به گزارش راهبرد معاصر؛ پادشاهی مراکش، به ناگاه روابط دیپلماتیک خود را با ایران، به اتهام حمایت مالی و تسلیحاتی از گروه پولیساریو، قطع کرد. این اقدام هرچند در سطح رسانه ها، با توجیه دولت مراکش در رابطه با "حمایت ایران از تروریسم" انجام شده ولی سوال های بسیاری را در ذهن مداقه گران بر می انگیزد. این که اصولا ایران چطور به پولیساریو در هزاران کیلومتر آن طرف تر، کمک تسلیحاتی می رساند؟ توجیه مراکش برای اثبات ادعای خود چیست؟ چرا رباط روابط خود با الجزایر را قطع نکرد با این حال که طبق ادعای خودش، اگر هم تسلیحاتی از حزب الله به پولیساریو رسیده، از راه الجزایر ارسال شده؟ پاسخ به این سوال ها، ما را بیشتر با اهداف اصلی قطع رابطه با ایران آشنا می سازد.
در همین رابطه، به منظور رسیدن به سرنخ هایی پیرامون این موضوع، با اسندر العمراني، تحلیلگر مراکشی-امریکایی اندیشکده گروه بین المللی بحران در حوزه غرب آفریقا، مصاحبه ای اختصاصی ترتیب دادیم.
به عقیده شما آیا پولیساریو یک گروه تروریستی است؟
خیر. فکر نمی‌کنم افراد زیادی هم این ادعا را مطرح کنند؛ گرچه، کشور مراکش گاهی مدعی ارتباط پولیساریو با گروه‌های جهادی در منطقه ساحل است اما این گروه عمدتا، گروهی سیاسی یا جنبش آزادسازی ملی به حساب می آید. چنانچه طبق ادعاهای مراکش، پولیساریو با حزب‌الله (که از سوی برخی از کشورها مثل آمریکا تروریستی محسوب می‌شود) ارتباط داشته باشد، به گروهی تروریستی تبدیل نمی‌شود؛ و بسیاری از کشورها نیز در هر حال حزب‌الله را گروهی تروریستی در نظر نمی‌گیرند.
ایران چطور می‌تواند برای این گروه سلاح ارسال کند؟
طبق ادعاهای مراکش، مقامات سفارت ایران در الجزیره، از عملیات انتقال سلاح از حزب‌الله به پولیساریو حمایت می‌کنند. ایران و گروه حزب‌الله، ارسال سلاح را انکار کرده‌اند و مراکش نیز به صورت علنی سندی برای اثبات ادعاهای خود ارائه نکرده است. بنابراین، به هیچ وجه قطعی نیست که ایران برای پولیساریو سلاح ارسال کرده باشد. پادشهی مغرب هم‌چنین ادعا می‌کند حزب‌الله از پولیساریو در کمپ پناهندگان الجزیره در تیندوف بازدید داشته و میزبان مقامات پولیساریو در لبنان بوده است. ماهیت این روابط مشخص نیست، ولی این احتمال وجود دارد که حزب‌الله به تلافی بازداشت قاسم تاج‌الدین – تاجر و حامی حزب‌الله- در فرودگاه کازابلانکا در ماه مارس 2017 میلادی، ارتباطات خود با پولیساریو را افزایش داده باشد. تاج‌الدین پس از دستگیری به آمریکا تحویل داده شد.
نقش ریاض در قطع روابط مراکش و ایران چقدر مؤثر بود؟
تصمیم مراکش در قطع روابط با ایران، علاوه بر ادعاهای مطرح‌شده در بالا، در فضایی اتخاذ می‌شود که در آن فضا، رباط به دلایل مختلف، به دنبال خشنود کردن دو متحد مهم، مثل آمریکا و عربستان سعودی است. اخیراً، کشور آمریکا انتقاداتی را در خصوص طولانی شدن درگیری‌های صحرای غربی مطرح کرده و به رباط و گروه پولیساریو فشار وارد کرده تا مذاکرات مستقیم را آغاز کنند. انتصاب جان بولتون به مقام مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور دونالد ترامپ، احتمالاً مراکش را نگران کرده است؛ چراکه، او منتقد معروف نقش سازمان ملل در صحرای غربی است. مراکش احتمالاً در تلاش است تا با قطع روابط با ایران، برای بولتون چاپلوسی کند؛ چراکه، بولتون یکی از منتقدان سرسخت ایران است. زمان‌بندی اعلام قطع روابط، درست قبل از اعلام خروج آمریکا از برجام از سوی ترامپ، احتمالاً نقش مهمی داشته است. در خصوص عربستان نیز قطع روابط با ایران می‌تواند به ترمیم روابط میان رباط و ریاض کمک کند؛ روابطی که اخیراً به دلیل اتخاذ موضع بی‌طرف از سوی مراکش بر سر اختلاف قطر و عربستان، دچار تنش شده بود. عربستان سعودی خواهان حمایت تمام متحدان خود –به خصوص مراکش که در گذشته به حمایت مالی عربستان متکی بوده است- علیه ایران است.
اگر واقعاً عربستان در خصوص قطع روابط مراکش با ایران نقشی ایفا نکرده باشد، چرا با الجزیره قطع رابطه نکرده است؟ حتی اگر ایران به پولیساریو کمک کرده باشد، این کمک از طریق الجزیره امکان‌پذیر شده است.
روابط مراکش و الجزیره خیلی پیچیده است و از آنجایی که الجزیره همسایه مراکش است –برخلاف ایران که از مراکش دور است- اتخاذ چنین اقدام افراطی علیه الجزیره دشوارتر است. مراکش نمی‌خواهد که هزینه سنگینی بابت قطع روابط با ایران بپردازد؛ با وجود این، رباط قصد دارد که بیشترین سود را از خشنود ساختن متحدان نزدیک خود ببرد. اولویت مراکش تضمین منافع خود در کشمکش‌های صحرای غربی است؛ صحرایی که اهمیت زیادی برای مراکش دارد؛ هم‌چنین، هدف مراکش منزوی کردن پولیساریو با مرتبط دانستن این گروه با ایران و حزب‌الله است.