به گزارش "راهبرد معاصر": با برگزاری اختتامیه سی و ششمین جشنواره فیلم فجر در ایام پیروزی انقلاب، برگی دیگر از تولیدات سینماگران کشور در عرصه فرهنگ و هنر جمهوری اسلامی ورق خورد. رشد و توسعه این جشنواره در سنوات اخیر موجب آن شده است که فعالان حوزه هنر هرساله تمامی دانش و تلاش خود را بکار گرفته تا حضور موفقی را در میان آثار تولید شده کسب کنند؛ از این رو می توان جشنواره فیلم فجر را ویترینی از دستاوردهای انقلاب اسلامی در عرصه هنر و فرهنگ دانست. اما ورود و انتخاب آثاری مخالف و غیر همسو با آرمان های انقلاب اسلامی در سال های اخیر سبب ایجاد حواشی بسیاری برای این جشنواره شده است که در این راستا نیم نگاهی به آثار منتخب و حواشی آنها در سی و ششمین جشنواره فیلم فجر می اندازیم:
تنگه ابو قریب
از این فیلم می توان به عنوان یکی از موفق ترین اثر در میان آثار منتخب در سی و ششمین جشنواره فیلم فجر بود که در مراسم اختتامیه این جشنواره برنده سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی، سیمرغ بلورین بهترین جلوه های ویژه میدانی، سیمرغ بلورین بهترین چهره پردازی، سیمرغ بلورین بهترین صدابرداری، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد و سیمرغ بلورین بهترین فیلم شد. این فیلم که به تهیه‌کنندگی سعید ملکان و کارگردانی بهرام توکلی با بازی جواد عزتی، امیر جدیدی، حمیدرضا آذرنگ، علی سلیمانی، مهدی قربانی، روایتگر رشادت های سربازان انقلاب اسلامی تنگه‌ای بسیار استراتژیک در زمان جنگ تحمیلی است. اتفاقی که درباره این فیلم ساخته شده است، به سال 67 - محدوده‌ای که عراق پیشروی می‌کرد و مناطق را از رزمندگان ایرانی پس می‌گرفت- مربوط می شود. در خلاصه فیلم سینمایی «تنگه ابوغریب» چنین آمده است:"در ٢١ تیرماه ١٣۶٧، حمله وسیعی سراسر جبهه جنوب را درگیر می کند، یکی از نقاط حساسی که دشمن قصد عبور از آن و رسیدن به شهرها و جاده های کلیدی ایران را دارد تنگه ابوغریب است، تنگه ای که نام و خاطره اش در میانه تاریخ رسمی روزهای پایانی جنگ گم شده ... تنگه ای که محل مقاومت افراد گردان عمار بود ... ."یکی از نکات مثبت این فیلم که مورد توجه منتقدین قرار گرفته ، جلوه های ویژه آن است. در این باره جواد مطوری طراح جلوه‌های ویژه بصری فیلم که سابقه کار در بالیوود را دارد، گفت: تعداد۱۲۰یا۱۳۰انفجار در یک پلان فیلم «تنگه ابوقریب» زده می‌شود که محاسبات آن کار ساده‌ای نیست. به نظر‌م «دوئل» به لحاظ خلق صحنه‌های جنگی صدرنشین بود و با ساخت «تنگ ابوقریب» این قله فتح شد. اما موفقیت های این فیلم به جشنواره فیلم فجر محدود نشد و در روزهای آینده باید منتظر حضور تنگه ابوقریب در جشنواره فیلم برلین باشیم.
عرق سرد
این فیلم که به کارگردانی سهیل بیرقی در سی و ششمین جشنواره فیلم فجر حاضر شد، تلاش کرد با اتخاب موضوعی جنجالی بتواند راه فیلم های اصغر فرهادی را بپیماید. به همین علت حضور بازیگرانی همچون باران کوثری، مرضیه برومند و سحر دولت شاهی در این فیلم دور از انتظار نبود. داستان این فیلم که بر روی بستری تکراری ساخته شده است سعی دارد مسئله نقض حقوق زنان در ایران و ناکارآمدی قوانین جمهوری اسلامی در حمایت از زنان را به دیدگان مخاطب خود بکشاند که خلاصه داستان عرق سرد را می توان این گونه نگاشت:افروز اردستانی کاپیتان تیم ملی فوتسال زنان ایران است. با گلزنی افروز تیم ملی برای اولین بار به فینال بازی های آسیایی راه پیدا می کند و عازم مالزی می شود، در فرودگاه افروز در میابد ممنوع الخروج شده است. پس از اکران عرق سرد و برگزاری اختتامیه این جشنواره فیلم عرق سرد برنده سه سیمرغ در عناوینی همچون سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن و سیمرغ بلورین بهترین تدوین نام برد. اما با بررسی مطالبی که از سوی فیلم عرق سرد مطرح می شود انتظار نمی رود که بتواند در سینما های کشور حضور پیدا کند که در این صورت باید منتظر هوچی گری های عوامل حاضر در این فیلم علیه قوانین جمهوری اسلامی بود.
