به گزارش راهبرد معاصر؛ ماه صفر دومین ماه قمری است که برای آغاز آن اعمالی ذکر شده از جمله نماز، روزه و خواندن قرآن.
حوادث تاریخی فراوانی در ماه صفر رخ داده است که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:
روز اول ماه: خواندن نماز اول ماه که آن دو رکعت است، در رکعت اول بعد از «حمد» سی مرتبه سوره «توحید» و در رکعت دوم بعد از «حمد» سی مرتبه سوره «قدر» بخواند و بعد از نماز صدقه‌ای در راه خدا بدهد، هر کس چنین کند، سلامت خود را در آن ماه از خداوند متعال گرفته است.
وارد کردن سر مطهر امام حسین علیه السلام به شام، ورود اهل بیت علیهم السلام به شام، شهادت زید بن علی بن الحسین علیهم السلام (به روایتی)، آغاز جنگ صفین (بنا بر روایتی)
دوم صفر: مجلس یزید لعنت‌الله علیه بنا بر نقلی، شهادت زید بن علی بن الحسین علیهم السلام (به روایت دیگر)
سوم صفر: ولادت حضرت امام محمد باقر علیه السلام ۵۷ هجری قمری به روایتی.
سید ابن طاووس از کتاب‌های اصحاب ما امامیه نقل کرده است: که در این روز خواندن دو رکعت نماز مستحب است که در رکعت اول سوره‌های «حَمد» و «اِنّا فَتَحنا» و در رکعت دوم سوره‌های «حَمد» و «توحید» خوانده و پس از سلام «صد مرتبه» صلوات و «صد مرتبه» «اللّٰهُمَّ الْعَنْ آلَ أَبِی سُفْیانَ» و «صد مرتبه» استغفار بگوید، آنگاه حاجت خود را بخواهد.
روز بیستم که روز اربعین و به قول شیخ مفید و شیخ طوسی، روز بازگشت خانواده حضرت حسین (علیه‌السلام) از شام به مدینه و روز ورود جابر بن عبدالله انصاری به کربلا برای زیارت امام حسین (علیه‌السلام) است و جابر نخستین زائر آن حضرت پس از شهادت ایشان است و زیارت حضرت سید الشهدا در این روز مستحب است.
پنجم صفر: شهادت حضرت رقیه سلام الله علی‌ها و لعنة‌الله علی قاتلی‌ها، ۶۱ هجری.
ششم صفر: صدور توقیع امام عصر ارواحنا لتراب مقدمه الفداء به حسین بن روح.
هفتم صفر: ولادت امام موسی کاظم علیه السلام ۱۲۸ هجری، شهادت امام حسن مجتبی علیه السلام بنابر نقل بحار، وفات آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی ۱۴۱۱ قمری.
هشتم صفر: وفات حضرت سلمان فارسی (سلمان محمّدی) رضی‌الله عنه ۳۵ هجری قمری
نهم صفر: شهادت عمار یاسر رضی‌الله عنه در جنگ صفین ۳۷ هجری، شروع جنگ نهروان ۳۸ هجری قمری.
دوازدهم صفر: وفات هارون برادر حضرت موسی علیهماالسلام.
سیزدهم صفر: اختیار حکمین در صفین و حیله عمروعاص.
هجدهم صفر: شهادت اویس قرنی در جنگ صفین ۳۷ هجری قمری.
بیستم صفر: اربعین حسینی.
از حضرت عسگری (علیه‌السلام) روایت شده است که فرمودند: نشانه‌های مؤمن پنج چیز است: خواندن ۵۱ رکعت نماز‌های واجب و نافله در شب و روز، زیارت اربعین، انگشتر به دست راست کردن و در سجده پیشانی را بر خاک گذاشتن و بلند گفتن «بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ»؛ شیخ در کتاب «تهذیب» و «مصباح» «زیارت ویژه این روز» را از امام صادق (علیه‌السلام) نقل کرده است.
بیست و دوم صفر: صدور توقیع شریف امام عصر ارواحنا لتراب مقدمه الفداء برای مرحوم شیخ مفید اعلی الله مقامه ۴۲۰ قمری.
بیست و سوم صفر: پی کردن ناقه حضرت صالح نبی علیه السلام توسط قومش - گرفتار شدن حضرت یونس علیه السلام در شکم ماهی.
