راه های کم هزینه تامین کسری بودجه کدامند؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ کسری بودجه یکی از مهمترین مسائل و تاثیر گذارترین مولفه ها بر تورم کشور است. موضوعی که با افزایش تورم و پایه پولی و استقراض از بانک مرکزی و به تبع آن با تحمیل تورمی سنگین به مردم، ارکان اقتصاد ایران را نشانه رفته و موجب فشار اقتصادی و ناملایمات زیادی به زندگی مردم شده است. طهماسب مظاهری استاد اقتصاد و رئیس اسبق بانک مرکزی در گفت و گو با راهبرد معاصر به زبانی ساده وهمه فهم این موضوع و راهکارهای موجود را برای ما توضیح داده است.

طهماسب مظاهری، اقتصاددان و رئیس اسبق بانک مرکزی در خصوص کسری بودجه و تامین آن از راه های مختلفی مثل فروش دارایی های دولت گفت: وقتی دولت با موضوعی به نام کسری بودجه رو به رو می شود به این معناست که درآمدهای دولت کمتر از هزینه های مورد نظر است، لذا ما به التفاوت آن کسری بودجه دولت می شود. بنابراین دولت نیازمند تامین کسری بودجه خود از جایی است، لذا تامین کسری بودجه را از محل فروش دارایی های خود پوشش می دهد، هر چند که فروش دارایی را نمی توان درآمد نامید. به هر حال همه ما در زندگی در شرایط سخت قرار گرفته ایم، که در این وضعیت دارایی خود را برای رفع یک نیاز ضروری می فروشیم یا اینکه دارایی خود را به دارایی دیگری تبدیل می کنیم، اما نکته کلیدی این است که فروش دارایی های ثابت و سرمایه ای درآمد محسوب نمی شود، اما در حال حاضر چاره ای غیر از این وجود ندارد یعنی دولت برای تامین کسری بودجه خود از فروش دارایی های خود به عنوان یک منبع پول برای پوشاندن کسری بودجه خود استفاده می کند.

وی دراین باره خاطر نشان کرد: فروش دارایی ها یکی از سالم ترین روش ها برای تامین بودجه است لذا امیدوار هستیم تا سال آینده هم دولت موفق به استفاده از این روش شود تا اینکه از بانک مرکزی استقراض کند وهزینه پایه پولی را افزایش دهد که تورم و تبعات بعدی آن تاثیرات نامطلوبی به جا می گذارد.

مظاهری راهکار دیگری را توضیح داد و بیان داشت: یکی از بهترین روش هایی که دولت برای جلوگیری از کسری بودجه و تامین  بودجه مورد نیاز خود می تواند دنبال کند بهبود فضای کسب وکار است به این معنا که دولت می تواند طرح های نیمه کاره عمرانی خود را به کسانی که مایل به خریداری و تکمیل آن هستند بفروشد تا هم دولت برای تکمیل این طرح ها بودجه ای اختصاص ندهد و هم از مزایای بهره برداری آن بهره مند شوند، بالاخص طرح هایی که جنبه اقتصادی دارد مثل طرح هایی که به تولید کالا و خدمات می پردازد.

وی دراین باره افزود: اگر دولت بتواند طرح های نیمه تمام خود را بفروشد، ضمن اینکه طرح های عمرانی را به سرانجام رسانده، نقدینگی و منابع مالی جامعه را در راه یک هدف خوب اقتصادی جمع کرده و مانع از افزایش پایه پولی شده است و هم اینکه نیاز نیست دولت برای تکمیل طرح های نیمه تمام کسری بودجه را اضافه و پول جدیدی خرج کند، بنابراین به همان نسبت کسری بودجه دولت کم می شود و تولید و کسب کارها رونق می یابد لذا شاهد توسعه اقتصادی خواهیم بود. بی تردید فروش دارایی های ثابت شرکت ها و طرح های نیمه تمام یکی از راه های تامین کسری بودجه است، کار نسبتاً خوبی که دولت کنونی یا دولت بعدی باید دراین زمینه فعال شود.

