نذر بایدن از روغن ریخته تحریم های ترامپ

به گزارش راهبرد معاصر دولت «جو بایدن»، رئیس‌جمهور آمریکا از شامگاه پنجشنبه چندین اقدام دولت «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا علیه ایران از جمله ادعای فعال‌سازی مکانیسم ماشه و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را پس گرفت.

با وجود این نگاهی به اقدامات جدید دولت بایدن نشان می‌دهد او به جای برداشتن گام‌هایی با اقدامات عملی و ملموس برای ایران در صدد است از برخی اقدامات دولت ترامپ که فاقد هیچ اثر عملی هستند و یا اثرشان را از دست داده‌اند به عنوان یک ژست تبلیغاتی استفاده کند.

در این گزارش همه اقدامات دولت بایدن و مقام‌های آمریکایی و دیگر واکنش‌ها به این اقدامات را جمع‌آوری کرده و درباره اینکه چرا این اقدامات نمی‌توانند مصداق اقدام علمی از سوی دولت بایدن برای احیای برجام تلقی شوند توضیح داده‌ایم.

پس گرفتن مکانیسم ماشه/ عقب‌نشینی از سیاست شکست‌خورده

 «ریچارد میلز» نماینده موقت آمریکا در سازمان ملل متحد در نامه‌ای خطاب به 15 عضو شورای امنیت، که به رؤیت خبرگزاری رویترز رسید، گفت که ایالات متحده درخواست دولت پیشین این کشور مبنی بر احیای تمام تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران در ماه سپتامبر را پس می‌گیرد.

ریچارد میلز در این نامه نوشته به نمایندگی از دولت ایالات متحده آمریکا نامه‌های مورخ 20 اوت 2020، 21 اوت 2021 و 21 سپتامبر 2020 را پس می‌گیرد. او همچنین نوشته است:  «از نظر ایالات متحده اقدامات مقرر شده در بندهای 7 و 8 و همچنین 16 تا 20 قطعنامه 2231 همچنان موثر است و مفاد قطعنامه های 1696 (2006)، 1737 (2006)، 1747 (2007)، 1803  (2008)، 1835 (2008) و 1929 (2010) که با قطعنامه 2231 خاتمه یافتند، همچنان پایان یافته‌اند.»

این اقدام آمریکا در حالی انجام شد که طرح دولت دونالد ترامپ برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران به وضوح شکست خورد، به طوری که دونالد ترامپ 31 شهریورماه مجبور شد یک فرمان اجرایی برای بازگرداندن تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران صادر کند.

اقدام آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران، خود بعد از شکست واشنگتن در احیای تحریم‌های تسلیحاتی انجام شد. آمریکا ابتدا روز 25 مرداد قطعنامه‌ای را به رأی گذاشت که خواستار جلوگیری از انقضای این محدودیت‌ها علیه ایران بود. آن قطعنامه با 11 رأی ممتنع، 2 رأی موافق (آمریکا و جمهوری دومینیکن) و 2 رأی مخالف (روسیه و چین) رد شد.

واشنگتن چند روز بعد (روز30 مرداد) با ارائه ابلاغیه‌ای به رئیس وقت شورای امنیت اعلام کرد که قصد دارد با استفاده از مفاد قطعنامه 2231 شورای امنیت تمامی تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران را بازگرداند.آمریکا در این نامه ایران را به «نقض اساسی» تعهداتش در «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) متهم کرده بود.

این تلاش آمریکا از نخستین روزها با مخالفت جدی روبه‌رو شد، به این صورت که روز 1 شهریورما سیزده عضو شورای امنیت در نامه‌ای به رئیس دوره‌ای این شوار نوشتند که آمریکا با توجه به خروج یکجانبه از برجام در اردیبهشت‌ماه سال 1397 در جایگاهی نیست که بتواند از مفاد همین توافق برای فعال کردن ساز و کار بازگشت خودکار تحریم‌ها علیه ایران بهره بگیرد.

بر همین اساس،دو رئیس دوره‌ای شورای امنیت و دبیر کل سازمان ملل متحد نیز با توجه به مخالفت اکثر اعضای شورا اعلام کردند که قادر به انجام اقدامات بیشتر در زمینه خواست آمریکا برای بازگرداندن قطعنامه‌های تحریمی علیه ایران نیستند.

پس از این تحولات، «دونالد ترامپ» روز 31 شهریورماه اعلام کرد فرمان اجرایی جدیدی برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران و جلوگیری از انجام مبادلات تسلیحاتی با ایران صادر کرده است.

بنابراین، آمریکا در واقع به منزله عقب‌نشینی از اقدامی است که در دوره دولت دونالد ترامپ هم آشکارا شکست خورده بود و مصداقی برای انجام یک گام عملی به شمار نمی‌رود.

