گزارش راهبرد معاصر؛ با جولان کرونا از 17 نوامبر 2019 تاکنون اقتصاد و اشتغال در همه دنیا تحت تاثیر قرار گرفته است چنانچه این روزها شاهد مشکلات اقتصادی و معیشتی بسیاری در سراسر دنیا برای بسیاری از مشاغل و حِرفه‌ها هستیم؛ اقتصادهای بسیاری تحت تاثیر پیامدهای این ویروس مهلک قرار گرفته و کشورهای دنیا را با مشکلات عدیده‌ای هم به سبب بیکاری‌های گسترده و هم تعطیلی بسیاری از مراکز مواجه کرده است. چنانچه در آمریکا تاکنون 26 میلیون نفر تقاضای خود را برای استفاده از حقوق بیکاری ثبت کرده‌اند هر چند در یک نظرسنجی آمار واقعی بیکارشدگان ناشی از کرونا در این کشور 40 میلیون نفر عنوان شده که مابقی نتواسته‌اند تقاضای خود را با توجه به پروسه زمانبر آن در سامانه ثبت کنند. تعداد بیکار شدگان ناشی از کرونا در فرانسه هم بر اساس آمار منتهی به فروردین ماه 99 بیش از 6 میلیون و 300 هزار نفر بوده است.
عنوان می‌شود در اسپانیا هم بیش از یک میلیون نفر براثر شیوع کرونا بیکار شده‌اند و در ایتالیا افزایش آمار بیکاری به افزایش 114 درصدی فقر در این کشور دامن زده است. در این میان سازمان بین المللی کار نیز هشدار داده است که به دلیل تأثیرات اقتصادی ناشی از شیوع ویروس کرونا حدود نیمی از نیروی کار در جهان یعنی۱.۶ میلیارد نفر با خطر قریب الوقوع از دست دادن امکان تأمین معاش خود روبرو هستند؛ همچنین به سبب عمیق شدن بحران مالی ناشی از بیماری بیش از 436 میلیون کسب و کار در جهان با مشکلات مالی و تعطیلی روبرو هستند که این امر خود نیز به افزایش آمار بیکاری در جهان منجر خواهد شد.
بیکاری کرونایی؛ چالش‌ها و تدابیر آن
در ایران هم کووید 19 همانند دیگر کشورهای درگیر این بیماری برای اقتصاد و به تبع آن اشتغال چالش‌های بسیاری ایجاد کرده و این روزها با بیکاری‌های گسترده دربسیاری از مشاغل به ویژه در مجموعه‌های ورزشی، کارخانجات و کارگاه‌ها، به ویژ کارگاه‌های تولیدی پوشاک و کفش و کیف و مواد قنادی و شیرینی‌پزی ، آرایشگاه ها و ... مواجه هستیم؛ این امر با معضلات معیشتی بسیاری برای مردم به ویژه شاغلان و فعالان اقتصادی و کارگران در این صنوف که حالا با پدیده بیکاری روبرو شده‌اند، همراه بوده است.
شاید علت اصلی تعطیلی بسیاری از این مشاغل به خود شیوع کرونا مرتبط باشد ولی بسیاری هم در پی طرح فاصله‌گذاری اجتماعی و قرنطینه و قطع زنجیره شیوع آن ایجاد شده است. با این حال دولت و مسئولان در گام نخست برای کم شدن بار این مشکلات از گردن مردم سخن از یارانه معیشتی ویژه‌ای زدند که در این ایام بتواند گوشه‌ای از دغدغه‌های معیشتی مردم را حل کند و گام بعدی تعلق گرفتن بیمه بیکاری برای بیکار شدگان ناشی از کرونا در کشور بود.
تدبیرهای در راه مانده
اگر آغاز شیوع کرونا را در ایران همان نیمه بهمن 98 در نظر بگیریم اکنون وارد چهارمین ماهی شده‌ایم که کشور با این بیماری درگیر است بیماری که بیکاری‌های ناشی از آن از ماه بعد یعنی اواسط اسفند 98 خود را نمایان ساخت، بسیاری از کسب و کارها را با چالش مواجه وکارگران و کارمندان بسیاری را هم بیکار کرده و از امرار معاش انداخت. با این حال همانطور که پیش‌تر عنوان شد دولت وعده داد برای حل مشکل مردم به ویژه خانوارهای آسیب‌دیده و بیکارشدگان ناشی از این بیماری چند تدبیر اقتصادی دارد نخستین تدبیر یعنی وام 1 تا 2 میلیونی دولت برای آسیب دیدگان بود، کاری با مبلغ ناچیز و شرایط تعلق گرفتن آن به افراد نداریم اما همین تدبیر ناچیز هم هنوزبه حساب متقاضیان واریز نشده است یا به عبارتی باید بگوییم تدبیرهای بسیاری هنوز در راه مانده و به مرحله اجرا نرسیده است!
