به گزارش راهبرد معاصر؛ در حالی که 50 روز تا برگزاری انتخابات پارلمانی عراق باقی
مانده، جبهه بندی های داخلی این کشور تکاپوی خود برای کسب شمار هرچه بیشتر از کرسی
های پارلمان را افزایش می دهند. به موازات تکاپوی بیشتر در صحنه داخلی عراق، قدرت های
منطقه ای هم چتر حمایتی از جبهه های سیاسی همسو را می گسترانند. در این میان، حضور
ایران و عربستان بیش از همه مشهود بوده و توجهات را به خود جلب کرده ولی آن چه که
تقریبا مورد غفلت قرار گرفته، گام های نامحسوس ترکیه در راستای ایفای نقش در همسایه
جنوبی اش بوده است.
رجب طیب اردوغان، با طرح باز سازی حکومت عثمانی، مسلما از
مسائل عراق غافل نمی شود و تلاش می کند تا حد امکان، روندهای این کشور را به سویی
سوق دهد که آرمان های اخوانی، در آن پیاده شود. بین طیف های سیاسی موجود عراق،
"حزب اسلامی عراقی" را می توان نماینده اخوان المسلمین دانست که خود را
همواره مدافع اهل سنت معرفی کرده است. ریاست این حزب اکنون در اختیار ایاد سامرایی
است که گرایشات اخوانی مشهودی از خود بروز می دهد. می توان این حزب را بزرگترین
حزب عراقی در جبهه ترکیه توصیف کرد. در کنار "حزب اسلامی عراقی"، احزاب
دیگری همچون "جبهة الترکمانیة" هم در پهنه عراق، به نفع دولت عدالت و
توسعه فعالیت می کنند. ائتلاف سیاسی که در انتخابات پیش رو، تفکرات اخوانی ترکیه
را نمایندگی می کند، "متحدون للاصلاح" نام دارد که در آن هم "جبهة
الترکمانیة" و هم "حزب اسلامی عراقی" حضور دارند.
شاید بتوان گفت افرادی همچون ایاد سامرایی و یا اسامة
النجیفی، مطلوب ترین شخصیت های سیاسی دولت ترکیه در عراق هستند ولی هر کدام از این
دو گزینه، به دلایلی ، محبوبیت کافی را در بدنه ملت عراق ندارند (احتمالا بیشتر به
خاطر تندروی علیه شیعیان)، و بنابراین، گذاشتن تمام تخم مرغ ها در سبد این دو،
اقدامی عاقلانه نخواهد بود. پس، آنکارا ناچار شده به Plan B فکر کند که آن،
سرمایه گذاری روی سلیم الجبوری، رئیس پارلمان عراق است.
الجبوری کیست؟
سلیم ناصر الجبوری، رئیس فعلی پارلمان عراق است که از سال 2005 وارد پارلمان شد. او سال 1971 در دیالی متولد شد و تحصیلات خود را تا مدرک دکترای حقوق ادامه داد. نامبرده در دانشگاه بین النهرین سابقه تدریس حقوق دارد. سال 2014، جبوری با حضور در لیست انتخاباتی "دیالي هویتنا"، از ائتلاف "متحدون للاصلاح"، وارد پارلمان شد و توانست به کرسی ریاست پارلمان تکیه بزند. از این نقطه، نگاه ها بیش از پیش به او جلب شد و محور ریاض و آنکارا، تلاشی گسترده به خرج دادند تا الجبوری را به سوی خود بکشانند.
الجبوری با کدام کشور است؟ ایران، عربستان یا ترکیه؟
رئیس پارلمان عراق در عمل نشان داده که می خواهد برای هر سه بازیگر اصلی منطقه، در سطح یک "شریک" و نه "متحد" باقی بماند. ایران امید دارد الجبوری اهل سنت را از افراط گرایی ضد شیعی دور کند، ترکیه امید دارد الجبوری دیدگاه های اخوانی در عراق را حفظ نماید و عربستان چنین می پندارد که الجبوری سنی، از غلتیدن عراق عربی به دامن ایران پارسی، پیشگیری می کند.
مواضع و اقدامات الجبوری هم به نحوی بوده که بتواند نگاه
مثبت هر سه رقیب را جلب کند. او در مراسم سفارت جمهوری اسلامی ایران به مناسبت 22
بهمن حضور یافت و در دیدار با اسحاق جهانگیری، ایران را "حامی اصلی عراق در
مبارزه با داعش" خواند. مواضع اینچنینی، باعث شده تا برخی از طیف های سنی
تندرو، الجبوری را "عامل ایران" بدانند. مثلا مسرور ناجی، شیخ عشائر
الجبور کرکوک، تصریح کرده بود که «سلیم الجبوری نماینده طایفه جبور نیست و ما از
او برائت می جوییم چرا که او مهره ایران است». اما این مواضع، تمام رخ دیدگاه
سیاسی رئیس پارلمان عراق را نشان نمی دهد.
الجبوری، مواضع مثبتی نسبت به عربستان هم داشته است. طی سفر دو ماه پیش خود به ریاض، وی از "حمایت های عربستان از ثبات سازی در عراق"، قدردانی کرد و حتی گفت:«بر خلاف ایران و ترکیه که سابقه دخالت در امور داخلی ما را داشته اند، عربستان سعودی هرگز دست به چنین اقدامی نزده». این موضع گیری در واقع نگاهی ضد ایرانی و ضد ترکی را نشان می دهد.
محور آنکارا هم شاهد نزدیکی های الجبوری بوده است. رئیس پارلمان عراق طی 20 روز، هم به ترکیه و هم قطر سفر داشته و احتمالا از این دو کشور قول حمایت های مالی گرفته است. این سفرها موید آن است که الجبوری از محور آنکارا هم فاصله ندارد.
ولی در بین این سه همسایه عراق، به نظر می رسد که الجبوری بیش از همه گزینه ترکیه باشد تا عربستان و ایران. در واقع، حمایت های آنکارا از الجبوری، با نگاهی راهبردی انجام می گیرد در حالیکه ایران و عربستان با نگاهی تاکتیکی خود را به او نزدیک کرده اند. در حال حاضر، عربستان برای حفظ نفوذ در عراق، به طیف های شیعه لیبرال گرایش بیشتری یافته تا احزابی که گرایشات اخوانی دارند. ایران هم به ائتلاف فتح امید بسته در نتیجه، نگاه مثبتش به الجبوری تنها با هدف حفظ ثبات در عراق بوده است. در این میان، تنها ترکیه است که هیچ شخصیت بارز دیگری به جز الجبوری در اختیار ندارد و ناچار است از برخی نواقص او همچون اظهاراتش در عربستان، چشم بپوشد و از وی به عنوان گزینه اصلی در انتخابات عراق پشتیبانی کند.