به گزارش راهبرد معاصر؛ هم زمان با کاهش چشمگیر قیمت نفت در بازار، که دلیل اصلی آن مازاد عرضه بر تقاضا بود، سازمان کشورهای صادر کننده نفت (اوپک) تصمیم گرفت تا با تشکیل جلسه در وین و اتخاذ تصمیماتی در خصوص کنترل عرضه از طریق کاهش سهم تولید کشورهای عضو، بازار را به تعادل بکشاند. این نشست دو روزه به زعم بسیاری از کارشناسان یکی از سخت ترین جلسات اوپک طی سال های اخیر بود، چراکه در دو روز برگزاری این نشست به کرات اخبار ضد و نقیضی در خصوص به بن بست رسیدن اوپک در تصمیم گیری برای کاهش سطح تولید و اختلافات اعضا به گوش می رسید، اما نهایتا اعضای اوپک و غیر اوپک بر سر کاهش یک میلیون و 200 هزار بشکه ای تولید نفت با هم به توافق رسیدند و از این میزان سهم کشورهای عضو اوپک 800 هزار بشکه و غیر اوپک 400 هزار بشکه است.
دستاوردهای ایران
1. افزایش قیمت نفت: روز گذشته و پس از اعلام توافق اعضا بر سر کاهش تولید نفت، شاهد جهش قیمت آن در بازار بودیم، به طوری که قیمت ها بیش 5 درصد رشد را تجربه کردند. به گفته نمایندگان در اوپک، از آنجایی که مذاکرات بر پیشنهاد کاهش تولید اوپک و هم پیمانانش به میزان حدود یک میلیون بشکه در روز و سهم 650 هزار بشکه ای اوپک متمرکز شده بود، این توافق نهایی یک سوپرایز است.
با توجه به شرایط تحریم ها و کاهش میزان صادرات نفت ایران، افزایش قیمت می تواند نقش به سزایی در تثبیت وضعیت اقتصادی کشور ایجاد کند تا با اتخاذ راهکارهای مناسب و تقویت بخش داخلی اقتصاد، آرام آرام از اقتصاد نفتی فاصله گرفته و میزان تاثیر پذیری از آن را به کمترین حد ممکن تقلیل دهد.
2. معافیت ایران از کاهش تولید: یکی از دلایل طولانی شدن گفتگوهای اعضای اوپک با هم و با کشورهای غیر اوپکی، به ویژه روسیه بحث بر سر کاهش تولید نفت ایران به همراه سایر اعضا بود، که خوشبختانه تیم ایرانی توانست پس از گفتگو با وزیران انرژی کشورهای عضو و غیر عضو اوپک، ان ها را متقاعد سازد که سطح تولید ایران ثابت بماند.
تعدادی از اعضای اوپک و غیر اوپک که در کمیته مشترک نظارت بر توافق نفتی حضور دارند، تاکید داشتند که ایران نیز بخشی از توافق کاهش عرضه نفت باشد. عربستان، روسیه و امارات سه کشوری بودند که روی این موضوع اصرار داشتند. تلاش برای پیوستن ایران به توافق نفتی درحالی است که عرضه نفت ایران در ماه‌های گذشته به دلیل اعمال تحریم‌های آمریکا افت قابل‌توجهی یافته است.
البته بخشی از این پذیرش ناشی از اعمال تحریم های نفتی آمریکا علیه ایران است، چراکه ایران عامل افزایش سطح عرضه در بازار نبوده و باید کشورهای مثل عربستان و روسیه که به افزایش عرضه مبادرت کردند، از سطح تولید بکاهند. در کنار ایران، لیبی و ونزوئلا نیز از کاهش تولید معاف شدند، ونزوئلا به واسطه تحریم ها و لیبی نیز، به دلیل مشکلات داخلی، توانستند معافیت دریافت کنند.
3. پیروزی در برابر کارشکنی های آمریکا: نشست دو روزه اوپک در وین در حالی برگزار شد که سیاستهای مداخله جویانه آمریکا، به ویژه دونالد ترامپ بر امور داخلی اوپک مشهود بوده است، چراکه فشارهای دولت آمریکا مهم‌ترین اهرم تاثیرگذار بر تصمیمات اوپک در نشست قبلی این سازمان بود. رئیس جمهور آمریکا از روسیه خواسته بود که با لغو توافق نفتی و افزایش عرضه نفت، زمینه را برای حذف ایران از بازار مهیا سازد تا تحریم نفت ایران با کمترین هزینه ممکن بر سایر کشورها انجام شود. به دنبال این درخواست قرار شد تولید اوپک و غیراوپک در مجموع یک میلیون بشکه افزایش یابد، اما تولید نفت کشورها بیشتر از سطح مورد توافق افزایش یافت و در عمل توافق نفتی که در دسامبر سال 2016 به دست آمده بود عملا خنثی شد.
نشست 175 ام اوپک در حالی برگزار شد که برخی از خبرگزاری های بین المللی روز چهارشنبه (14 آذر) اعلام کردند برایان هوک، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در وین (مقر اوپک) مشاهده شده و مذاکراتی را با خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان سعودی انجام داده است. در ابتدا، منابع سعودی هرگونه دیدار با نماینده ویژه آمریکا در امور ایران را رد کردند، اما روز پنج‌شنبه الفالح این دیدار را تایید و همچنین اعلام کرد که مذاکرات او با نماینده آمریکا درخصوص تحریم ایران و اثرگذاری آن بر بازار نفت بوده است. اما دیدار نماینده آمریکا با وزیر انرژی عربستان سعودی تنها ابزار مداخله جویانه آمریکا در امور داخلی اوپک نبود، دونالد ترامپ نیز در آستانه نشست اوپک مانند گذشته در توییتر مواضع خود را نسبت به این سازمان اعلام کرد. ترامپ نوشت: «امیدوارم عرضه نفت اوپک همچنان جریان داشته باشد، جهان نمی‌خواهد قیمت‌های بالای نفت را ببیند.»
تصمیم کشورهای عضو و غیر عضو اوپک، نشان داد که یک بار دیگر سیاست های آمریکا علیه ایران شکست خورده است و نماینده آمریکا در وین (برایان هوک) با دست خالی باید به آمریکا بازگردد. نشانه های شکست آمریکا را می توان در سه نکته اساسی ذکر نمود: 1. توافق برای کاهش تولید، 2. معافیت ایران از کاهش تولید و 3. افزایش قیمت نفت.
آینده اوپک
با اعلام خروج قطر از اوپک، تردیدها در خصوص ادامه حیات این سازمان افزایش یافته است، اما تصمیمات اخیر این سازمان حاکی از آن است که می توان به استقلال آن از ابر قدرت ها امیدوار بود، البته نباید فراموش کرد که آنچه در ادامه روند فعالیت این سازمان حائز اهمیت است، سطح پایبندی کشورها به تصمیمات آن است. اگر به مثابه نشست قبلی، کشورها، به ویژه تولید کنندگان عمده از سطح تولید مجاز فراتر بروند، شاهد آن خواهیم بود که کارکرد اصلی این سازمان به عنوان تنظیم کننده بازار نفت از بین خواهد رفت.