دلالی دیگر آمریکا برای پایان دادن به شکاف در خلیج فارس

به گزارش راهبرد معاصر؛ در چهارم ژانویه انتظارات بر این است که عربستان سعودی ، قطر و سایر دولت های عربی خلیج فارس توافقی برای پایان دادن به « شکاف خلیج» (فارس) امضا کنند. در سال 2017م عربستان سعودی، بحرین، مصر و امارات متحده عربی با ادعای حمایت این کشور از تروریسم روابط دیپلماتیک خود را با قطر قطع کردند. شامگاه دوشنبه ، وزیر خارجه کویت در مورد توافق قریب الوقوع سخن گفت و اعلام کرد که عربستان سعودی مرزها و حریم هوایی خود را به روی قطر باز کرده است. انتظارات براین است که این توافق نامه در اجلاس شورای همکاری خلیج فارس که در 5-6 ژانویه در ریاض برگزار خواهد شد به طور رسمی اعلام شود. در بخش زیر دیدگاه کارشناسان ارشد شورای آتلانتیک نسبت به توافق نامه و تاثیر آن بر منطقه مطرح خواهد شد.

باربارا اسلاوین، مدیر ابتکار آینده ایران شورای آتلانتیک

«پس از انتظارات در مورد افزایش تنش دولت جدید آمریکا با عربستان سعودی در زمینه حقوق بشر، یمن و ایران؛ این اقدام پالسی از سوی عربستان سعودی به دولت جدید بایدن بود. شک دارم شاهد افزایش ناگهانی همکاری بین کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس باشیم. آن ها در طی چهل سال گذشته حتی نتوانسته اند در بعد نظامی با یکدیگر همکاری کنند و اکنون دارای منافع و روابط متفاوتی با قدرت های خارجی می باشند با این حال از هر چیزی که تنش در منطقه را کاهش دهد باید استقبال کنیم و امیدواریم که این امر منجر به دیپلماسی بیشتر و تهدیدات و اقدامات خشونت آمیز کمتر شود.»

امجد احمد، کارشناس ارشد مرکز رفیق حریری شورای آتلانتیک

«پایان محاصره گامی اساسی در جهت سازش و مصالحه درشورای همکاری خلیج فارس و همکاری لازم برای مقابله با چالش های سیاسی و اقتصادی پیش رو باشد. ریاض با این اقدام به دنبال جلب رضایت دولت آینده بایدن می باشد. دولت جدید بایدن قصد دارد فشار علیه عربستان سعودی را در زمینه حقوق بشر افزایش و به طور بالقوه زمینه بازگشت آمریکا به برجام را فراهم سازد. هنوز هم نمی توان منافع اقتصادی قابل توجهی را که این توافق نامه برای تمام بازیگران درگیر دارد نادیده گرفت. پایان درگیری ها یک عنصر اساسی برای جذب سرمایه گذاری می باشد. با توجه به افول شرایط اقتصادی و افزایش بدهی کشورهای شورای همکاری خلیج فارس؛ این توافق نامه نمی توانست در زمان بهتر از این شکل بگیرد».

کریم مزران ،مدیر ابتکار آفریقای شمالی و کارشناس ارشد مرکز رفیق حریری

«پایان به اصطلاح «شکاف خلیج» یک گام بزرگ و رو به جلو برای منطقه است. این کشورها مجبور به اتخاذ یک سیاست خارجی مصالحه جویانه هستند که با حساسیت های سایر اعضا سازگارتر باشد و در نتیجه افراط و تفریط های نهایی را تعدیل کند. در صورت سازش با قطر؛ امارات متحده عربی باید در مورد وسواس های ضد اسلامی خود و جلوگیری از ظهور دولت های کثرت گرا در خاورمیانه و شمال آفریقا تجدیدنظر کند. پیشرفت مهم دیگر می تواند در قبال مسئله ایران باشد. پایان شکاف خلیج می تواند به عنوان ابزاری برای فشار بیشتر بر ایران استفاده شود».

«تام واریک»، کارشناس ارشد غیرمقیم برنامه های خاورمیانه شورای آتلانتیک

«بسیاری از مردم قبلا فراموش کرده اند که شکاف خلیج (فارس) به دلیل اختلافات جدی در مورد چگونگی رفتار کشورهای عربی با اخوان المسملین و گروه هایی که برای نفوذ در جنگ داخلی سوریه مبارزه می کنند آغاز شده است. از آن جا که شکاف با این اعلامیه جدید بهبود می یابد، اما اختلافات اساسی هنوز برطرف نشده است. حداقل طرفین توافق کرده اند که به اثرات آشکارتر و مخرب این شکاف پایان دهند. در گذشته در مورد مسئله اخوان المسلین بین «رکس تیلرسون» وزیر امور خارجه سابق آمریکا و دونالد ترامپ اختلافاتی وجود داشت اما نیاز دولت ترامپ به ائتلاف سازی علیه ایران باعث پیروزی کسانی شد که می خواستند در مورد اخوان المسلمین کاری انجام دهند. این بخش مهمی از میراث ریاست جمهوری ترامپ در خاورمیانه است که در سال 2017 کاخ سفید ترامپ نتوانست راهی دیپلماتیک برای رسیدن به این هدف (مقابله با اخوان المسملین) پیدا کند».

