقلاب: با ایران قوی مخالفند اینفوگرافیک| بزرگترین تولید کنندگان اورانیوم جهان اینفوگرافیک/ نقشه کامل مسیرهای پیاده‌روی اربعین + هزینه‌ها اینفوگرافیک | ایران چهاردهمین اقتصاد جهان، در سال ۲۰۲۲ ویدیو | از کرملین تا پاستور؛ قطار ایران و روسیه روی ریل همکاری‌های دوجانبه ماجرای لغو مجوز صوت و تصویر «روبیکا»+ علت جزئیات تکمیلی نتایج شمارش آرای ریاست جمهوری 1400+ آمار دقیق نتیجه نهایی انتخابات مجلس خبرگان رهبری تهران 1400 نتایج انتخابات شورا‌ی شهر استان تهران ۱۴۰۰+ اسامی آرای آیت الله رئیسی در تهران چقدر بود؟ نتایج انتخابات شورای شهر اراک 1400 نتایج انتخابات شورای شهر قزوین 1400 نتایج انتخابات شورای شهر کرمانشاه 1400 آمار دقیق انتخابات ریاست جمهوری 1400 به تفکیک استان‌ها+ جدول نتایج انتخابات شورای شهر ایلام 1400 نتایج انتخابات شورای شهر قم 1400 نتایج انتخابات شورای شهر ساری 1400 نتایج انتخابات شورای شهر تبریز ۱۴۰۰ نتایج انتخابات شورای شهر سنندج ۱۴۰۰ نتایج انتخابات شورای شهر همدان 1400 نتایج نهایی انتخابات ریاست جمهوری 1400/ آیت الله رییسی برنده انتخابات سیزدهم جدی‌ترین تهدید سایبری فعلی علیه ایران چیست؟ حکمرانی داده‌ها در دنیای دیجیتال مصادیق مجرمانه محیط زیستی جدید در فضای مجازی اعلام شد جریمه سنگین اپل از سوی سازمان ضد انحصار روسیه آپدیت جدید «تلگرام» به جنگ با «کلاب هاوس» رفت کلاب هاوس هک شد/ افشای اطلاعات شخصی ۱.۳ میلیون کاربر سارا بهرامی مهمان این هفته برنامه همرفیق+عکس تأیید هک اطلاعات ۱۵ هزار کاربر آمریکایی ۱۴.۵ میلیون آمریکایی به اینترنت ثابت دسترسی ندارند درخواست ترامپ از ایالت‌های آمریکا درباره غول‌های فناوری افزایش ظرفیت لایو اینستاگرام وقتی عربستان ثروتمند و نفت‌خیز هم از اینفلوئنسرها مالیات می‌گیرد همسریابی در فضای مجازی و کلاهبرداری از مردم اقوام ایرانی «اقلیت» نیستند تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت شیشه کریستال تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت آرد و گندم تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت دامپروری و دام گوشتی تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت دانه های روغنی تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت شیرینی و شکلات تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت فرش تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت نساجی تیزر برنامه تلویزیونی منهای نفت با موضوع صنعت چوب و مبلمان شکست استثناگرایی آمریکایی در عصر ترامپ به سمت دنیای پس از دلار پیش می رویم؟ خروج ترامپ از برجام؛ فشار حداکثری و نتایج حداقلی آیا عراق می تواند از نیروهای امریکایی خالی شود؟ مرگ ابوبکر البغدادی؛ کشته شدن سرکرده داعش چه پیامدی دارد؟ بازوهای نیابتی ایران در منطقه قدرتمندتر از همیشه درس‌های جنگ یمن برای اسرائیل وحدت میان جریان های سیاسی ایران در سایه سیاست فشار حداکثری آمریکا دولت پنهان در لبنان شکست سیاست فشار حداکثری ترامپ در قبال ایران/درهای مذاکره با ایران باز است طرح صهیونیست ها برای اشغال دره اردن رویای چین در هفتاد سالگی؛ خیلی دور، خیلی نزدیک سبک مبارزه تشکیلات خودگردان و اتحادیه اروپا برای حفظ کرانه باختری طرحی برای ایجاد یک سازه امنیتی در خاورمیانه تاریخ سری فشار اسرائیل برای حمله به ایران بررسی صنعت انیمیشن در منهای نفت/ ژاپن چگونه صنعت انیمیشن جهان را قبضه کرد؟ + فیلم منهای نفت: درآمد 16 هزار بشکه نفت تنها در یک سوله پرورش ماهی بررسی صنعت پرورش ماهی در مستند منهای نفت + تیزر بررسی صنعت لبنیات در مستند منهای نفت/ اشتغال یک میلیون نفری شیر و لبنیات منهای نفت: درآمد یک میلیارد دلاری پسته ایران/ هیچ کشوری توان تولید پسته مرغوب ایران را ندارد همه ابعاد تحریم؛ فرصت‌ها و تهدیدها تحریم‌ها به مبادلات ما با شرکت‌های کوچک اروپایی آسیبی نمی‌زند/ نرخ کنونی دلار بالاتر از نرخ واقعی آن است
ترجمه گزارش «موسسه مطالعات امنیت ملی»
ریاض و ابوظبی در دستیابی به اهداف خود با شکست روبرو شدند و این امر تا حد زیادی به دلیل ثروت عظیم قطر به عنوان صادرکننده برجسته گاز طبیعی مایع در جهان می باشد. قطر همچنین در حال یافتن منابع بدیل و جایگزین برای کالاها و خدماتی است که قبلا از همسایگان خود در خلیج فارس دریافت می کرد.
تاریخ انتشار: شنبه ۰۴ بهمن ۱۳۹۹ - 23 January 2021

