به گزارش راهبرد معاصر؛ هفته گذشته بود که ابتدا خبر آمد از بانک آینده اختلاس چند هزار میلیاردی شده است. اندکی بعد، فضای مجازی پر شد از خبر ورشکستگی این بانک و سپس گفتند علی انصاری، موسس این بانک سرمایه های مردم را به دلار تبدیل کرده و از کشور گریخته است. تنها چند ساعت زمان نیاز بود تا او در مراسم سومین دوره اهدای نشان کارآفرینی امین‌الضرب در تالار وحدت رویت شود و اولین شایعه دروغ از آب درآید. پس از آن نیز با اقدام به موقع بانک مرکزی، بانک آینده و رسانه ها در اطلاع رسانی، بخشی از موج ایجاد شده فروکش کرد اما همچنان برخی از جریانات در شبکه های تلویزیونی معاند با ایجاد موج نگرانی از ورشکستگی بانک ها و در شبکه های اجتماعی با بازنشر گسترده اخبار جعلی سعی کردند سپرده گذاران بانک آینده را برای دریافت وجوه شان تحریک کنند. البته این بار نخست نبود و همین چند ماه پیش بود که برای بار نخست اخبار ورشکستگی بانک آینده را در شبکه های اجتماعی منتشر کردند. شروع این دومینو به یک سال پیش باز می گردد که صدای آمریکا از ورشکستگی و بحران در بانک سرمایه خبر داد و به دنبال آن شبکه های اجتماعی از این اخبار پر شدند. سپس همین ماجرا درباره بانک های پارسیان، ملت و شهر و... نیز تکرار شد. در بسیاری از موارد، با پیگیری پلیس فتا و نیروهای امنیتی و اطلاعاتی، سرشاخه های داخلی که انتشار شایعات را مدیریت می کردند شناسایی و دستگیر شدند.
پیش از این ماجراها نیز دیدیم که رسانه های معاند و جریاناتی در فضای مجازی تمرکز بالایی روی ماجرای موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز گذاشتند و تاحد زیادی به فراگیرتر شدن آن دامن زدند.
دلایل تمرکز دشمن بر ورشکستگی بانک ها
1-بانک محوری نظام مالی ایران
نظام مالی ایران یک نظام بانک محور است و عمده سرمایه گذاری ها و تامین الی فعالیت ها از ناحیه نظام بانکی اتفاق می افتد و بخش های دیگر از جمله بازار سرمایه سهم کمتری را در اختیار دارند. عمده دارایی های مردم در این نظام سرمایه گذاری شده و شرایط اقتصادی سال های گذشته نیز به رشد آن دامن زده است.
در این وضعیت کوچک ترین تلاطم در نظام بانکی کل اقتصاد کشور را تحت تاثیر قرار خواهد داد. کما اینکه در ماجرای ورشکستگی موسسات مالی و اعتباری برای ماه ها فضای بانکی و رفتار مردم در سپرده گذاری تحت تاثیر قرار گرفته بود و مدتها با مشکلات اجتماعی و تهدیدهای امنیتی مواجه بودیم.
رسانه های معاند با سوار شدن بر موج نگرانی سپرده گذاران به دنبال خروج سرمایه ها از بانک ها و بحران در نظام بانکی هستند تا به دنبال آن کل امورات کشور تحت تاثیر قرار گیرد و نارضایتی طیف وسیعی از مردم را به دنبال داشته باشد.
2-تجربه ورشکستگی موسسات مالی و اعتباری غیر مجاز
ضعف نظارت بانک مرکزی از زمان شکل گیری تعاونی ها تا ادغام آنها و تبدیل شدن به 8 موسسه مالی و اعتباری که همگی غیرمجاز بودند و سرگردانی طولانی سپرده گذاران آنها، باعث ایجاد حساسیت در جامعه نسبت به نظام بانکی کشور شده است. به نحوی که کوچکترین شایعه ای درباره تراز مالی بانک ها و یا اختلاس و بدهی های آنها باعث نگرانی مردم و مراجعات پرشمار و خروج بخشی از سپرده ها از بانک می شود.
طبیعتا اگر عملیات روانی دشمن در یکی از این موارد موفق شود با هجوم مردم به بانک برای گرفتن دارایی هایشان، قطعا هر بانکی که باشد با مشکل مواجه خواهد شد و به یکباره چند میلیون نفر با یک معظل اقتصادی مواجه خواهند شد . نتایج آن به کل اقتصاد برمی گردد.
3-برخی مشکلات موجود در نظام بانکی
برخی مشکلات ساختاری نظام بانکی از جمله بنگاه داری بانک ها و رشد معوقات برخی مشتریان دانه درشت و سودهای بالا باعث شده طی سال های قبل نوعی بدبینی در جامعه ایجاد شود. به نحوی که جامعه آماده پذیرش اخبار منفی از این ناحیه هستند. این در حالی است که بارها کذ بودن شایعات به اثبات رسیده اما این بدبینی که از عملکرد ضعیف بانک مرکزی در ادوار گذشته ناشی می شود، باعث پذیرش و نگرانی شایعات می شود. پس چه عرصه ای مطلوب تر از این که هر سخنی بدون کوچکتری بررسی مورد پذیرش واقع می شود یا نگرانی ایجاد می کند.