طهاسب مظاهری در پاسخ به این سوال که آیا دولت می تواند روی بازار سرمایه برای تامین بودجه خود حساب باز کند گفت: به هر حال دولت اگر از بازار سرمایه برای تامین بودجه خود استفاده کند یعنی نوعی قرض کردن هر چند که این شیوه قرض از استقراض از بانک مرکزی بهتر است، اما محتوای این کار همان قرض گرفتن دولت از بازار سرمایه است لذا دولت بعدی باید در سال های آینده قرض دولت کنونی را پس بدهد، هر چند که باز بر این نکته تاکید می کنم حسن این موضوع عدم استقراض از بانک مرکزی و عدم افزایش پایه پولی است.

وی دراین باره خاطر نشان کرد: عیب انتشار اوراق و قرض دولت از بازار سرمایه این است که بخشی از پول، منابع و دارایی مردم که در بازار سرمایه باید خرج سرمایه گذاری و توسعه و رونق اقتصادی شود از دست مردم خارج شود و وارد هزینه های دولت می شود تا هزینه های جاری دولت تامین شود، اما به هر حال درشرایط فعلی که دولت با کسری بودجه به سراغ استقراض از بانک مرکزی می رود این روش بهتر است.

رئیس اسبق بانک مرکزی بیان داشت: به هر حال دولت روش هایی چون استقراض از بانک مرکزی یا برداشت از صندوق توسعه ملی را دنبال می کند که این روش ها و برخی روش های دیگر مطلوب اقتصاد نیست یا بهتر است عنوان شود که بدترین روش و خسارت بار ترین روش برای تامین بودجه یک دولت یا رفع کسری بودجه دولت به شمار می رود. به هر حال دولت نشان داده که در سال های گذشته بخشی از کسری بودجه خود را به صورت مستقیم و غیر مستقیم از منابع بانک مرکزی تامین کرده که تبعات آن را در اقتصاد امروز کشور مشاهده می کنیم.

وی با انتقاد به سخنان آقای نوبخت درباره عدم استقراض دولت از بانک مرکزی گفت: اخیراً آقای نوبخت به این موضوع تاکید کرده که ما از بانک مرکزی قرضی نگرفته ایم، دولت شاید به صورت مستقیم از بانک مرکزی استقراض نکرده باشد شاید این حرف درست است، اما بین نتیجه استقراض به صورت مستقیم یا غیر مستقیم تفاوتی وجود ندارد، در حالی که بهتر بود دولت به جای روش های غیر مستقیم که اثرات تورمی خود را دارد در درجه اول دخل و خرج خود را کنترل و متعادل می کرد، با حذف هزینه های زائد و اضافه در حالی که دولت ممکن است بگوید نمی توانم یا هزینه اضافی برای حذف کردن ندارم اما هزینه های اضافی که شاید چندان مهم به نظر نرسند بسیار زیاد است یعنی دولت حذف هزینه های غیر ضروری را از هزینه های کوچک شروع کند.

مظاهری دراین باره با ساده ترین مثال توضیح داد: مثلا هزینه سبد گل هایی که جلوی دست رئیس جمهور در سخنرانی ها یا هیات دولت گذاشته می شود را با قیمت های گران و سرسام آورگل محاسبه کنید هر ماه چقدر به این موضوع اختصاص می یابد؟ دولت اگر واقعا اراده ای برای صرفه جویی داشته باشد باید از هزینه های  کوچک شروع کند، چرا باید جلوی میز رئیس جمهور دسته گلی که یکی دو میلیون تومان قیمت دارد گذاشته شود، لذا اگر سایر هزینه هایی از این دست و مابقی موضوعات را کنار هم قرار دهیم با همین مثال های ساده و موارد دیگری که قابل حذف است و رقم های بزرگتری دارد می توان بخشی از هزینه های دولت را کاهش داد تا مابه ازای آن کارهای اقتصادی مهمتری انجام شود و کسری بودجه برطرف شود، لذا امیدواریم دولت ها برای این موضوع از خود اراده ای به خرج دهند.