بیست و چهارم صفر: شدّت یافتن بیماری حضرت رسول اعظم صلی الله علیه و آله و سلّم.
بیست و ششم صفر: دستور پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و سلم به لشکر اسامه جهت آماده شدن در جنگ با رومیان (بنابر نقل واقدی ۱۱ هجری)، سالروز انقراض حکومت امویان.
بیست و هشتم صفر:
روز بیست‌وهشتم سال یازدهم روز وفات حضرت خاتم انبیا (صلوات‌الله‌علیه) است و روز وفات به اتّفاق همه علما روز دوشنبه بوده و هنگام وفات ۶۳ سال داشتند.
در ۴۰ سالگی مبعوث به رسالت شد، سیزده سال در شهر مکه مردم را به خداپرستی خواند، در سنّ ۵۳سالگی به مدینه هجرت کرد و در سال دهم هجری از دنیا رفت؛ غسل و حنوطش را امیرالمؤمنین عهده‌دار بود و پس از غسل و کفن بر بدن مطهّرش نماز خواند، سپس اصحاب دسته‌دسته آمدند و بدون امام بر آن حضرت نماز خواندند، آنگاه امیرمؤمنان آن حضرت را در حجره طاهره، در همان نقطه‌ای که از دنیا رفته بود دفن کرد.
(سی‌ام / بیست و نهم) صفر: شهادت امام رضا علیه السلام ۲۰۳ هجری قمری
سال دویست‌وسه و به قول شیخ طبرسی و ابن اثیر، شهادت حضرت رضا (علیه‌السلام) به سبب انگور زهرآلود واقع شد. در آن وقت سن مبارکش پنجاه و پنج سال بود و قبر شریفش در خانه حمید بن قحطبه در قریه سناباد در سرزمین طوس قرار گرفت که قبر هارون‌الرشید هم در آن خانه است.
دلیل نامگذاری آن است که در این ماه بازار‌هایی در یمن به پا می‌شد که آنرا صفری می‌گفتند و از آنجا آذوقه می‌گرفتند و هر که به بازار نمی‌رسید از گرسنگی هلاک می‌شد.
مرحوم شیخ عباس قمی درباره نحس بودن ماه صفر در کتاب شریف مفاتیح الجنان می‌گوید:
برای رفع نُحوست و بدیمنی چیزی بهتر از صدقه دادن و خواندن ادعیه و دعا‌های برای پناه بردن به خدا نیست و اگر کسی بخواهد از بلا‌های نازله این ماه، محفوظ بماند، هر روز «ده مرتبه» بخواند:
یَا شَدِیدَ الْقُوَى وَ یَا شَدِیدَ الْمِحَالِ یَا عَزِیزُ یَا عَزِیزُ یَا عَزِیزُ
اى سخت نیرو و اى سختگیر اى با عزت اى عزیز اى با عزت
ذَلَّتْ بِعَظَمَتِکَ جَمِیعُ خَلْقِکَ فَاکْفِنِی شَرَّ خَلْقِکَ یَا مُحْسِنُ یَا مُجْمِلُ یَا مُنْعِمُ یَا مُفْضِلُ
از بزرگیت تمام خلقت در پیشگاه تو خوار است پس شر خلقت را از من کفایت فرما اى احسان کننده اى نیکوکار اى نعمت بخش اى عطا ده
یَا لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحَانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَ نَجَّیْنَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَ کَذَلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنِینَ
اى که نیست معبود حقى جز تو منزهى تو بدرستى که من از ظالمانم پس اجابت کردیم برایش و نجاتش دادیم از غم و همچنین نجات دهیم مؤمنان را
وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطَّیِّبِینَ الطَّاهِرِینَ
و رحمت خداى بر محمد و آل پاک و پاکیزه اش
صوت | دعای هر روز ماه صفر
نحس و سعد بودن ایام از پرکاربردترین مسائلی است که در طول تاریخ در بین همه اقوام رواج داشته است به همین خاطر باعث شده است جملاتی نظیر «صفر ماه سنگینی است»، «صفر نحس است»، «در ماه صفر به کار مهم اقدام نکنید»، «در این ماه به سفر نروید» و ... فراوان شنیده شود.