4-توهم فروپاشی اقتصاد ایران
بحران های بانکی به علت تعداد بالای مشتریان و ذخیره سرمایه های نقد، ویژگی دومینویی دارند و به سرعت به بخش های دیگر نظام بانکی و بخش های دیگر اقتصاد سرایت می کنند. به نوعی با بحران نظام بانکی بخشی از اقتصاد دچار بحران نشده، بلکه کل اقتصاد و تک تک بخش ها به صورت مجزا از عوارض آن متاثر خواهند شد. این اثرگذاری از ناتوانی در بازپرداخت سرمایه ها تا عدم ارائه تسهیلات را شامل می شود.
ایجاد بحران و ورشکستگی در یک بانک با عملیات روانی، لااقل روی کاغذ می تواند نقطه آغاز ایجاد بحران باشد؛ دقیقا همان چیزی که منتشرکنندگان شایعه ورشکستگی بانک آینده به دنبال آن هستند.
5-ایجاد ناآرامی های اجتماعی
در ماجرای ورشکستگی موسسات مالی و اعتباری به خوبی دیدیم که چه تعداد تجمع و ناآرامی برای ماه ها در سراسر کشور ایجاد شده بود. در ورشکستگی بانک ها مساله از یک مورد اقتصادی فراتر می رود و باعث نارضایتی گسترده اجتماعی و سیاسی می شود و علاوه بر خدشه دار کردن مشروعیت کارامدی دولت، زمینه آشوب های اجتماعی را فراهم می کند.
آشوب های اجتماعی با ریشه اقتصادی بسیار دامنه دارتر و نگران کننده تر از آشوب های سیاسی و اجتماعی هستند. آشوب های سیاسی و اجتماعی در اعتراض به نیازهای ثانوی ایجاد می شوند اما آشوب های اقتصادی در نتیجه معطل ماندن نیازهای اساسی و معیشتی به وجود می آیند.
6-القاء اثرگذاری تحریم ها علیه ایران
توان تحریمی آمریکا میزان مشخصی دارد و با وجود هزینه هایی که روی دست اقتصاد ایران می گذارد، توان فلج کردن آن را ندارد. چاشنی آمریکایی ها برای تحریم اقتصادی، عملیات روانی است و دستور کار کاخ سفید ایجاد موج خبری از بحران اقتصادی برای جلوگیری از آرامش و اصلاحات اقتصادی است.
7-آغاز اصلاح نظام بانکی
با تغییر رئیس کل بانک مرکزی و سیاست های قبلی، وضعیت بازار ارز و پول رفته رفته آرام گرفت و نرخ ارز کاهش یافت و سودهای بانکی ساماندهی شدند. اخیرا نیز رئیس کل بانک مرکزی سخن از آغاز اصلاح نظام بانکی کشور گفت. بنابر گفته او، طی سه ماه گذشته بر اساس مصوبات شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا و با تشکیل کمیته نقدینگی و بازار پول متشکل از جمعی از صاحب‌نظران اقتصادی، پولی و بانکی و مسئولان بانک مرکزی و طی جلسات متعدد برنامه‌های لازم برای این امر خطیر طراحی شده است و به تدریج و با تایید مراجع ذی‌ربط اجرایی خواهد شد. پرهیز از تعجیل، تداوم ثبات بازار پول و صیانت از سپرده‌های مردم، پیش‌شرط‌های هر اقدامی در این زمینه است.
با اصلاح نظام بانکی، نقطه محوری فشار تحریم ها بر کشور خنثی می شود و کشور در برابر دشمن آمریکایی ها واکسینه می شود. برای جلوگیری از اصلاح این دمل چند دهه ای اقتصاد ایران، جریان های خارجی و رسانه ای به کار افتاده اند و با برهم زدن فضا، می خواهند زمینه آغاز اصلاحات عمیق را از بین ببرند.
بهره سخن
سال ها است که اقتصاد ایران قربانی وابستگی به نظام بانکی و بیماری آن است و همه مسئولان به دلیل دشورای اصلاحات ساختاری، از زیر آن طفره رفتند. دشمنان هم به خوبی از این ضعف ما بهره بردند با عملیات روانی بر دامنه آن افزودند. امروز که ضرورت این اصلاحات حس شده و مدیریت نظام بانکی برای آن جدی است، و از سویی جنگ اقتصادی ایران و آمریکا به اوج خود رسیده، رسانه های معاند بر هم زدن نظام پولی را در دستور کار خود قرار داده اند و از بانک آینده آغاز کردند. قطعا این پروسه ادامه خواهد داشت و باید به منتظر شایعات در خصوص اختلاس و فرار و ورشکستگی سایر بانک ها باشیم.