به گزارش راهبرد معاصر زمان عرضه دارا دوم تابستان امسال اعلام شده است اما با این حال اخبار مختلفی درباره عرضه و پذیره نویسی این صندوق منتشر می شود. چند روز پیش ابوالقاسم شمسی جامخانه، معاون شرکت‌ها و قیمت‌گذاری بنگاه‌های سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرده بود که دارا دوم در سه هفته باقی مانده مرداد ماه عرضه و پذیره نویسی می شود. حالا بر بر اساس گفته های حسن علایی، معاون امور واگذاری سهام و بنگاه‌های سازمان خصوصی سازی عرضه دارا دوم در تابستان و دارا سوم در پاییز عرضه خواهند شد.
دومین صندوق ETF دولت با عنوان دارا دوم شامل صندوق های پالایشگاهی متشکل از شرکت‌های پالایش نفت تبریز، پالایش نفت بندرعباس، پالایش نفت اصفهان و پالایش نفت تهران است و دارا سوم نیز به صنایع فلزی و خودروسازی مروبط می شود. این صندوق شامل فولاد مبارکه و صنایع مس و سهام متعلق به دولت در دو شرکت خودروسازی سایپا و ایران‌خودرو خواهد بود.
حسن علایی، معاون امور واگذاری سهام و بنگاه‌های سازمان خصوصی سازی در خصوص صندوق‌های معامله پذیر (ای تی اف) دولتی اظهار داشت: مطابق قانون بودجه سال 99 و تبصره دو قانون و مصوبه هیئت وزیران، پذیرش سه صندوق سرمایه گذاری معامله پذیر (ای تی اف) در سال جاری به وزارت اقتصاد و سازمان خصوصی سازی ابلاغ شده است.
وی در این خصوص بیان داشت: صندوق قابل معامله اول به نام دارایکم، که شامل ترکیبی از سهام بانک‌ها و بیمه‌ها بود در خرداد ماه پذیره نویسی و عرضه شده است.
علائی در خصوص دومین صندوق‌ای تی اف دولتی اظهار داشت: اقدامات پذیره نویسی دومین صندوق‌ای تی اف دوم که مربوط به شرکت‌های پالایشی است در حال انجام است و به این ترتیب 15 درصد از سهام چهار پالایشگاه، تبریز، بندرعباس، اصفهان و تهران در این صندوق عرضه خواهد شد.
معاون امور واگذاری سهام و بنگاه‌ها در ادامه گفت: برنامه این است که اقدامات اجرایی دومین صندوق‌ای تی اف، در تابستان صورت بگیرد.
وی در خصوص سومین‌ای تی اف دولتی خاطرنشان کرد: داراسوم که به‌ای تی اف خودرویی و فلزی معروف است از ترکیب سهام چهار شرکت، ملی مس ایران، فولاد مبارکه، ایران خودرو و سایپا ایجاد خواهد شد که برنامه ریزی‌های لازم برای پذیرش این صندوق در سه ماهه سوم سال در حال انجام است.
صندوق قابل معامله دوم یا همان دارا دوم در بورس از گروه پالایشی است و با وجود آن که روش عرضه و وضعیت بازار دارا یکم با حاشیه هایی همراه بوده احتمال استقبال از دارا دوم کم نیست.
بیشترین انتقادات در مورد دارا یکم که اکنون به پاشنه آشیل استقبال مردم از دارا دوم نیز تبدیل شده، اختلال در سامانه هایی است که خرید و پذیره نویسی از طریق آنها انجام شده ولی سهام در پورتفوی سهامداران ننشسته است. ضمنا دخالت دولت در محدود کردن دامنه نوسان نیز به شدت مورد انتقاد برخی سهامداران قرار دارد.
علیرضا صالح رئیس سازمان خصوصی سازی درباره سهام شرکت هایی که در قالب دارا دوم عرضه می شود اظهار کرد: با توجه به عدم فروش سهام بلوکی شرکت پالایش نفت تبریز در عرضه مورخ ۳۰/۰۴/۱۳۹۹ و همچنین انقضای اعتبار قیمت عرضه بلوکی سهام شرکت پالایش نفت بندرعباس به دلیل برگزاری مجمع عمومی سالیانه، سهام این دو شرکت به همراه سهام باقیمانده دولت در شرکت پالایش نفت تهران و شرکت پالایش نفت اصفهان از طریق این صندوق عرضه خواهد شد.
وی تصریح کرد: اقدامات لازم به منظور تشکیل دومین صندوق سرمایه گذاری قابل معامله (etf) با نام «صنایع پالایش نفت» متشکل از شرکت‌های پالایش نفت تبریز، پالایش نفت بندرعباس، پالایش نفت اصفهان و پالایش نفت تهران از جانب وزارت نفت در مرحله انجام بوده و امید است تا پایان مرداد این صندوق نیز از طریق پذیره نویسی عمومی تشکیل شود.
رئیس کل سازمان خصوصی سازی افزود: ثبت نام در این صندوق نیز مانند صندوق دارا یکم برای همه شهروندان ایرانی که دارای کد ملی هستند آزاد است.وی اظهار داشت: دارا دوم قرار است مرداد ماه تشکیل و در بورس عرضه شود.
