به گزارش راهبرد معاصر؛ روز گذشته دونالد ترامپ بار دیگر دست به اقدامی عجیب زد، وی با ارسال توئیتی خبر از برکناری رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا داد و مایک پمپئو، رئیس سازمان جاسوسی سیا را به عنوان سکان دار جدید دستگاه سیاست خارجی آمریکا معرفی کرد. این اقدام در حالی صورت گرفت که تیلرسون به تازگی از تور آفریقایی برگشته بود. البته لازم به ذکر است از چندی پیش، رسانه ها تغییر در وزارت خارجه آمریکا را به دلیل آنچه اختلاف ترامپ و تیلرسون گفته می شد، محتمل می دانستند.
اختلاف تیلرسون و ترامپ بر سر چه مسائلی بود؟
رکس تیلرسون، رئیس سابق شرکت بزرگ نفتی «اکسون موبیل» که سابقه همکاری تجاری در بخش انرژی با روسیه را در پرونده خود دارد، بر اساس آنچه رسانه ها نوشته اند، در موضوعاتی همچون توافق هسته ای ایران و مناقشه کره شمالی با رئیس جمهور آمریکا اختلاف نظر داشت. این اختلافات تا حدی بود که رسانه ها از نیکی هیلی، نماینده آمریکا در سازمان ملل به دلیل تبیین صحیح مواضع دولت ترامپ در حوزه سیاست خارجی، عملا به عنوان وزیر امور خارجه یاد می کردند. ناظران و تحلیلگران بین المللی معتقدند، تیلرسون به دلیل اعتقاد ترامپ به رویکرد تهاجمی در عرصه سیاست خارجی، چندان موافق برنامه های ارائه شده از سوی رئیس جمهور آمریکا در حوزه سیاست خارجی نبود.
مایک پمپئو، وزیر امور خارجه جدید کیست؟
مایک پمپئو، مدیر کنونی سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا)، یک جمهوریخواه تندرو محسوب می شود که مانند دونالد ترامپ پیش از ورود به عرصه سیاست به امور تجاری بود. او قبل از عضویت در کنگره آمریکا ریاست یک شرکت فعال در عرضه و توزیع تجهیزات میدان های نفتی را برعهده داشت.وی سه دوره نماینده ایالت کانزاس در مجلس نمایندگان آمریکا و عضو کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان و کمیته انرژی و تجارت این مجلس بود. پمپئو، افسر بازنشسته ارتش، فارغ‌التحصیل آکادمی نظامی آمریکا در وست‌پوینت نیویورک و همین‌طور دانش‌آموخته مدرسه حقوق هاروارد است. تغییر در وزارت خارجه آمریکا و روی کار آمدن پمپئو، پیش تر توسط نیویورک تایمز فاش شده بود. این روزنامه آمریکایی در اواخر ماه نوامبر سال 2017 و در پی انتشار شایعاتی مبنی بر پیدایش اختلاف میان دونالد ترامپ و رکس تیلرسون، نوشته بود: " تیلرسون به زودی از سمت خود برکنار خواهد شد و مایک پمپئو نامزد احتمالی برای این سمت خواهد بود." با این حال، پمپئو درباره این گزارش اظهار نظر نکرد و در مقابل، تیلرسون این گزارش را «مضحک» خواند. پس از آن نیز ترامپ با حمایت خود از تیلرسون، تلاش کرد به این شایعات پایان دهد.
تغییر وزیر خارجه آمریکا چه تاثیری در روند سیاست خارجی آمریکا می تواند داشته باشد؟
بی شک روی کار آمدن فردی مثل پمپئو به عنوان یک جمهوری خواه تندرو، که حامی سیاست خارجی تهاجمی علیه موضوعات مورد مناقشه برای آمریکاست، می تواند نشان دهنده تصمیم جدید ترامپ برای اتخاذ رویکردی متفاوت تر از آنچه تیلرسون دنبال می کرد، باشد. نکته مهم در این رویکرد، می تواند برجسته شدن دیدگاه افرادی همچون نیکی هیلی و جان بولتون در سیاست خارجی آمریکا باشد.
"ایران" یکی از موضوعات موردنظر ترامپ برای ایجاد تغییر در وزارت خارجه آمریکا
براساس آنچه، دونالد ترامپ روز گذشته اعلام کرد، توافق هسته ای ایران یکی از دلایل اصلی برکناری رکس تیلرسون بود. براساس آنچه در رسانه ها منتشر شده است، تیلرسون یکی از حامیان برجام است، این در حالیست که رئیس جمهور آمریکا، در اظهارنظرهای مختلف یا تهدید به خروج از برجام می کند یا تلاش دارد کشورهای اروپایی را مجبور به ایجاد تغییر در برجام کند. از همین رو، انتخاب مایک پمپئو، که چهره ای کاملا ضدایرانی است می تواند دلیل این تغییر را درک کرد. او پس از آنکه در ماه نوامبر سال ۲۰۱۶ میلادی از سوی دونالد ترامپ به عنوان مدیر سازمان اطلاعات مرکزی معرفی شد از توافق هسته ای با ایران به تندی انتقاد و برجام را «فاجعه بار» خوانده بود. معرفی ایران به عنوان حامی تروریسم و منشاء اصلی مناقشات در خاورمیانه از یک سو و توصیه به نهادهای مختلف آمریکا جهت تلاش برای تغییر حکومت ایران از جمله موضع گیری هایست که پمپئو در دو سال گذشته درباره ایران اتخاذ کرده است. پمپئو، همچنین در دسامبر 2017 نامه ای به سردار سلیمانی نوشته بود. وی در آن زمان هدف از نگارش این نامه را هشدار در مورد حمله به منافع آمریکا در عراق اعلام کرده بود.