گام در برابر گام چگونه متولد شد و چگونه مُرد؟

به گزارش راهبرد معاصر  شورای سردبیری پرس تی وی در گزارشی به بررسی موضوع چگونگی پیدایش و مرگ موضوع «گام در برابر گام» برای احیای برنامه جامع اقدام مشترک پرداخت.

متن گزارش به شرح زیر است:

در روزها و هفته‌های گذشته تحرکات دیپلماتیک چندجانبه ای برای خارج کردن مسئله بازگشت آمریکا به برجام از بن بست به چشم خورده است. این تحرکات در وین، ژنو، بروکسل، پاریس، برلین، واشنگتن، نیویورک و تهران مشاهده شده است. آژانس بین المللی انرژی اتمی در هفته گذشته شاهد یک زورآزمایی بین ایران از یک سو و سه کشور اروپایی و آمریکا از سوی دیگر بود. با وجود اینکه تهران در توافقی بحث برانگیز که مورد اعتراض نمایندگان مجلس ایران هم قرار گرفت، با آژانس به یک توافق سه ماهه برای حفظ روند نظارت آفلاین بر تأسیسات هسته ای خود رسید، اما طرح قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام آژانس توسط قدرت های اروپایی تردید ایرانی‌ها را به حسن نیت آنان و صلاحیت اروپایی‌ها در خصوص پادرمیانی بین تهران و واشنگتن به شدت افزایش داد. تا جایی که از تهران پیام هایی غیرمستقیم برای اروپا ارسال شد مبنی بر اینکه اگر قرار باشد تبادل پیامی هم بین ایران و آمریکا صورت پذیرد، همان کانال رسمی حفاظت از منافع بهتر است. این یعنی تهران تفاوتی بین اروپایی‌ها و بایدن نمی بیند بلکه حتی فکر میکند اروپایی ها در حال ارائه مشورت ها و ارزیابی های غلط و گمراه کننده به دولت جدید آمریکا هستند، پس بهتر است اگر پیامی هم هست از طریق سوئیس منتقل شود.

آمریکا می‌خواسته آزادسازی منابع ایران در خارج نتیجه برگزای جلسه‌ای غیررسمی باشد

با پافشاری ایران بر موضع خود مبنی بر اینکه تصویب قطعنامه ضد ایرانی در شورای حکام به معنای پایان توافق سه ماهه با آژانس خواهد بود، اروپایی‌ها ناگزیر طرح قطعنامه را پس گرفتند. البته بر اساس اطلاعات ‌ پرس تی وی قبل از آن پیام هایی از تهران به آنها رسیده بود مبنی بر اینکه طرح «گام در برابر گام» قابل بررسی است. بر اساس این طرح، برداشتن گامهایی از طرف آمریکا می تواند در مقابل، گام هایی از سوی ایران را در پی داشته باشد و گام های آمریکا می تواند شامل آزادسازی برخی پول های بلوکه شده ایران در خارج باشد. بر اساس اطلاعات پرس تی وی آمریکا در اصل مخالفتی با این پیشنهاد نداشته ولی نمی خواسته این آزاد‌سازی منابع پیش از برگزاری جلسه ای غیر رسمی و حتی غیر علنی با ایران اتفاق بیفتد. بلکه حتی ترجیح می‌داده این موضوع به عنوان نتیجه جلسه با ایران اعلام شود.

دلیل پس گرفتن قطعنامه ضد ایرانی اروپایی‌ها در آژانس انرژی اتمی

اختلاف دیگر واشنگتن با پیشنهاد دهندگان ایرانی طرح «گام در برابر گام» در مورد رقم دارائیهای ایران بود که باید آزاد می شد. این اختلاف از یک میلیارد دلار تا ۱۵ میلیارد دلار در نوسان بوده است. البته اطلاعات پرس تی وی می‌گوید که پیشنهاد دهندگان ایرانی از انطباق این پیشنهاد با سیاست های نظام هم هنوز اطمینان نداشته اند. در هر حال طرح این موضوع از سوی برخی افراد در ایران و رسانه ای شدن برخی اظهارات غیر دقیق، اروپایی‌ها را به نقش آفرینی در این موضوع امیدوار کرد و آنها تلاش کردند پس گرفتن طرح قطعنامه ضد ایرانی در آژانس را که در اصل در نتیجه تهدید رسمی ایران اتفاق افتاده بود، به عنوان ابراز حسن نیت خود برای پیشبرد طرح «گام دربرابر گام» به ایران بفروشند.