ماه صفر یکی از تلخ ترین ماه‌های سال برای مسلمانان است؛ زیرا حوادث ناگوار، دردناک و سختی مانند رحلت حضرت محمد (ص)، شهادت امام حسن (ع) و امام رضا (ع)، ورود سر مبارک امام حسین (ع) و کاروان اسرای کربلا به شهر شام، آغاز جنگ صفین و... در این ماه برای مسلمانان رخ داده است به همین دلیل این ماه به نحس و سنگین بودن شهرت پیدا کرده است؛ البته برخی علت شهرت این ماه به نحس بودن را پایان ماه‌های حرام (رجب، ذی‌القعده، ذی الحجه و محرم) و شروع دوباره جنگ و خونریزی بین قبایل عرب می‌دانند؛ اما از آن جایی که مسئله نحوست و سعد بودن ایام از پرکاربردترین مسائلی است که در طول تاریخ در بین همه اقوام رواج داشته است و همیشه عده‌ای برخی از روزها و ایام سال را نحس و برخی دیگر را مبارک قلمداد می‌کردند باعث شده است جملاتی نظیر «صفر ماه سنگینی است»، «صفر نحس است»، «در ماه صفر به کار مهم اقدام نکنید»، «در این ماه به سفر نروید» و ... فراوان شنیده شود.
برخی به صورت افراطی به قدری به این مسئله اهمیت می‌دهند که سعد و نحس بودن ایام را مبنای امور زندگی خود قرار می دهند و از پرداختن به بسیاری از امور مهم زندگی خود پرهیز می‌کنند و از بسیاری فعالیت‌ها باز می‌مانند تا مبادا نحوست احتمالی این ایام گریبان گیر زندگی شان شود و کارشان دچاری سر انجامی نحس شود.
البته این اعتقاد در شرایطی وجود دارد که در مورد نحوست این ماه آیات و روایاتی مورد قبولی وجود ندارد و برخی از علمای دین نیز بیان می‌کنند که ایام ذاتاً سعد یا نحوست ندارد و در آیه ۱۹ سوره قمر و آیه ۱۶ سوره فصلت قرآن نیز که به مسئله نحوست ایام اشاره شده است به خاطر وقایعی بوده که در آن زمان رخ داده است.
شایان ذکر است که عده‌ای دیگر از بزرگان دین معتقد هستند که سعد و نحس بودن در ذات برخی از ایام است و رویدادهایی نظیر واقعه عاشورا، واقعه قدیر و... نیز که در برخی ایام اتفاق افتاده است نتیجه همین نحس و سعد بودن آن روز است.
در هر حال به خاطر آرامش افراد، بزرگان دین از جمله مرحوم شیخ عباس قمی در کتاب مفاتیح الجنان به دلیل اینکه این ماه به نحوست شهرت دارد به پرهیز از انجام کارهای مهم در ماه صفر، پرداخت صدقه بسیار برای رفع بلا، روزه گرفتن، خواندن دو رکعت نماز در شب اول ماه صفربه نحوی که بعداز سوره «حمد» سوره «انعام» را خوانده شود و سپس از خداوند متعال بخواهد که او را از هر ترسی و هر دردی ایمن گرداند و خواندن روزانه ده مرتبه دعای «یا شدیدَ القوی، یا شدیدَ المِحال، یا عزیزُ یا عزیزُ یا عزیزُ ذَلَّت بعظمتک جمیعُ خلقک فاکفِنی شرَّ خلقِک، یا مجملُ یا منعمُ یا مُفضِل یا لا إله إلّاأنت، سُبحانک إنّی کُنتُ من الظالمین، فاستجبنا له وَنجّیناه من الغمّ وَکذلک نُنجی المؤمنین، وَ صلّی الله علی محمّد و آله الطیّبین الطاهِری» تاکید فراوان کرده اند.
در شبانه روز گذشته صفحات مجازی بسیاری به این مساله پرداخته اند و به نوعی صفر هراسی می کنند ولی چه خوش است که ابتدای این ماه را با صدقه آغاز کنیم و به جای انرژی های منفی انرژی مثبت صدقه و کار نیک را برای آغاز ماهی دیگر در مسیر سعادت دنیوی و اخروی گام برداریم.
اعمال روز اول ماه صفر + متن دعا
اعمال ماه صفر
هر یک از روز‌های سال، روز خداست و انسان می‌تواند در آن روز برای موفقیت خویش، تلاش کند و برای نزدیکی به خدای سبحان و فراهم آوری خرسندی وی، عبادت کند، تصدّق نماید و خدمت به مردم کند.