تدبیر بعدی که دل بسیاری از کارگران و بیکارشدگان در این ایام را به خود خوش کرد، تدبیر حقوق بیکاری برای بیکار شدگان ناشی از کرونا بود؛ اما این تدبیر هم علیرغم صحبت‌های پر آب و تاب رئیس جمهور مبنی بر حمایت از مشاغل آسیب‌دیده و بیکارشدگان آنچنان که باید، نبود! طبق گفته یک مقام مسئول در وزارت کار براساس مصوبه دولت مقرر شده مبلغ 5 هزار میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی، به صندوق بیمه بیکاری تخصیص داده شود تا افرادی که به صورت غیر ارادی شغل خود را از دست داده اند و مشمول قانون کار هستند، بتوانند از این تسهیلات در قالب بیمه بیکاری استفاده کنند.
در جستجوی حقوق بیکاری!
هر چند بعدا مشخص شد این تدبیر برای همه بیکار شدگان نیست مثلا کارگران روز مزد جایی در آن نداشتند یا افرادی که بیمه خویش فرما پرداخت می‌کردند و عملا 3% بیمه بیکاری را نداشتند هم نمی‌توانستند برای آن تقاضا بدهند؛ در همین راستا مسعود بابایی، مدیر کل حمایت از مشاغل و بیمه بیکاری وزارت تعاون گفته است:«صرفا افراد مشمول قوانین روابط کار میان کارگر و کارفرما مشمول بیمه بیکاری می‌شوند و مشاغلی مانند کارگران ساختمانی، قالیبافان و رانندگان که قوانین بیمه‌ای آنها مشمول قوانین خاص است، نمی‌توانند بیمه بیکاری دریافت کنند.» اما این تازه یک سر ماجرا است و کوه را آن‌هایی کنده‌اند که بعد از این همه اما و اگرهای ثبت نام در سامانه معرفی شده اداره کار ثبت نام کرده‌اند و اکنون سه ماهی می‌شود، بیکارند اما هنوز نتوانسته‌اند ریالی از بابت حقوق بیکاری دریافت کرده و مرهمی بر زخم سربازکرده معیشت خود آن هم با تورم و گرانی‌های این روزهای بازار بگذارند!
با این حال مطابق آمارها تاکنون بیش از 670 هزار نفر در سامانه بیمه بیکاری وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی ثبت نام کرده‌اند. مهدی شکوری، مدیرکل بیمه‌شدگان سازمان تامین اجتماعی گفته است: « ثبت‌نام در این سامانه همچنان ادامه دارد و ما منتظر تصمیم دولت درباره پرداخت مقرری بیمه بیکاری هستیم و سازوکار آن باید در دولت تنظیم و ابلاغ شود؛ از افرادی که در این سامانه ثبت‌نام می‌کنند راستی‌آزمایی صورت گرفته و پالایش خواهند شد و بعد با توجه به تعداد ثبت نام کنندگان میزان پرداختی آنها مشخص و در صورت ابلاغ دولت مقرری بیمه بیکاری برای مشمولین پرداخت می‌شود.»
حالا متقاضیان بیمه بیکاری در بلاتکلیفی بزرگی به سر می‌برند و آن اینکه بالاخره چه زمانی قرار است دولت به وزارت کار برای واریز حقوق بیکاری ابلاغ کند، سه ماه سخت در اوج شیوع بیماری کرونا برسربیکاران ناشی از این بیماری مهلک در حال گذر است اما هنوز ریالی با عنوان حقوق بیکاری برای متقاضیان و ثبت نام‌کنندگان در سامانه واریز نشده است. حالا کی قرار است بالاخره مسئولان این توهم که همه مردم پس اندازی برای گذران زندگی و پرداخت اقساط و اجاره‌‌بهای منزل و هزینه‌های ارتزاق و معیشت خود را دارند از سرشان دور کرده و هر چه زودتر اقدام کنند؟ باز هم تنها خدا می داند! در حالیکه کیوان کاشفی، عضو اتاق بازرگانی ایران هم گفته است:« شیوع ویروس کرونا در کشور به‌صورت میانگین منجر به‌افزایش۳۰ تا ۳۵درصدی قیمت اجناس در بازار شده است.»
بهره سخن
دولت در ابتدای امر و بعد اجرایی کردن طرح فاصله‌گذاری اجتماعی، وعده و وعیدهای اقتصادی بسیاری داد که هنوز به مرحله اجرا نرسیده و در اصلاح عامی یک از هزار هم محقق نشده است! شاید هم وعده های آقای روحانی رئیس جمهور به عنوان رئیس ستاد مبارزه با کرونا هنوز در پیچ و خم وعده و اجرا مانده است و مهم ترین آن یعنی بلاتکلیفی متقاضیان حقوق بیکاری آن هم در این شرایط سخت و گرانی‌هایی که هر روز بیشتر رخ می‌نماید، فشار مضاعفی بر گرده ملت خصوصا بیکار شدگان ناشی از کرونا نهاده است.