اروپایی‌ها توقف غنی‌سازی 20 درصد را گامی کوچک از سوی ایران می‌دانستند

اروپایی ها که با اعتماد به نفس همچنان فکر می‌کنند مدافع برجام هستند، حتی برداشته شدن تحریم نفتی ایران را که ترامپ با خروج از برجام وضع کرد "اقدامی مشکل" می‌دانند که حل آن حتماً نیازمند جلسه ایران با آمریکا است. اما در مقابل توقف غنی سازی ۲۰ درصدی را به عنوان گامی کوچک از سوی ایران تلقی می کنند. در راستای همین کار چاق کنی، پاریس و برلین با ارسال پیغام و پسغام تلاش های فشرده ای را انجام دادند تا ایران را قانع به شرکت در یک جلسه غیر رسمی با آمریکا کنند.

طرح پیشنهادی ناقص از سوی برخی در ایران 

نتیجه این تماس‌ها و رد و بدل شدن پیشنهادات که گاهی اوقات بروکسل هم به عنوان مرکز سیاست خارجی اتحادیه اروپا در آن نقش ایفا می‌کرد، شکل‌گیری طرحی در ایران بود که فرایندی مرحله ای و چند ماهه را برای اقدامات متقابل ایران و آمریکا پیشنهاد می کرد. در شکل گیری این طرح، لابی هایی در داخل دولت جدید آمریکا هم بی تاثیر نبودند. لابی هایی ایرانی الاصل که تلاش کردند ارتباطی بین نمایندگی ایران در سازمان ملل با مسئول پرونده ایران در دولت بایدن به وجود آورند، اما در نهایت متوجه شدند طرح اساسی در تهران و در تماس با اروپایی‌ها در حال پخت و پز است. در این طرح پیشنهادی که از لحاظ نواقص کاملاً شبیه برجام بود، تعهداتی غیر راستی آزمایی شده توسط آمریکا داده می شد و در مقابل، اقداماتی کاملاً قابل راستی آزمایی و ملموس باید توسط ایران انجام می‌شد.

عدم تناسب طرح ایران با خسارت هزار میلیاردی ایران از خروج آمریکا از برجام

رقم دارایی‌های آزاد شده ایران در این طرح نیز کوچکترین تناسبی با هزار میلیارد دلار خسارت ایران که اخیراً آقای ظریف در مصاحبه با پرس‌تی‌وی به عنوان زیان های خروج آمریکا از برجام مطرح کرده بود نداشت. البته ویژگی این طرح استفاده آن از مقاطع زمانی نمادین مانند آخرین روزهای سال، روز ملی فناوری هسته ای و در نهایت نزدیکی آن به زمان آغاز رقابت های ریاست جمهوری در ایران بود. طرحی که نه تنها منجر به برداشته شدن قابل راستی آزمایی تحریمها نمی شد، بلکه در ادامه و با شکل گیری مذاکرات بعدی تعهدات سخت تر و طولانی تر و خطرناکتری را هم به ایران تحمیل می کرد. این طرح در روند قانونی انطباق با سیاست های نظام قرار گرفت و به دلیل اشکالات متعدد وارد بر آن غیر منطبق با سیاست ها و راهبردهای نظام جمهوری اسلامی شناخته شد. بر همین اساس پرس‌تی‌وی در گزارشی اختصاصی هفته گذشته اعلام کرد طرح موضوع «گام دربرابر گام» به دلیل عدم انطباق با سیاست های نظام در موضوع برجام مردود اعلام شده است.

مخالفت آمریکا با آزادسازی حتی یک میلیارد دلار از دارایی ایران در کره‌جنوبی

اطلاعات پرس‌تی‌وی نشان می‌دهد آمریکا حتی در آزادسازی همان یک میلیارد دلار از دارایی‌های ایران در کره جنوبی هم که قصد داشت آن را نتیجه نشست با ایران اعلام کند، نظر خود را تغییر داد و وقتی مشخص شد ایران بر لغو تمامی تحریم ها تاکید دارد با همان آزادسازی محدود هم مخالفت کرد. پرس ‌تی ‌وی بر اساس اطلاعات کاملا موثق مطمئن شده است که هیچ طرحی که با سیاست اعلام شده نظام انطباق نداشته باشد، مبنای تعامل ایران قرار نخواهد گرفت و آمریکا هم صرفاً می‌تواند روی طرحی حساب باز کند که با شروط ذکر شده رهبری انقلاب به ویژه آنچه در سخنرانی ۸ ژانویه ۲۰۲۱ بر آن تأکید کردند منطبق باشد.

پرس تی وی جزییات بیشتری از این موضوع را در اختیار دارد ولی چون هنوز بطور کامل آنها را راستی آزمایی نکرده اکنون منتشر نمی‌کند.

فارس