آیا سازش خلیج فارس می تواند به یک آرایش منطقه ای گسترده تر منجر شود؟

 

به گزارش راهبرد معاصر؛ در نشست 5 ژانویه 2021م در العلا، عربستان سعودی به عرصه سازش و آشتی بین قطر و چهار کشور عربی تبدیل شد. البته فرمول و چارچوب دقیق توافق اخیر مشخص نیست اما تا حدودی مبتنی بر موارد زیر است:


1)بازگشایی فضای هوایی و مرزهای زمینی با قطر توسط کشورهای محاصره کننده
2) لغو کلیه اقدامات قانونی انجام شده از سوی قطر علیه کشورهای محاصره کننده در خصوص خسارات ناشی از محاصره
3)آتش بس در جنگ رسانه ای بین قطر و کشورهای محاصره کننده


چگونگی اجرای این توافق نامه در عمل همچنان مشخص نیست و این مهم است که زمینه انسداد و عدم اجرای آن را بررسی کنیم تا پیامدهای بالقوه توافق را بهتر درک کنیم. محاصره سال 2017م قطر توسط محمد بن زیاد ولیعهد ابوظبی به دلیل مخالفت با نیروهای همسو با اخوان المسلمین شکل گرفت. سایر مسائل مانند انتقام و کدورت شخصی بین رهبران، روابط قطر با ایران و ترکیه از عوامل مکمل محسوب می شوند. از زمان تاسیس در سال 1981م، بحران قطر مهم ترین بحران سازمان شورای همکاری خلیج فارس است. بر این اساس، ریاض، ابوظبی و منامه از دوحه خواستند تا 13 مطالبه را به اجرا در آورد. اما از نظر دوحه، این خواسته ها توسط همسایگان بزرگتر و قدرتمندتر به عنوان تحمیل تلقی شد که می خواستند قطر را به یک کشور دست نشانده تبدیل کنند.


با این حال ریاض و ابوظبی در دستیابی به اهداف خود با شکست روبرو شدند و این امر تا حد زیادی به دلیل ثروت عظیم قطر به عنوان صادرکننده برجسته گاز طبیعی مایع در جهان می باشد. قطر همچنین در حال یافتن منابع بدیل و جایگزین برای کالاها و خدماتی است که قبلا از همسایگان خود در خلیج فارس دریافت می کرد. با گذشت بیش از سه سال از آغاز محاصره، ایالات متحده پیامهای متفاوتی را ارسال کرد ، اما در نهایت نتیجه گرفت که حل بحران به بهترین شکل منافع ملی آمریکا را تأمین می کند. از آن زمان ، واشنگتن اتحاد خود را با هر دو طرف تقویت کرده است. در همین حال، قطر به ترکیه ضامن امنیت منطقه ای که بیشتر با سیاست خارجی اسلام گرای دوحه همسو است نزدیک تر شده است.


به همین ترتیب، آشتی عربستان با قطر در صورت عدم پذیرش 13 خواسته اولیه از سوی دوحه، ممکن است به عنوان اعتراف به شکست سیاست محاصره تلقی شود. دلایل مختلفی وجود دارد که عربستان سعودی درصدد خاتمه بخشی به محاصره می باشد و ممکن است ژانویه 2021 زمان مناسبی برای این کار قلمداد شود. در کوتاه مدت غیرمحتمل است که محاصره منجر به تسلیم کامل قطر شود. در این شرایط ریاض به این تفکر و محاسبه رسید که برای سیاست خود بهای غیرقابل قبولی می پردازد و بیشترین هزینه‌ی آن مربوط به افکار عمومی می باشد که شبکه الجزیره به طور گسترده نقش منفی عربستان سعودی در جنگ یمن را پوشش می داد. در پی خروج یکجانبه امارات از کارزار سعودی ها در یمن، ریاض همچنین ممکن است به این تفکر برسد که از مواضع تند ابوظبی علیه ترکیه و قطر کمتر حمایت کند.


