به گزارش راهبرد معاصر؛ خیلی دور نیست! 13 اردیبهشت سال جاری بود که در اوج دلنگرانی‌ها از بیماری کرونا و افکار درگیر در ماسک و دستکش‌ها و مواد ضدعفونی کننده در مترو و اتوبوس و اماکن عمومی و اما و اگر از بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ها، خبری عجیب اما تاسف برانگیز همگان را شوکه کرد و آن ماجرای غرق شدن تعدادی از مهاجران غیرقانونی افغان در رودخانه هریرود و بدتر از آن ادعایی که می گفت این اتفاق شوم به دست مرزبانان غیور ایرانی رخ داده است.
حالا در میان تمام این دلنگرانی ها این ماجرا هم در عین حیرت از واقعی بودن یا نبودن آن و ابراز ناراحتی از مرگ تعدادی از هم کیشان و همسایگان مرزی این سوال را در اذهان قوت می بخشد که حقیقت ماجرا چیست و چرا هنوز چیزی مشخص نیست عده‌ای آن ور آبی و بدتر از آن مدعیان حقوق بشری که در برخورد با مهاجران بدترین رفتارهای غیر انسانی را از خود بروز می دهند حالا دایه مهربانتر از مادر شده و از اوج ناراحتی خود برای مرگ مهاجران غیر قانونی افغان می گویند. تا جاییکه مایک پمپئو، وزیر امورخارجه آمریکا گفته است:«از دیدن گزارش های هفته گذشته درباره آزار شکنجه و غرق کردن شهروندان افغانستان به وسیله ماموران مرزی ایران شوکه شدم، مهاجرانی که برای یافتن غذا و کار از مرز گذشته بودند.»!
ماجرا چه بود؟
حقیقت روشن نبود و همین تا حدودی بر روابط گرم دو کشور همسایه سایه افکند، آن هم برای کشوری که ۴۰ سال بی چشمداشت میزبان مهاجران جنگ زده و مصیبت دیده کشور همسایه خود افغانستان بوده و مهمتر از آن تحصیل رایگان و زندگی و کار و در آمد و تجارت را برای آنها فراهم کرده است و طرح چنین اتهامی پیش از روشن شدن اصل ماجرا دور از انصاف بود آن هم برای اتفاقی که در شرایط قرنطینه داخلی روی داده بود و ورود مهاجرانی غیر قانونی به شکل کنترل نشده امکان پخش بیشتر بیماری را با خود به همراه می آورد.
هر چند انتشار عکس هایی از مهاجران در هریرود در کانال های خبری فضای مجازی و اکانت های توییتری و سرو صدایی که به راه انداختن تا حدودی ماجرا را حساس کرد اما این امر نمی تواند این حقیقت را کتمان کند که ایران همیشه میزبان مهمان نوازی برای همسایه خود بوده و یک طرفه به قاضی رفتن برخی ها و مهمتر از آن موش دواندن کانال های معاند نباید پیش از روشن شدن ماجرا شکل ماجرا را تغییر دهد.
با این حال دو کشور در پی گفتگویی، ۲۲اردیبهشت تصمیم گرفتند کمیته ای حقیقت یاب برای روشن شدن ماجرا به این کار بگمارند تا حقیقت ادعای یکی از شهروندان افغانی که عنوان می کرد: « حدود پنجاه تن از اتباع افغانستان که به صورت غیرقانونی وارد خاک ایران شده بودند، توسط مرزبانان ایرانی بازداشت، وادار به کار اجباری، شکنجه، لخت و سرانجام به رودخانه انداخته شده اند.» روشن گردد!
از کمیته حقیقت یاب تا ادعای پایگاه خبری افغانستان
هر چند «محمدجواد ظریف»، وزیر خارجه ایران و «محمدحنیف اتمر»، سرپرست وزارت خارجه افغانستان در تاریخ ذکر شده در تماسی تلفنی پیرامون غرق شدن مهاجران افغان در هریرود و آغاز تحقیقات در این رابطه بحث و تبادل نظر کردند اما آنچه در اخبار به ویژه خبرهای داخلی افغانستان به چشم می خورد اینکه تاکنون طرف افغانی اقدام لازمی در این خصوص انجام نداده است و تنها به چند خبر بسنده کرده که در حال بررسی ماجرا است. با این حال در خبرهایی هم عنوان شده که از چند روز قبل هیئتی مشترک از مرزبانان ایران و افغانستان جزئیات این حادثه و محل وقوع آن را مورد بررسی قرار دادند.
