به گزارش راهبرد معاصر؛ حیدرالعبادی، نخست وزیر عراق چند روز پیش در اظهارنظری پیرامون تحریم های آمریکا علیه ایران و موضع بغداد در قبال این اقدام گفت :" اساساً ما مخالف تحریم در منطقه هستیم. محاصره و تحریم، نظام‌ها را تضعیف نمی‌کند بلکه جوامع را نابود می‌کند... ما تحریم را خطایی راهبردی و نادرست می‌دانیم. اما برای حفظ منافع مردم خود به آن پایبند خواهیم بود. از آن حمایت نمی‌کنیم اما به آن پایبندیم".
همین اظهارنظر کافی بود تا موجی از اعتراضات نسبت به این موضع مقام عراقی در رسانه ها و شبکه های اجتماعی به صورت گسترده منتشر شود. مخالفت برخی از جریان ها سیاسی و حتی مردم عراق با محوریت عبارت "العبادی نماینده ما نیست" و واکنش تند برخی جریان های سیاسی و مردم ایران با محورهایی همچون لزوم جبران خسارت وارده بر ایران در جنگ تحمیلی از سوی عراق به جای حمایت از تحریم های واشنگتن و نادیده گرفتن حمایت های ایران از دولت و مردم عراق برای مقابله با گروه تروریسیتی داعش از جمله واکنش های منتشر شده در رسانه های مختلف نسبت به اظهارات نخست وزیر عراق بود.
اگرچه در نگاه اول با توجه به حمایت های ایران در چندسال گذشته از دولت و مردم عراق، این اظهارنظر کمی عجیب و غیر قابل پذیرش است ولی مرور اقدامات، شخصیت العبادی و شرایطی که وی در مقطع کنونی در عرصه سیاسی عراق دارد، به ما می گویید که چنین اظهارنظری از حیدرالعبادی دور از انتظار نیست. به طور مشخص می توان 2 دلیل را برای اتخاذ چنین موضعی از سوی نخست وزیر عراق بیان کرد:
1- رفتار سیاسی العبادی در چند سال گذشته نشان داده که وی چندان هم همسو با منافع جمهوری اسلامی ایران نیست: رضایت و استقبال از ائتلاف بین المللی به رهبری امریکا برای مبارزه با داعش، صدور مجوز استقرار حدود 11 هزار نیروی امریکایی در خاک عراق، گرایش به ریاض با وجود اقدامات مداخله جویانه سفیر سعودی در بغداد و بازگشایی مرز عرعر پس از 26 سال به روی عربستان و ائتلاف با خالد العبیدی، یکی از شخصیت های ضدایرانی عراق، از جمله اقدامات نخست وزیر فعلی عراق است که همخوانی با سیاست های جمهوری اسلامی ایران ندارد. به عبارت دیگر، اگرچه برخی جریان های سیاسی و مردم عراق همسویی کامل با مواضع ایران را دارند ولی نخست وزیر عراق نگاهی چندجانبه به همه قدرت های حاضر در عراق و نه یکی از آنها، دارد.
2- جایگاه متزلزل العبادی یکی از دلایل اظهارنظر اخیر وی: اگرچه همگان براین باورند که با توجه به کسب آرای مناسب از سوی ائتلاف فتح – نزدیک به ایران - در انتخابات پارلمانی اخیر عراق، العبادی برای تکیه زدن دوباره به مسند نخست وزیری باید خود را بیش از پیش به ایران نزدیک کند ولی آنچه به نظر می رسد نخست وزیر فعلی عراق که تحصیلکرده انگلیس نیز هست، معتقد است همسویی با آمریکا و البته عربستان می تواند راه رسیدن وی به مسند نخست وزیری را فراهم تر نماید. به همین دلیل با براساس شواهد موجود و رفتار اخیر العبادی، ارزیابی وی آن است همراهی با موضع واشنگتن و ریاض می تواند به بقای وی در قدرت کمک نماید.