به دلیل تغییر و تحولات در واشنگتن و انتقادات شدید بایدن از محمد بن سلمان ، ریاض لحظه کنونی را بهترین فرصت برای آشتی وسازش قلمداد کرده است. اظهارات تند جو بایدن در مورد روابط ایالات متحده و عربستان در جریان مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری سال 2020 ممکن است بیشترین نگرانی را برای مقامات ریاض فراهم کند. علاوه بر این، به دلیل نگرانی نسبت به بازگشت بایدن به برجام و لغو تحریم ها، محمد بن سلمان ممکن است حل بحران قطر را راهی برای اتخاذ سیاست یکپارچه شورای همکاری خلیج فارس در مقابل ایران در منطقه بداند.


برای تبیین چگونگی توافق نامه سازش سه احتمال وجود دارد:


1) در صورت ارائه امتیازات قابل توجه از سوی قطر و اقدامات متقابل اعتمادساز توسط امارات متحده عربی، این امر ضمن احیای مجدد شورای همکاری خلیج فارس می تواند زمینه تضعیف محور اسلام گرایان ترکیه-قطر را فراهم کند.
2) مصالحه و آشتی بین قطر و کشورهای عربی می تواند باعث تضعیف سیاست های تهاجمی ترکیه در منطقه شود. اکنون فعالیت های ترکیه در لیبی، سوریه و فراتر از آن گسترش یافته است.
3) اگر عربستان سعودی بدون توجه به دیدگاه ابوظبی، به سمت آشتی با قطر حرکت کند این می تواند یک منبع اصطکاک و تنش در روابط عربستان و امارات تبدیل می شود. تنش در رابطه با بحران یمن جلوه دیگری از اولویت های متفاوت ریاض و ابوظبی خواهد بود. در حالی که هر دو کشور ایران و اخوان المسلمین را تهدید قابل توجه می داند، اما سعودی ها تهدید ایران را در اولویت قرار می دهند در حالی که اماراتی به جای مسئله ایران، اخوان المسلمین را مهم ترین اولویت در نظر می گیرند. عربستان سعودی از طریق آشتی با قطر می تواند برای مقابله با ایران با کشورهایی مانند ترکیه و قطر همکاری نزدیک تری داشته باشد.


آشتی و مصالحه بین قطر و کشورهای عربی محاصره کننده کوتاه مدت خواهد بود. بحران قطر در سال 2017 در خلا ایجاد نشد بلکه سومین مورد از مجموعه تنش بین قطر و همسایگان در طی دو دهه گذشته می باشد. قطر با اطمینان نسبت به غلبه بر محاصره، ممکن است به روال گذشته یعنی اختلاف با همسایگان بازگردد و مجددا یک بحران دیپلماتیک دیگری در آینده شکل بگیرد.


از دیدگاه اسرائیل، حل بحران قطر ضمن ایجاد وحدت در شورای همکاری خلیج فارس باعث بهبود موازنه راهبردی تل آویو خواهد شد. پیامدهای چنین تحولی می تواند یک جبهه متحدتر علیه فعالیت های ایران و کاهش محور اسلام گرایی باشد که منافع اسرائیل را تهدید می کند. بنابراین پایان مناقشه می تواند منجر به توسعه همکاری اسرائیل با قطر گردد.


با این حال، با توجه به جزئیات ناقصی که تاکنون در مورد آشتی و سازش منتشر شده، قابل قبول است که دوحه قصد ندارد سیاست خارجی خود را به طور چشمگیری تغییر دهد.در این صورت، این اختلاف دوباره بروز می کند یا رویکرد عربستان به قطر به گونه ای تغییر می یابد که زمینه برجستگی بیشتر اختلاف بین ابوظبی و ریاض خواهد شد. در حالی که مدت هاست شایعاتی مبنی بر حل و فصل محاصره قطر مطرح بود به نظر می رسد مهم ترین دلیل ریاض برای این اقدام ارسال پالسی به دولت بایدن می باشد که به دلیل قتل خاشقچی، سرکوب آزادی های سیاسی در پادشاهی و جنگ یمن تیره و تار است.بنابراین توافق جدید لزوما واگرایی های عمیق بین طرفین را بر طرف نخواهد کرد وسایه بی اعتمادی همچنان بر روابط قطر با همسایگان وجود دارد.

 

 

نویسندگان:

* آری هیستئین کارشناس ارشد موسسه مطالعات امنیت ملی
* یوئل گوزانسکی کارشناس ارشد موسسه مطالعات امنیت ملی

ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
پربیننده ترین اخبار
«راهبرد معاصر» گزارش می‌دهد؛ / ۲ روز پیش

ایران و عربستان، یک سال پس از بهبود روابط