واشنگتن پست: اقدامات خرابکارانه نمی‌تواند برنامه هسته‌ای ایران را متوقف کند
روزنامه آمریکایی در گزارشی در اشاره به خرابکاری اخیر در نطنز نوشت سابقه برنامه هسته‌ای ایران نشان داده این دست اقدامات نه تنها برنامه ایران را متوقف نمی‌کند بلکه انگیزه این کشور برای افزایش ظرفیت این برنامه را افزایش می‌دهد.
به گزارش راهبرد معاصر روزنامه آمریکایی «واشنگتن پست» در مطلبی به قلم «نیکلاس میلر» استاد دپارتمان دولت در دانشگاه «دارتموث» آمریکا این سوال را مطرح کرده که اقدام خرابکارانه اخیر در تاسیسات غنی‌سازی نطنز چطور بر تعهد و ظرفیت ایران برای گسترش برنامه هسته‌ای خود اثر خواهد گذاشت؟ و چطور این حادثه بر احتمال این که آمریکا و ایران بتوانند بر سر احیای برجام توافق کنند، اثرگذار خواهد بود؟ در ادامه، نتایج یک بررسی ذکر شده است.
تلاش‌های خرابکارانه اثری کوتاه‌مدت دارد
به نوشته واشنگتن پست، سابقه برنامه هسته‌ای ایران نشان داده هر تاثیری بر ظرفیت گسترش آن محدود خواهد بود و در واقع انگیزه ایران برای افزایش ظرفیت برنامه هسته‌ای خود را احتمالاً افزایش می‌دهد، دستکم تا زمانی که آمریکا موافقت کند که تحریم‌ها را بردارد و به برجام بازگردد.
در ادامه این گزارش این سوال پرسیده شده که «آیا خرابکاری در تاسیسات تحقیقات هسته‌ای ایران گفت‌وگوهای هسته‌ای را از مسیر خارج می‌کند؟»
طبق این گزارش، «تلاش‌های آمریکا و اسرائیل برای خرابکاری فیزیکی در برنامه هسته‌ای ایران به بیش از یک دهه قبل بازمی‌گردد. در سال‌های ۲۰۰۹-۲۰۱۰، کرم رایانه‌ای «استاکس‌نت» ۱۰۰۰ سانتریفیوژ ایران را در نطنز مختل کرد. با این حال، این تنها بخش کوچکی از سانتریفیوژهای ایران بود که تعدادشان به سرعت به جای اول بازگشت و بعد از حمله به افزایش خود ادامه داد. ذخیره اورانیوم غنی شده ایران نیز به همین ترتیب افزایش یافت.»
به نوشته این روزنامه آمریکایی، علاوه بر انجام حملات سایبری، اسرائیل همچنین دانشمندان هسته‌ای ایران را ترور کرده و ایالات متحده و سایر کشورها هم زنجیره تامین ایران را مختل کرده‌اند. با این حال، در یک تحلیل اخیر، «ریچارد ماهر» دانشمند علوم سیاسی نتیجه‌گیری کرده که تاثیر کلی این فعالیت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران «محدود و کوتاه مدت» بوده است.
برنامه هسته‌ای ایران به گسترش خود ادامه داد تا این که ایران و ایالات متحده، انگلیس، چین، فرانسه، آلمان و روسیه—گروه ۱+۵—برجام را نهایی کردند.
در ادامه این گزارش بدون اشاره به بدعهدی طرف‌های اروپایی برجام گفته شده ایران بعد از خروج ترامپ از برجام و اعمال تحریم‌های شدید، شروع به برداشتن گام‌هایی در راستای کاهش تعهدات هسته‌ای کرد و افزوده «به نظر می‌رسید تسریع در برنامه هسته‌ای ایران، اسرائیل را بر آن داشته که به اقدامات خرابکارانه گذشته بازگردد. تابستان گذشته، یک انفجار—که آن هم به طور گسترده به اسرائیل نسبت داده شد—به طور جدی به تاسیساتی در نطنز که برای مونتاژ سانتریفیوژهای پیشرفته استفاده می‌شد، آسیب وارد کرد. این حمله تولید سانتریفیوژ ایران را در کوتاه مدت محدود کرد، اما در عین حال به ساخت یک سایت جدید زیرزمینی برای مونتاژ سانتریفیوژ منتهی شد. ایران پس از آن تعدادی از سانتریفیوژهای پیشرفته را به زیرِ زمین منتقل کرد و ذخایر اورانیوم غنی شده همچنان افزایش یافت.»