آیا حیدرالعبادی می تواند همسو با تحریم های آمریکا علیه ایران عمل کند؟
پس از اتخاذ موضع ضدایرانی العبادی، پرسش اصلی در محافل رسانه ای این است که " موضع نخست وزیر عراق درباره تبعیت از تحریم های ضدایرانی تا چد حد عملیاتی است؟" در پاسخ به این پرسش باید 3 مسئله را در نظر گرفت:
نخست: اجماع داخلی در عراق برای تبعیت از تحریم های ضدایرانی عراق وجود ندارد. جریان ها و شخصیت های سیاسی مطرح در عراق علنا مخالفت خود را با اقدام ضدایرانی آمریکا – که به نوعی مخالفت با موضع العبادی هم هست - اعلام کردند. فواد معصوم رئیس جمهور، سید عمار حکیم رهبر جریان حکمت ملی، نوری مالکی معاون رئیس جمهور، همام حمودی رهبر مجلس اعلی، مقتدی صدر رهبر جریان صدر و ائتلاف سائرون و بسیاری از سازمانها، نهادها و احزاب از جمله حزب فضیلت، جنبش اراده، جنبش کتائب سید الشهدا، عصائب اهل الحق، مقاومت اسلامی نجبا و سازمان بدر نیز با محکوم کردن اقدام یکجانبه آمریکا در خروج از برجام و تحریم ایران، بر عدم پیروی عراق از این تحریم‌ها تاکید کردند.
دوم: تحلیلگران پارلمان را مسئول تصمیم گیری در قبال چنین اقداماتی می دانند و موضع العبادی را عجولانه و غیر قانونی قلمداد می کنند. در این راستا، عدنان سراج رییس مرکز توسعه رسانه ای عراق می گوید "از حیث قانونی، نخست وزیر عراق نمی تواند در قضیه اقدامات یکجانبه ظالمانه آمریکا علیه ملت ایران موضع گیری کند بلکه این موضوع از اختیارات پارلمان است. اقدامات آمریکایی علیه ایران از حیث سیاسی غیر قابل قبول است زیرا یکجانبه است و از طرف شورای امنیت اعمال نشده و حتی اروپایی ها یا کشورهای اسلامی و عربی با آن همراهی نکرده اند."
سوم: با توجه به آرا کسب شده در انتخابات پارلمانی اخیر عراق، هانگونه که گفته شد تکیه دوباره العبادی بر مسند نخست وزیر، دورنمای روشنی ندارد. کسب جایگاه سوم (42 کرسی) از سوی ائتلاف نصر، نشان می دهد که هیچ تضمینی برای انتخاب مجدد العبادی به عنوان نخست وزیر عراق وجود ندارد. بنابراین، اظهارنظر فعلی وی درباره ایران، به شرط تکیه دوباره اش بر مسند نخست وزیر قابل بحث است.
بهره سخن
آنچه مشخص است اظهارنظر اخیر حیدرالعبادی بیشتر از آنکه موضع رسمی دولت و مردم عراق باشد فرصت اختلاف افکنی میان عراق و ایران را برای عناصر، جریان های سیاسی و کشورهای مخالف این پیمان استراتژیک فراهم کرده است. به نظر می رسد با توجه به شناختی که حداقل جریان های سیاسی در داخل بر ناهمگونی در عرصه سیاسی عراق از یک سو و محبوبیت و نفوذ ایران در این کشور نسبت به گذشته از سوی دیگر دارند، نباید به گونه ای نسبت به اظهارات یک مقام عراقی که هنوز تداوم بقای وی در قدرت با اما و اگر روبروست و همچنین با توجه به ساختار سیاسی بغداد، به عنوان تنها تصمیم گیر عرصه سیاسی عراق مطرح نیست، واکنش نشان دهند تا فرصت برای برای بهره برداری رسانه ها و جریان های ضدانقلاب جهت تضعیف روابط دو کشور فراهم نگردد. این مسئله با تامل در 5 محور فوق الذکر (2 نکته درباره شخصیت و رفتار سیاسی العبادی و 3 نکته درباره اعتبار قانونی سخنان اخیر وی درباره ایران) قابل فهم است.