در این جا، متن گفتار محدث بزرگ حضرت آیت الله شیخ عباس قمی پیرامون اعمال ماه صفر را از وقایع الایّام بیان می‌کنیم:
اگر کسی خواهد محفوظ بماند از بلا‌های نازله در این ماه، در هر روز ده مرتبه بخواند این دعایی را که «محدث فیض» روح الله روحه، در «خلاصة الاذکار» ذکر فرمود:
یا شدید القوی، و یا شدید المحال، یا عزیز، یا عزیز، ذلّت بعظمتک جمیع خلقک، فاکفنی شَرّ خلقک، یا محسن، یا مجمل، یا منعم، یا مفضل، یا لا اِله الّا انت، سبحانک إ نّی کنتُ مِن الظّالمین، فاستجبناله و نجّیناهُ من الغمّ، و کذلک ننجیِ المؤ منین، و صلّی اللّه علی محمّد و آله الطّیبین الطّاهرین.
ماه صفر در نزد شیعیان
شیعیان إثنی عشری و محبان اهل بیت علیهم السّلام، ماه صفر را از ایام سوگواری سال می‌دانند. زیرا در ابتدای این ماه خانواده امام حسین علیه السّلام و بازماندگان واقعه کربلا را به صورت اسیری وارد شام نمودند و آنان را در فشار روحی و روانی و مورد تحقیر و توهین قرار دادند، به طوری که یکی از فرزندان خردسال امام حسین علیه السّلام، به نام رقیه (س)، بر اثر این سختی‌های طاقت فرسا، در دمشق به لقاءاللّه پیوست. هم چنین، بیستم این ماه، اربعین شهادت امام حسین علیه السّلام و یارانش در کربلا است.
بنا به روایت علمای شیعه و برخی از علمای اهل سنت، در ۲۸ صفر، رحلت جانگداز رسول گرامی اسلام حضرت محمد صلّی اللّه علیه و آله و شهادت سبط پیامبر، حضرت امام حسن مجتبی علیه السّلام و در آخر این ماه، شهادت ثامن الحجج حضرت علی بن موسی الرضا علیه السّلام واقع شده است. بدین جهت، شیعیان این ماه را همانند ماه محرم، به سوگواری می‌پردازند. در بسیاری از مراسم‌ها و محافل مذهبی، دو ماه محرم و صفر را پشت سر هم گرامی می‌دارند و در آن‌ها به عزاداری مشغول می‌باشند.
شروع ختمی مجرب
یکی از ختم‌هایی که بسیار مورد توجه واقع شده و برآن تأکید شده و امروز می‌توانید آن را شروع کنید ختم واقعه می‌باشد.
روش ختم سوره
روز اول یک سوره واقعه روز دوم دو سوره واقعه روز سوم سه سوره واقعه تا روز چهاردهم به همین ترتیب به شماره روزها سوره واقعه خوانده می‌شود یعنی روز چهادهم ۱۴ سوره واقعه خوانده می‌شود این سوره‌ها را می‌توان در طول روز وبه مرور زمان خواند.
خواص این عمل
در روایتی از معصوم (علیه السلام) آمده است، چون اول ماه قمری با روز دوشنبه مصادف گردید ختم سوره واقعه را به روشی که بیان شد، انجام دهید.
خواندن این سوره دارای فضایل و برکات زیادیست از جمله:
۱. از حضرت رسول اکرم (صلی الله علیه وآله) نقل شده که هرکه سوره واقعه بخواند در هر شب به او پریشانی نمی‌رسد.
۲. از امام جعفر صادق (علیه السلام) نقل شده است که هرکه سوره واقعه بخواند در هر شب پیش از آنکه بخوابدملاقات کند خداوند را در حالتی که روی آن، چون ماه باشد.
۳. از امام جعفر صادق (علیه السلام) نقل شده که هرکه مشتاق بهشت است سوره واقعه بخواند.
۴. خواندن این سوره موجب ازدیاد رزق می‌گردد.
منابع:
هدایة الانام الی وقایع الایام، محدث قمی، ص ۶۳.
مفاتیح الجنان، ص ۵۳۲
کتاب روزشمار تاریخ اسلام "ماه صفر"، تالیف سید تقی واردی
منبع: IRIB