مارک ان کاتز ،کارشناس ارشد شورای آتلانتیک

«اگر پایان دادن به شکاف خلیج فارس بدان معنی باشد که ریاض و دوحه تمایل کمتری برای سرمایه گذاری و تجارت با روسیه پیدا کنند این پیامی خوبی برای مسکو نیست. آشتی و سازش امارات – قطر؛ بحرین – قطر ممکن است پس از توافق عربستان و قطر شکل بگیرد و تمام این ها تاثیرات مشابهی خواهند داشت. حمایت و پشتیبانی مالی آمریکا از توافق نامه های عادی سازی یا آشتی بین کشورهای مختلف خاورمیانه، ادعاهای مسکو مبنی بر این که روسیه برای منطقه خاورمیانه ضامن امنیتی بهتر از آمریکا می باشد را تضعیف می سازد».

سینا عضدی، کارشناس ارشد شورای آتلانتیک

«با توجه به این که ایران از قطر در مقابل کشورهای محاصره کننده حمایت کرد و سعی داشت از اختلافات کشورهای عربی منطقه بهره ببرد؛ فکر می کنم این نزدیکی روابط خبر خوبی برای ایران نباشد که اکنون خود را تحت فشار می بیند. اخیرا پس از عادی سازی روابط امارات و بحرین با اسرائیل؛ وحدت شورای همکاری خلیج فارس هم به نفع ایران نخواهد بود».

عماد الدین باقی، کارشناس ارشد شورای آتلانتیک

«تاثیرات متناوب رقابت درونی بین اعضای شورای همکاری خلیج فارس بر دینامیک های نیابتی تحولات سیاسی و نظامی خاورمیانه و شمال آفریقا بسیار مهم می باشد اما پایان تنش بین طرفین ظاهر یک تعهد واقعی ریاض به دولت جدید بایدن می باشد. به این ترتیب بعید به نظر می رسد که پایان بحران خلیج فارس به صورت قابل ملاحظه ای بتواند بر پویایی و دینامیک ژئوپلیتیکی خلیج فارس تاثیر بگذارد. دولت های طرف ثالث مانند لیبی، تونس، سودان، مراکش و مصر عرصه هایی هستند که بازیگران خلیج فارس در تلاش برای تسویه حساب های ژئوپلیتیک به مداخله نیابتی خود ادامه خواهند داد».

محسن توکل، کارشناس ارشد شورای آتلانتیک

«با پایان محاصره علیه قطر، ممکن است کشورهای درگیر این پیام را به دولت آینده بایدن ارسال کنند که وقتی بایدن به قدرت برسد مایل هستند با سیاست جدید آمریکا در خاورمیانه همکاری کنند. روابط نزدیک لزوما به معنای قطع یا کاهش چشم گیری روابط قطر با ایران نیست. بالعکس ایران ممکن است از طریق رابطه با قطر، کانال دیگری را علاوه بر عمان برای گفتگوی احتمالی با عربستان سعودی ایجاد کنند».

جوزه پلایو ،کارشناس ارشد شورای آتلانتیک

«علی رغم بی اعتمادی که احتمالا بین طرفین باقی خواهد ماند، این یک گام در مسیر درست است. پایان بحران خلیج فارس خبر بدی برای ایران و ترکیه خواهد بود. آیا کشورهای دیگر مانند امارات و بحرین از این مسیر پیروی خواهند کرد؟ هنوز قطعی نیست اما انور قرقاش وزیر امور خارجه روز دوشنبه اظهار داشت که انتظار بر این است که نشست این هفته شورا همکاری خلیج فارس برای بازگرداندن انسجام در میان کشورهای عربی خلیج فارس تشکیل خواهد شد. آل اولی عربستان سعودی که پیش از این یک پایتخت تجاری و نمونه ای از تاریخ ریشه دار و مشترک خلیج فارس بود، اکنون یکی از مهم ترین اجلاس های خلیج فارس را برای بازگرداندن وحدت منطقه برگزار می کند. انتخاب آل اولی از نظر فرهنگی نمادین است و همچنین این اقدام بخشی از تلاش عربستان برای جلب توجه بین المللی است که به عنوان قطب فرهنگی در منطقه شناخته شود».

نبیل خوری، کارشناس ارشد شورای آتلانتیک

«هر گونه کاهش تنش و بازگشایی مرزها در مناطق پرتنش امری مفید است و من امیدوارم که این امر بتواند باعث بهبود روابط بین طرفین شود. اما موضوعات اختلاف آمیز طرفین هنوز حل نشده باقی خواهد ماند. با کمال تعجب، روابط قطر با اخوان المسلمین، طالبان، انصارالله و حتی حماس تغییر نکرده و حتی شبکه الجزیره تعطیل نشده است. سه سال فشار اقتصادی نتوانست خواسته های غیرمنطقی و غیرعملی کشورهای چهارگانه محاصره کننده را به مرحله تحقق برساند. این مسئله می تواند با دو نتیجه همراه باشد: یا در مورد مسائل واقعی اختلاف برانگیز تفاهمی حاصل می شود یا این که قطر، عربستان و امارات را متقاعد می کند که رویکرد این کشور را برای حل منازعات در منطقه بپذیرند. محتمل ترین سناریو در این مورد با توجه به سیاست های مورد انتظار دولت بایدن؛ خاتمه بخشی به جنگ و رفع محاصره یمن باشد. قطر به همراه عمان آماده و تمایل دارند تا به بدترین فاجعه بشردوستانه در تاریخ معاصر پایان دهند و شورای همکاری خلیج فارس را در مسیر سازنده تری سوق دهند».