به وقت شام
هرساله با شنیدن نام ابراهیم حاتمی کیا باید منتظر فیلمی کم نظیر هم از بعد محتوایی و هم فنی بود که همین موضوع سبب اهداء جایزه بهترین کارگردانی به این فیلم از سوی هیئت داوران جشنواره فیلم فجر شد. اما در کنار موفقیت های این فیلم حواشی بسیاری نیز برای آن ایجاد شد که علت آن را باید از افرادی پرسید بجای شنیدن صدای نقد، سعی در تخریب و حمله به منتقد را دارند. جرقه این حواشی را می توان از زمانی دانست که تحلیل گر حاضر در برنامه هفت در تحلیل تعجب برانگیز فیلم به وقت شام را آثری کمدی دانست که ابراهیم حاتمی کیا در هنگام دریافت جایزه خود از این برنامه انتقاد کرد. این انتقاد مسبب حملات بسیاری از سوی رسانه های اصلاح طلب و برخی سلبریتی های وابسته به این جریان شد. در این فیلم بابک حمیدیان، هادی حجازی فر و غیره به ایفای نقش می‌پردازند. تصویربرداری این فیلم در لوکیشن‌های متعددی انجام شده است؛ از تهران، روستاهای شهریار و مشهد گرفته تا شیراز و سیستان‌و‌بلوچستان. نماهای باز فیلم که به موقعیت ژئوپلتیکی صحراها و بیابان‌های سوریه شباهت داشته باشد، در پایگاه هفتم شکاری-ترابری فرودگاه شیراز فیلمبرداری شده است. براساس آنچه در رسانه ها درباره این فیلم منتشر شده است "داستان فیلم با فراز و فرود درست روایت شده و مخاطب را تا لحظه آخر با خود همراه می‌کند. در این فیلم به مانند آثار قبلی فیلمساز، شاهد قهرمان هستیم که به درستی خلق شده و تا پایان مخاطب را با خود درگیر می کند." این فیلم در کنار سیمرغ بهترین کارگردانی موفق به دریافت سیمرغ بهترین صداگذاری، بهترین موسیقی متن شد.
سرو زیر آب
سرو زیر آب نام یکی دیگر از فیلم های تولید شده با موضوع دفاع مقدس در این جشنواره می باشد که به کارگردانی محمدعلی باشه‌آهنگر و حضور بازیگرانی همچون بابک حمیدیان، مسعود رایگان، رضا بهبودی، مینا ساداتی، همایون ارشادی، مهتاب نصیر پور، هومن برق نورد، ستاره اسکندری، شهرام حقیقت دوست، فرخ نعمتی، هادی قمیشی ساخته شد. خلاصه داستان این فیلم را میتوان این گونه نوشت که: راز جهانبخش کرامت فاش می شود؟ این راز، خواب چیستا، ماهرو، گودرز، بهرام، جهانگیر و سرگرد پوشیاس را آشفته خواهد کرد. جهانبخش برای اثبات بی گناهی‌اش و بازگشت آرامش سفر بلندی را آغاز می کند؛ سفری که پایانش زندگی بسیاری از آنها را تغییر می دهد. حقیقت داستان این فیلم ترویج نوعی نگاه روشنفکرانه به موضوع جنگ هشت ساله است توانست با کسب سه سیمرغ در موضوعاتی نظیر: سیمرغ بلورین بهترین طراحی صحنه، سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری و سیمرغ زرین بهترین فیلم از نگاه ملی موفقیت خوبی را در این جشنواره کسب کند.
