تفاوت جامعه ایران و غرب در مواجهه با بحران روانی کرونا چیست؟

یکی از موضوعاتی جانبی شیوع کرونا طی یک سال گذشته را باید اثرات روانی آن برشمرد. انزوا، ترس، احساس ناامنی و نگرانی از پیامدهای اقتصادی این پاندمی از جمله عوارض این بیماری بوده که کارشناسان را نسبت به شیوع انواع مختلفی از بیماری‌ها حتی پس از پایان همه‌گیری کرونا نگران کرده است.

به عنوان مثال در میان کودکان و نوجوانان شاهد هستیم که دوری از مدرسه و گروه همسالان باعث افزایش افسردگی و آمار خشونت‌ورزی در میان آنان شده و یا در میان کادر درمان به دلیل مشاهده هر روزه فوت افراد شاهد افسردگی بالا هستیم. به گفته «دوورا کستل»، مدیر بخش سلامت روان سازمان جهانی بهداشت در گفتگو با خبرگزاری دویچه‌وله عدم اطمینان نسبت به آینده و روشن نبودن زمان پایان پاندمی برای بسیاری وحشتناک و موجب نومیدی است.

جدای از عوارض انسانی این بحران در حوزه اقتصادی نیز شاهد تاثیرات منفی آن هستیم. کارشناسان معتقد هستند دولت‌ها برای جلوگیری از اثرات منفی گسترش مشکلات روحی مجبور هستند میلیاردها دلار از بودجه خود را صرف خدمات سلامت روان اختصاص کنند وگرنه همچون سال 2008 که بحران بزرگ اقتصاد شروع شد، آمار خودکشی یا سوءمصرف مواد مخدر افزایش خواهد یافت!

اعتراضات خشونت‌آمیز، واکنش اروپایی‌ها به بحران روانی کرونا

همزمان با تشدید شیوع کرونا در قاره سبز و اعمال محدودیت‌های گسترده شاهد اعتراضات خشونت‌آمیز بخشی از اهالی این قاره به این محدودیت‌ها بودیم که خواستار لغو آنها و بازگشت به زندگی عادی بودند. آمریکا، فرانسه، ایتالیا، چک، آلمان، یونان، انگلیس، صربستان و هلند از جمله کشورهایی بودند که اعتراضات در آنها به خشونت کشیده شد. در این میان گروه انونیم سیتوآیان (Anonyme Citoyen)  که اخبار سیاسی و جنبش‌های اجتماعی در سراسر جهان را پوشش می‌دهد، به عنوان رهبر غیررسمی این اعتراضات توانسته نقش فعالی در این خصوص ایفا کند.

اعتراضات به محدودیت‌های کرونایی در صربستان

این افراد معتقدند گسترش پرشتاب مجدد کرونا در قاره سبز و در پی آن تعطیلی‌های مداوم و درازمدت باعث شده روند زندگی عادی افراد مختل شود و در این میان دولت‌ها نیز با توجه به کاهش شدید بودجه عمومی بسیاری از فعالیت‌ها همچنان بر ادامه غیرمنطقی این محدودیت‌ها اصرار دارند. برای درک ابعاد این اعتراضات کافی است بدانیم که در شهر کوچکی همچون لایپزیگ در شرق آلمان بیش از 40 هزار نفر تظاهرات کردند!

از سوی دیگر مشاهده برخی رفتارها در این کشورها نشان‌دهنده ناتوانی اهالی کشورهای غربی برای تحمل فشارهای ناشی از کرونا است. با آغاز قرنطینه در کشورهای اروپایی تصاویر هجوم گسترده مردم به فروشگاه ها، سرقت اموال و وحشت در میان این افراد بودیم. از سوی دیگر بعد از شیوع کرونا و آغاز قرنطینه سرقت‌های خُرد در میان آمریکایی‌ها به شدت افزایش یافته است.

اعتراضات به عدم لغو محدودیت‌های کرونایی در انگلستان

همچنین طی یک سال اخیر میزان خودکشی در پی ناتوانی از تحمل شرایط قرنطینه در کشورهای اروپایی، هند و ژاپن به شدت افزایش یافته و همین موضوع باعث شده تا مسئولان ژاپن هفته گذشته به صورت رسمی تاسیس وزارت تنهایی برای کاستن از فشار روانی مردم و کاهش آمار خودکشی را اعلام کنند!

تاسیس وزارت تنهایی در ژاپن برای مقابله با افزایش خودکشی در ایام شیوع کرونا

ایرانیان و جلوه‌ای از امید و آرامش در ایام کرونا

ایران از جمله کشورهایی بود که از همان ماه‌های آغازین شیوع کرونا سیاست قرنطینه و اعمال محدودیت‌های دائمی را در پیش گرفت. نوروز 99 اولین قرنطینه سراسری بود که بنابر آمار وزارت کشور بیش از 95درصد مردم کاملا آن را رعایت کردند. با ادامه محدودیت‌ها نیز و براساس آمار وزارت بهداشت به صورت میانگین بیش از 85درصد مردم در استان‌های مختلف با این پروتکل‌ها همراهی کرده و باعث شدند تا پیک‌های متعدد این بیماری با حداقل تلفات ممکن عبور کند.

آنچه در این میان باعث شد تا رفتار ایرانیان با بسیاری از شهروندان غربی در نحوه مواجهه با قرنطینه و محدودیت‌ها تمایز داشته باشد، اعتقادات دینی و امید به بهبود شرایط بود. در حالیکه در بسیاری از کشورها شاهد افزایش شدید مشکلات روحی و روانی بودیم، در کشورمان بسیاری از شعائر دینی توانست خود را با وضعیت جدید همراه کرده و همچنان نقش فعالی در آرامش روحی مردم داشته باشد. برگزاری عزاداری ماه محرم، شب‌های قدر و اعیاد مذهبی از جمله مواردی بودند که به شیوه‌های نوینی برگزار شده و مردم را در شرایط فعلی به آرامش رهنمون کردند. از سوی دیگر شاهد بودیم که معارف دینی و تاثیرات مستقیم آن بر زندگی مردم باعث شد تا نقش یک ضربه‌گیر را ایفا کند؛ به عبارت دیگر سرریز اعتقادات دینی مردم بر مسئله کرونا زمینه کاهش آلام روحی ناشی از این بحران را مهیا کرد.

مهم‌ترین تفاوت رفتار خشونت‌آمیز مردمان غربی با رفتار با متانت ایرانیان را باید در همن مسئله جستجو کرد؛ در جوامعی که افراد دچار بی‌ایمانی شده‌اند، کوچکترین ضربه می‌تواند نظم روحی افراد را بر هم بریزد و انواع مشکلات روانی را پدیدار کند در حالیکه در کشورمان شاهد بودیم همین اعتقادات دینی باعث شد تا بسیاری از شرایط بحران‌زا بدون ایجاد کوچکترین مشکلی عبور کند.