اما آنچه مسلم اینکه ایران سال هاست دارد بار جنگ داخلی افغانستان و بعد هم تجاوز آمریکا به این کشور را به دوش می کشد، آن هم به دلیل تشابهات فرهنگی، دینی و شیعی دو کشور بوده که همواره در همه جا دوست و برادر خوانده شده اند و این عصبانیت بسیاری از کشورهای معاند مانند آمریکا و انگلیس که چشم دوستی دو کشور را ندارند و از طرفی دست روی منابع غنی کشوری مانند افغانستان گذاشته اند را بر می انگیزد. در راستای همین مدعا یک پایگاه خبری در افغانستان اعلام کرد که یک افسر آمریکایی افغانستانی الاصل و یک خبرنگار وابسته در پشت پرده سانحه اخیر افغانستان نقش داشته است. (به نقل از روزنامه خراسان)
پایگاه خبری هزارستان افغانستان در گزارشی از نقش عوامل آمریکایی در پشت پرده این اتفاق شوم پرده برداشته؛ چنانچه آورده است:«یکی از نجات یافتگان این حادثه که نمی خواسته نامش فاش شود، در این خصوص به بی بی سی گفته است که این حادثه تلخ پیشتر توسط یک افسر آمریکایی افغانستانی الاصل و شخصی وابسته به رسانه‌های آمریکایی و معاند با جمهوری اسلامی به نام عبدالقیوم پدرام قاضی زاده مسئول بخش غربی مرکز روزنامه نگاران افغانستان و خبرنگار پیشین خبرگزاری روزنامه طلوع نیوز این کشور طراحی و اجرا شده بود تا هم برایشان منفعت مالی داشته باشد و هم سیاست های دیکته شده علیه ایران و افغانستان را اجرا کرده باشند. چنانچه این دو نفر از ابتدا در یک برنامه از پیش طراحی شده، خود را راه بلد منطقه مرزی ایران و افغانستان جا زده بودند تا بتوانند مهاجران را به ساحل سیلابی رودخانه موسمی هریرود برسانند. این دو نفر بعد از آن که تا آن مرحله طرح خود را اجرا کردند، به شهروندان مظلوم افغانستانی دستور دادند تن خود را به آب بزنند و البته قبل از آن همه پول های آنها را گرفتند تا دیگر راه بازگشتی برای آنها باقی نماند.» البته باید گفت این ادعا چندان هم دور از ذهن نیست و این قبیل اتفاقات شوم پیش از این هم از سوی این کشورهای معاند و عوامل آنها برای بر هم زدن روابط کشورها خصوصا ایران با همسایگانش رقم خورده است.
از پشت پرده تا واقعیت
گذشته از تمام آنچه در خصوص زوایای پنهان و پشت پرده رخدادی چنین شوم گفته شد باید از دیدگاه دیگری نیز به ارزیابی و تحلیل ماجرا پرداخته شود و آن اینکه ایران حدود ۱۶۰ کیلومتر مرز مشترک رودخانه ای با افغانستان دارد و هردو کشور نسبت به حفظ آن دارای مسئولیت برابر هستند لذا هرگونه رخداد مرزی بر عهده مرزبانی دو کشور است و نباید غرق شدن مهاجران غیر قانونی افغانی را تنها متوجه مرزبانان غیور ایرانی دانست پس مرزبانان افغان کجا بودند که این افراد اینقدر راحت خود را به هریرود رسانده اند؟ تاکنون هیچ رسانه و مسئولی در افغانستان به کوتاهی مرزبانی این کشور در قبال وظایف خود در اتفاق اخیر اشاره نکرده است و این جای سوال دارد!
از طرفی ایران مطابق قانون مرزبانی، موظف به بازگرداندن مترددین غیر قانونی به کشورشان است و در این خصوص نیز نه تنها اقدامی برخلاف قوانین جاری رخ نداده بلکه ایران از حق قانونی خود برای دستگیری و مجازات این افراد نیز چشم پوشی کرده است و مهمتر از آن اینکه با توجه به شیوع کرونا در افغانستان و همانطور که پیش تر هم گفته شد، رایگان شدن درمان این بیماری برای اتباع افغانی در ایران و علیرغم تشدید کنترل های مرزی، ترددهای غیرمجاز اتباع افغانستانی در شرق کشور افزایش یافته و ضرورت کنترل بیشتر مرز را اجتناب ناپذیر نموده است. اما مسئله دیگری که آن هم در رخداد این اتفاق و مقصرین آن مهم است اینکه در حال حاضر عمق و سرعت آب در رودخانه هریرود به دلیل افزایش بارندگی ها و باز شدن دریچه سد سلما از سوی افغانستان افزایش یافته و عبور از رودخانه را دشوار و خطرناک نموده است. بر این اساس ریسک عبور غیر ایمن از رودخانه متوجه افرادی است که به این اقدام مبادرت نموده اند.
بهره سخن
اتفاق غرق شدن مهاجران غیر قانونی افغانی در هریرود زبان بسته که اگر زبان داشت حقایق بسیاری در دل نهفته بود تاثر همه مسلمانان چه ایرانی و چه افغانی یا هر ملیت دیگری را برانگیخته است حالا به ادعاهای بشردوستانه کشورهای معاند که دستشان به خون هزاران بیگناه آلوده است کاری نداریم و اینکه چقدر پشت پرده ای که پایگاه خبری افغانستان آن را مطرح کرده، درست است یا غلط! آنچه مسلم اینکه ایران و افغانستان نیم قرن است که در کنار هم بوده اند و ایران هموار ه همانند میزبانی مهمان نواز پذیرای مهاجران و اتباع افغانی بوده و حتی در شیوع گسترده کرونا در دنیا و هزینه های بالای درمان آن، ایران برای اتباع افغانی همانند شهروندان ایرانی امکانات درمانی رایگان قرار داده است و نباید این دوستی و برادری در پی ادعایی که هنوز درستی و نادرستیش ثابت نشده خدشه دار گردد.