لاتاری
حضور محمد حسین مهدویان کارگردان آثاری موفق همچون ایستاده در غبار و ماجرای نیمروز با فیلم لاتاری در سی و ششمین جشنواره فیلم فجر پیش بینی هارا را به سمت کسب موفقیت های بسیاری از جانب این فیلم در جشنواره می برد. اما با برگزاری اختتامیه سی وششمین جشنواره فیلم فجر نتوانست به هیچ کدام از جوایز این جشنوراه دست یابد که در این زمینه بسیاری از کارشناسان معتقد اند: برخورد سیاسی با این فیلم سبب عدم موفقیت لاتاری در سی و ششمین جشنواره فجر شده است. اما حواشی فیلم لاتاری تنها به این جشنواره منتهی نمی شود و سید محمود رضوی تهیه کننده فیلم لاتاری خبر از شکایت از هئیت داوران جشنواره می دهد. اما پس بررسی حواشی به وجود آمده در رابطه با این فیلم با داستان و عوامل حاضر در این فیلم باید گفت که لاتاری با بازی ساعد سهیلى، هادى حجازى فر، جواد عزتى و زیبا کرم علی به روی صحنه آمد و داستان آن از تلفیق موضوعات درام و انتقان جویانه شکل گرفته است.
چهارراه استانبول
بدون شک فاجعه پلاسکو یکی از غم انگیز ترین اتفاقات در سال اخیر بود، از این رو ساختن فیلمی در بستر این اتفاق می توانست موضوع خوبی برای سینماگران ایرانی برای حضور در این آوردگاه هنر و رسانه شود. در همین راستا می توان از فیلم مصطفی کیایی با نام چهار راه استانبول(مکان وقوع حادثه پلاسکو) در این جشنواره نام برد. این اثر که با بازی بهرام رادان، سحر دولت شاهی، محسن کیایی و مهدی پاکدل به جشنواره آمد توانست با کسب جوایز سیمرغ بلورین بهترین جلوه های ویژه بصری، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن حضور موفقی را در سی و ششمین جشنواره فیلم فجر کسب کند. در حقیقت داستان این فیلم راوی درامی عاشقانه در بستر اتفاقات آتش سوزی ساختمان پلاسکو می باشد.
بمب یک عاشقانه
حضور پیمان معادی (نقش اول فیلم های اصغر فرهادی) به عنوان یکی از کارگردانان فیلم های دفاع مقدس خود یکی از نقاط تعمل برانگیز در سی و ششمین جشنواره فیلم فجر می باشد و این موضوع موجب آن شد که پیمان معادی در اولین نشست خبری فیلم «بمب، یک عاشقانه» در رابطه با دغدغه خود برای ساخت این فیلم اینگونه پاسخ دهد که: این فیلم قصه عشق است، چیزی که در دوران کودکی ما نبود و من هم در این فیلم دغدغه اصلی ام همین موضوع بود. در حقیقت دغدغه اصلی پیمان معادی از ساختن این فیلم نوعی برداشت متفاوت از جنگ را ارائه می دهد که در آن شاید جای دوست و دشمن تغییر پیدا کرده باشد که در این رابطه برخی از کاشناسان معتقد اند: در این فیلم تلاش می شود صدام حسین فردی عزیز جلوه داده شود زیرا بمب هایی که او بر سر مردم می اندازد سبب دیدار دو معشوق به دور از هنجار های محدود کننده حاکم بر جامعه ایران در پناه گاه های شهر می شود. پیمان معادی در این جشنواره توانست با کسب سیمرغ بلورین بهترین طراحی لباس و سیمرغ بلورین جایزه ویژه هیات داوران در زمره فیلم های برتر این جشنواره قرار گیرد.
مغز های کوچک زنگ زده
دومین فیلم برتر سی و ششمین جشنوراه فیلم فجر به کارگردانی هومن سیدی به نام مغز های کوچک زنگ زده و با بازی وحید محمدزاده، فرید سجادی حسینی، علی اعلایی، فرهاد اصلانی، هومن سیدی، لادن ژاوه‌وند، مهیار راحت‌طلب شناخته شد. این فیلم که با حضور خود برنده چهار جایزه شامل: سیمرغ بلورین بهترین صداگذاری، سیمرغ بلورین بهترین فیلم هنر و تجربه، سیمرغ بلورین بهترین فیلمنامه و سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران شد، تعجب بسیاری از اهالی رسانه و هنر را بر انگیخت.
جمع بندی:
حضور هشت فیلم با موضوع دفاع مقدس یکی از نقاط قوت سی و ششمین جشنواره فیلم فجر بود. اما سی و ششمین جشنواره فیلم فجر همچون سنوات گذشته، از دو عامل مهم؛ نبود افراد متخصص در حوزه سینما و همچنین اعمال سلیقه های سیاسی در گزینش و انتخاب آثار – به دلیل وابستگی دولتی این جشنواره - رنج می برد، موضوعی که حاشیه های معمول را پیرامون کیفیت برگزاری جشنواره بوجود می آورد.