معاون سازمان خصوصی‌سازی روز گذشته جزئیات عرضه ETFها (صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل‌معامله) جدید را اعلام و تاکید کرد که سهام خودروسازان نیز به زودی عرضه خواهد شد. با توجه به تصمیم دولت مبنی بر عرضه باقیمانده سهامش در ایران‌خودرو و سایپا اما این پرسش پیش می‌آید که پس از انجام واگذاری، اتفاق خاصی در نحوه مدیریت دو خودروساز بزرگ کشور رخ خواهد داد؟ آیا می‌توان گفت ایران‌خودرو و سایپا پس از عرضه باقیمانده سهام دولتی‌شان در ETF، دیگر برچسب دولتی بودن ندارند؟
به زبان ساده، ETF به «صندوق سرمایه‌گذاری قابل‌معامله در بورس» گفته می‌شود که معمولا دارای سبد متنوعی از دارایی‌ها است. دولت از اردیبهشت امسال شروع به عرضه بخشی از سهام‌های خود در قالب ETF کرده و ظاهرا قصد دارد این سیاست را همچنان ادامه دهد.
آن طور که ابوالقاسم شمسی جامخانه در گفت‌وگو با «ایسنا» اعلام کرده سومین ETF، به صنایع فلزی و خودروسازی مربوط می‌شود. به گفته وی، این صندوق شامل فولاد مبارکه و صنایع مس و سهام متعلق به دولت در دو شرکت خودروسازی سایپا و ایران‌خودرو می‌شود.
شمسی جامخانه البته این را هم گفته که سهام برخی از این شرکت‌ها در وثیقه بانک‌ها قرار دارد و از همین رو مکاتباتی با وزارت صنعت، معدن و تجارت در راستای جایگزینی وثایق موردنظر انجام شده است.
با توجه به اظهارات معاون سازمان خصوصی‌سازی، تا چندی دیگر باقیمانده سهام دولت در ایران‌خودرو و سایپا نیز در قالب ETF عرضه خواهد شد تا پروسه خصوصی‌سازی در این دو خودروساز نیز انجام شود.
در حال حاضر سهام دولت در هر یک از دو شرکت ایران‌خودرو و سایپا زیر ۲۰ درصد است. با وجود این میزان سهم اما دولت در امور ریز و درشت دو خودروساز بزرگ کشور دخالت می‌کند و عملا صاحب اختیار آنهاست.
اما همان‌طور که معاون سازمان خصوصی‌سازی اعلام کرده، سهام برخی شرکت‌ها در وثیقه بانک‌ها قرار دارد، بنابراین برای عرضه در ETF، سهام‌های موردنظر ابتدا باید آزاد شوند.
هرچند وی نام شرکت‌هایی که سهام‌شان در وثیقه است، اعلام نکرده، با این حال به‌نظر می‌رسد این موضوع، ایران‌خودرو و سایپا را شامل می‌شود. این دو خودروساز وابستگی زیادی به سیستم بانکی دارند و گاهی پیش می‌آید که در ازای دریافت تسهیلات، مجبور به وثیقه قرار دادن حتی سهام خود نیز می‌شوند؛ بنابراین با این احتمال قوی که بخشی از سهام ایران‌خودرو و سایپا در وثیقه بانک‌ها قرار دارد، برای عرضه باقیمانده سهام دولتی این دو خودروساز ابتدا باید نسبت به آزادسازی این سهام از سیستم بانکی اقدام کرد.
البته طبعا با توجه به قصد جدی دولت برای عرضه باقیمانده سهامش در ایران‌خودرو و سایپا، به‌نظر نمی‌رسد وثیقه بودن سهام، مانعی برای این اقدام باشد و مقدمات عرضه آن در ETF بالاخره فراهم خواهد شد.
با آزادسازی سهام دو خودروساز بزرگ کشور از وثایق بانکی اما دولت می‌تواند باقیمانده سهام خود در ایران‌خودرو و سایپا را از طریق (صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل‌معامله) واگذار کند.
دولت از اوایل اردیبهشت امسال پرونده ETF را با عرضه سهام خود در بانک‌ها باز کرد و در مرحله دوم این مدل واگذاری نیز گویا قصد دارد از پالایشگاه‌ها مایه بگذارد. در ETF سوم نیز پای خودروسازان به ماجرا باز خواهد شد و باید منتظر ماند و دید آیا استقبال قابل‌توجهی از آن صورت خواهد گرفت، یا مانند ETF نخست (بانک‌ها) کم رمق خواهد بود.
هرچه هست، قصد دولت مبنی‌بر واگذاری سهام خود در ایران‌خودرو و سایپا از طریق ETF، اگرچه در ظاهر و روی کاغذ، نوعی خصوصی‌سازی به‌شمار می‌رود، با این حال برخی کارشناسان معتقدند فردای این واگذاری هیچ اتفاق خاصی در نحوه مدیریت ایران‌خودرو و سایپا رخ نخواهد داد و آنها کماکان تحت‌تاثیر سیاست‌های دولتی خواهند بود.
به اعتقاد آنها، اینکه دولت می‌خواهد باقیمانده سهام خود در ایران‌خودرو و سایپا را در قالب ETF عرضه کند، تنها ظاهر واگذاری و خصوصی‌سازی را دارد و در اصل ماجرا یعنی تداوم سیاست‌های دولتی در این دو خودروساز تغییر خاصی حاصل نخواهد شد.