کشورهای عربی در مسیر نگاه به شرق

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ سفر شی جین پینگ، رئیس جمهور چین به عربستان و شرکت در اجلاس سران کشورهای عربی نشان دهنده سطحی از همکاری راهبردی میان چین و کشورهای عربی منطقه و نشئت گرفته از راهبرد چینی ها در نگاه جدیدشان به غرب آسیاست؛ منطقه ای که بازیگران زیادی ازجمله آمریکا همواره به دنبال تسلط سیاسی و تصاحب انرژی آن هستند.

چین در راستای طرح «یک ‌کمربند یک‌ جاده» تاکنون حدود ۲۰۰ طرح زیرساختی در منطقه انجام‌ داده و اعلام کرده مشتاق به مشارکت بیشتر در طرح های توسعه ای انرژی در منطقه است

در مقطع فعلی چین در راستای برخی راهبردهای خود همچون طرح «یک کمربند یک جاده» به منطقه نگاه ویژه ای دارد. رئیس جمهور چین یک بار دیگر و در سال 2016 میلادی به عربستان سعودی سفر کرده و محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی نیز در سال 2019 میلادی به چین رفته بود.

این سفر در راستای تعاملات قبلی دو کشور و با توجه به تغییرات سیاسی در عرصه بین المللی اتفاق می افتد؛ اما درباره این سفر، اهمیت آن و همچنین ابعاد دیگری از ارتباطات چین با کشورهای عربی بیان چند نکته لازم و ضروری است:

1. سفر رئیس جمهور چین به عربستان بعد از تنش نفتی اخیر آمریکا و عربستان است که واشنگتن به دلیل این موضوع و حمایت عربستان از کاهش 2 میلیون بشکه ای نفت اوپک پلاس اقداماتی همچون کاهش فروش تسلیحات به ریاض را در دستورکار قرار داد. هرچند این اقدامات بیشتر جنبه نمادین داشت و دولت جو بایدن حتی از برخی مواضع قبلی خود در رابطه با قتل جمال خاشقجی، فعال مخالف سعودی عقب نشینی کرد و در ادامه دستگاه قضایی آمریکا به بن سلمان مصونیت قضایی داد.
2. چین ۷۰ درصد انرژی خود را از واردات تأمین می کند و مهمترین خریدار نفت کشورهای منطقه است. همچنین چیزی نزدیک به ۳۰ درصد از نفت خود را از عربستان وارد می کند که این نشان دهنده سهم مهم ریاض در تأمین انرژی چین و به نوعی اقتصاد این کشور است.
3. چین در راستای طرح «یک ‌کمربند یک‌ جاده» تاکنون حدود ۲۰۰ طرح زیرساختی و حتی انرژی در منطقه انجام‌ داده و اعلام کرده مشتاق به مشارکت بیشتر در طرح های توسعه ای انرژی در منطقه است. پکن ماه گذشته قرارداد ۶۰ میلیارد دلاری با قطر در زمینه خرید گاز طبیعی مایع امضا کرد و درحال توسعه روابط خود با سایر کشورهای عربی همچون امارات است که این همکاری ها در جنبه های انرژی و فناوری بیشتر مورد توجه دو طرف قرار می گیرد.
4. چین به دنبال توسعه روابط نظامی- امنیتی خود با کشورهای عربی است. به عنوان نمونه عربستان و چین در سال ۲۰۱۷ قرارداد همکاری های نظامی امضا کردند که به موجب آن از اوایل سال ۲۰۲۲ تولید پهپاد را در دستور کار قرار دهند. همچنین در نمایشگاه هوایی و فضایی که ماه گذشته در عربستان برگزار شد، برخی رسانه ها ادعا کردند میان چین و عربستان قرارداد 4 میلیارد دلاری در زمینه پهپاد و سلاح های لیزری امضا شد.
5. نگاه چین به عربستان و کشورهای عربی بر پایه تعامل گسترده اقتصادی و نظامی است که پکن مقطع فعلی را به دو دلیل زمان مناسبی برای نزدیکی هرچه بیشتر به این کشورها انتخاب کرده است؛

الف) تنش های عربستان با آمریکا به ویژه در حوزه انرژی

ب) جنگ اوکراین و درگیر بودن آمریکا به این منطقه و آسیا- پاسیفیک و تمرکز لازم نداشتن بر موضوعات غرب آسیا

با توجه به این دو مورد، چین اکنون به دنبال حداکثر روابط با کشورهای جنوب غرب آسیا در راستای تکمیل زنجیره طرح راهبردی خود یعنی طرح «یک کمربند یک جاده» است.

ارزیابی نهایی

بسیاری معتقدند ماه عسل روابط عربستان و آمریکا پایان یافته و تصمیمات اخیر عربستان همچون کاهش 2 میلیون بشکه ای تولید نفت و همکاری بیشتر با روسیه و چین نشان دهنده این موضوع است؛ ولی این گزاره درست نیست.

عربستان همواره به آمریکا وابسته است و توسعه روابط با دیگر کشورها همچون روسیه یا چین در راستای نقش بازیگری سعودی ها در تحولات منطقه ای و بین المللی ارزیابی می شود.