به نوشته واشنگتن پست، پاسخ اولیه ایران به حادثه اخیر هم با تحقیق ذکر شده در بالا مطابقت دارد: علیرغم خسارت و تاخیر تحمیل شده، مقامات تهران اعلام کردند ایران غنی سازی ۶۰ درصدی را آغاز می‌کند و ۱۰۰۰ سانتریفیوژ پیشرفته دیگر نصب خواهد کرد. این پاسخ نشان دهنده انگیزه و ظرفیت ایران برای ادامه دادن به پیشرفت در برنامه هسته‌ای خود است. ایران احتمالاً به گسترش تلاش‌های هسته‌ای خود تا زمان احیای برجام و در صورتی که این اتفاق نیفتد، ادامه خواهد داد.
آیا این حادثه دیپلماسی هسته‌ای را پیچیده خواهد کرد؟
طبق تحلیل این روزنامه، قابل تصور است که این حمله و واکنش ایران می‌تواند دستیابی به یک راه حل دیپلماتیک را دشوارتر کند. می‌تواند تمایل ایران برای چانه‌زنی را تقویت و هر گونه نشانه سر خم کردن در پاسخ به فشار خارجی را مانع شود. در طرف آمریکا هم غنی سازی ۶۰ درصدی ایران و عملکرد سانترفیوژهای پیشرفته می‌تواند نتیجه عکس داشته باشد. ممکن است دولت بایدن از تسلیم شدن در مقابل فشار دشمن هم به دلایل داخلی و هم ژئوپولتیک خودداری کند. یا ممکن است موضع سخت‌تری در گفت‌وگوها اتخاذ کند اگر بفهمد در نتیجه آسیب به برنامه هسته‌ای ایران، اهرم فشار ایران کاهش یافته و تهدید، فوریت کمتری دارد.
اما طبق این گزارش، در عین حال دلایل زیادی وجود دارد که می‌توان معتقد بود این حادثه تاثیر کمی خواهد داشت—یا حتی ممکن است گفت‌وگوها را تسهیل کند. هر دو طرف تهران و واشنگتن ممکن است فوریت بیشتری برای رسیدن به یک توافق بر سر احیای برجام را حس کنند زیرا هر دو کشور مایل به ممانعت از تشدید تنش هستند. گام‌های هسته‌ای ایران در واکنش به این حادثه می‌تواند فشاری بر دولت بایدن برای رسیدن به دستاوردی (در گفت‌وگوها) باشد قبل از آن که ایران برنامه‌اش را حتی بیشتر از این گسترش دهد.
در ادامه این گزارش علیرغم تاکید همیشگی ایران مبنی بر صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای خود، ادعا شده «تحقیق اخیر نشان داده توافق‌های منع اشاعه اغلب در این نوع سناریوها اتفاق میافتد، وقتی یک طرف به آستانه تولید سلاح اتمی نزدیک می‌شود و فوریتی را در آمریکا برای حل این مسئله ایجاد می‌کند. اظهارات اخیر آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا هم این منطق را منعکس می‌کند: او در بروکسل گفت اقدام ایران برای غنی سازی ۶۰ درصدی اهمیت بازگشت به تعهدات برجامی از سوی دو طرف را برجسته می‌کند.»
در پایان این مطلب آمده است: تاکنون، دیدگاه‌های ایالات متحده و ایران (درباره گفت‌گوهای برجامی وین) دلگرم‌کننده بوده است. ایران تصمیم گرفت گفت‌وگوهای جاری در وین را علیرغم این حادثه ادامه دهد و به نظر می‌رسد دو طرف در حال کاستن از اختلافات هستند. یقیناً یک نتیجه موفقیت‌آمیز تضمین شده نیست اما چشم انداز واقعی برای موفقیت وجود دارد و تاریخ نشان داده که دیپلماسی بسیار موثرتر از خرابکاری در محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران عمل کرده است.
صبح یکشنبه ۲۲ فروردین ماه «بهروز کمالوندی» معاون و سخنگوی سازمان انرژی اتمی در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس از وقوع حادثه در بخشی از شبکه توزیع برق تاسیسات غنی سازی نطنز خبر داد و گفت که این حادثه تلفات انسانی و آلودگی به همراه نداشته است.
روز سه شنبه ۲۴ فروردین ایران در واکنش به خرابکاری در نطنز از تصمیم خود برای انجام غنی سازی ۶۰ درصد خبر داد و «عباس عراقچی» معاون وزیر خارجه که در وین حضور داشت تصمیم ایران برای انجام غنی سازی ۶۰ درصد را اعلام کرد. «علی اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی نیز روز جمعه اعلام کرد: چهارشنبه دستور راه اندازی ۶۰ درصد را دادیم و ۴۰ دقیقه بامداد (جمعه) محصول ۶۰ درصد را گرفتیم. /فارس