کاهش محدودیت‌های تردد دیپلمات‌ها/ ادامه برخورد تبعیض‌آمیز با ایران

میلز همچنین در نامه‌ای دیگر اطلاع داد که محدودیت اعمال شده علیه دیپلمات‌های جمهوری اسلامی ایران که به تردد در سه مایل محدود شده بودند، برداشته شده و به روال سابق بازگشته است. یک مقام وزارت خارجه آمریکا به این شبکه گفته آمریکا به منظور تسهیل دیپلماسی و تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای این محدودیت‌های سفر را رفع می‌کند.

سی‌ان‌ان نوشته دولت بایدن مقررات مربوط به تردد را به رویه‌های سابق برمی‌گرداند که مطابق آن، دیپلمات‌های کشورهایی نظیر ایران و کره شمالی مجوزهای محدودی برای سفر در داخل نیویورک و اطراف آن خواهند داشت.مقام مورد استناد سی‌ان‌ان در توضیح بیشتر گفت که تصمیم جدید دولت بایدن، صرفاْ محدودیت‌های تردد اضافی که دولت ترامپ وضع کرده بود را حذف کرده و آن را به سطح محدودیت‌های ترددی که قبل از ترامپ علیه نمایندگان ایران وجود داشت تقلیل می‌دهد.

این اقدام دولت بایدن نیز علی‌رغم عقب‌نشینی از سیاست‌های شکست‌خورده ترامپ، هنوز اقدامی در جهت لغو سیاست غیرقانونی هیئت حاکمه آمریکا در برخورد تبعیض با هیأت‌های دیپلماتیک ایران در نیویورک که در چند دهه گذشته وجود داشته نیست.   

در واقع، قبل از تشدید محدودیت‌های تردد دیپلمات‌های ایرانی در دولت ترامپ، دولت‌های پیشین آمریکا رفت و آمد نمایندگان ایران را به حدود 25 مایل از مرکز منهتن محدود کرده بودند. این محدودیت تردد همان چیزی است که دولت بایدن آن را حفظ خواهد کرد.

این در حالی است که  سازوکاری در سازمان ملل متحد تحت عنوان کمیته میزبان وجود دارد که براساس توافق دولت میزبان یعنی آمریکا و همچنین سازمان ملل متحد در سال 1947، تعهداتی را دولت میزبان برای تسهیل فعالیت‌های دیپلمات هایی که درسازمان ملل متحد کار می کنند، پذیرفته است.

 دولت میزبان موظف است شرایطی را فراهم کند تا نمایندگی‌های کشورها در سازمان ملل متحد بتوانند مسئولیت خود را بدون فشار ومشکلات انجام دهند و به طور مستقل و به دور از فشارهای خارجی به ایفای وظایف خود بپردازند. به رغم این، دولت بایدن هم قصد دارد سیاست‌های چند دهه‌ای آمریکا که نقض «کنوانسیون مزایا و مصونیتهای 1946 سازمان ملل متحد»، «کنوانیسیون روابط دیپلماتیک 1961» و مغایر با قطعنامه‌های ملل متحد است را ادامه دهد.

حضور در جلسه کمیسیون مشترک/ تله دیپلماتیک برای افزایش فشار؟

«ند پرایس»، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا بعد از نشست وزیران خارجه کشورهای اروپایی و آمریکا گفت که ایالات متحده دعوت اتحادیه اروپا برای حضور در یک جلسه کمیسیون مشترک با گروه 1+5 و ایران را خواهد پذیرفت. او گفت: ««ایالات متحده آمریکا دعوت مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا را برای شرکت در جلسه گروه 1+5 و ایران جهت بحث درباره یافتن یک مسیر دیپلماتیک در خصوص برنامه هسته‌ای ایران خواهد پذیرفت.»

با وجود این، خبرگزاری فرانسه گزارش داده هنوز دعوتنامه‌ای برای حضور آمریکا در جلسه‌ای با مشارکت اعضای گروه 1+5 و آمریکا صادر نشده، اما انتظار می‌رود این اقدام به زودی انجام شود. ساعاتی قبل‌تر از بیانیه سخنگوی وزارت خارجه آمریکا خبرگزاری رویترز به نقل از یک منبع فرانسوی نوشته بود آمریکا آمادگی خود را برای گفت‌وگو با ایران در قالب جلسه کمیسیون مشترک با اعضای گروه 1+5 نشان داده است. 

این اقدام آمریکا نیز مگر آنکه به لغو تحریم‌ها منجر شود هیچ اقدام عملی محسوب نمی‌شود، به خصوص آنکه دموکرات‌ها نشان داده‌اند معمولاً از گزینه پیشنهاد مذاکره به عنوان «تله‌های دیپلماتیک» برای انداختن توپ به زمین طرف مقابل و بسترسازی برای اجماع و فشار علیه طرف مقابل استفاده می‌کنند. 

نشانه‌های چنین رویکردی تنها ساعاتی بعد از بیانیه آمریکا ظاهر شد آنجا که معاون وزیر خارجه انگلیس گفت: «الان همه چیز در دست ایران است آنها طرفی هستند که شرایط برجام را نقض می‌کنند و آنها طرفی هستند که می‌توانند در این رابطه کاری انجام دهند.»

تسنیم