به گزارش راهبرد معاصر؛ وقتی گزارش مجلس در خصوص حجاب منتشر شد, سوالات بسیاری بر افکار نقش بست. لازم بود صاحب نظری را یافت تا بتواند آن همه سوال و ابهام را برای جامعه زنان پاسخ دهد. اینکه به راستی هدف از این گزارش چه بوده و چه کمکی می تواند به حجاب ارائه دهد, که واجب قرآنی است. علاوه بر اینکه وضعیت حجاب در جامعه ما به چه وضعیتی رسیده و اصولا نیازی هست که این همه وقت و هزینه مصروف پوشش در جامعه شود.
خوشبختانه کارشناسی را یافتیم که هم صاحب نظر است هم سخن بسیار در خصوص حجاب و نقش زن در اجتماع دارد. فرشته روح افزا دانش آموخته مهندسی برق در مقطع دکترا از کشور انگلیس است که در مسائل فرهنگی فعالیت دارد. شخصی که بیش از یک دهه در مراکز تحقیقاتی اروپا فعالیت علمی کرده و در خصوص مسائل رسانه ای نیز دستی بر آتش دارد. گفتگوی خلاصه شده ما با این کارشناس تقدیم می شود؛
گزارش مجلس چه آورده مثبتی برای سیاست های فرهنگی کل نظام خواهد داشت ؟
این گزارش هیچ آورده مثبتی ندارد. اصولا آنچه به عنوان گزارش مرکز پژوهش های مجلس معرفی شده در اصل تحقیقی است که در شورای عالی انقلاب فرهنگی آن هم شش سال قبل انجام شده بود و این در حالیست که فاکتور زمان در چنین تحقیقاتی در نظر نگرفتن زمان کار غیر علمی است. هدف تحقیقات گذشته, بررسی وضعیت و یافتن یک نقشه راه برای بهبود شرایط بود اما اکنون شاهد هستیم که تحلیل نادرست از تحقیقی صحیح , دست آویزی شده تا عده ای اثبات کنند که حجاب از شرع به عرف رسیده است.
از این رو با نتیجه گیری و تحلیل مجلس در این خصوص مخالف هستم. این تحقیق برای آن آنجام گرفت تا راهکارهای ممکن برای بهبود وضعیت موجود بررسی شود ولی اعلان عمومی آن کمکی به آگاه کردن مسئولان نمی کند.
به حجاب عرفی اشاره کردید , آیا در تحقیق شورای عالی انقلاب فرهنگی هم عنوان حجاب عرفی وجود داشت؟
در اسلام چیزی به نام حجاب عرفی وجود ندارد. حد حجاب در قران مشخص شده و آن پوشیده بودن سراسر بدن غیر از گردی ( = قرص) صورت و دست ها تا مچ می باشد. این دیگر به عرف جامعه ما یا افریقا و کانادا ارتباطی ندارد.
در تحقیق شورای عالی به این نکته هم اشاره شده بود که مثلا در عرف روستاهای شمال با روستاهای مناطق مرکزی کشور در نوع پوشش تفاوت هایی وجود دارد, آن هم در این حد که بانوان روستاهای یک استان دامن های متعدد اما رنگارنگ می پوشند و شاید زنان عشایر در استانی دیگر روسری های متقاوت با سبک خاصی می بندند, اما در این نکته که باید سراسر بدن و سر پوشیده باشد شکی نیست.
تاکید می کنم که تنوع در پوشش حجاب, متفاوت است با لباس باز و شلوار تنگ و موی خارج از روسری و هرگز به معنای نوعی جدید از حجاب نیست.
تا جایی که به خاطر دارم اولین کسی که از حجاب عرفی در مقابل حجاب شرعی صحبت کرده, عطا ا... مهاجرانی بود. وقتی قرار باشد این حرمت قرانی بر اساس نظر دیگران باشد قطعا هر کسی نظری خواهد داشت.
آیا می توان در مورد مسائلی مانند دزدی یا نماز هم از حد شرع خارج شویم و عنوان عرفی را استفاده کنیم. آیا این کار درست است.
اینکه عده ای تاکید دارند که حجاب متفاوت باشد دقیقا چه هدفی دارند و حد توقف آنها کجاست؟ اگر به فرض قبول کنیم که مثلا برای حجاب لازم نیست روسری کاملا موی سر را بپوشاند آیا قول می دهند که دامن ها کوتاه نشود, آستین ها بالا نرود و....
وقتی از حد شرع خارج بشوند دیگر عرف هر معنایی می تواند داشته باشد؛ مثلا عرف حجاب در تهران دقیقا چه میزان است؟
آیا این گزارش اثبات شکست سیاست های فرهنگی نظام اسلامی طی چهل سال گذشته بوده است؟
وقتی حدود اسلام دور زده شود نباید توقع داشت که اسلام اجرا شود. در دولت های هاشمی, خاتمی و احمدی نژاد تا حال حاضر, هرگز کار فرهنگی برای حجاب نکرده ایم . حتی برای حمایت از حجاب قدم از قدم برداشته نشده است. اگر از دوران جنگ بگذریم، سیاست های اعلامی فرهنگی ما هیچ کدام اجرایی نشده است.
اگر کار فرهنگی موثری انجام شده بود نتایج آن را در سینما و تئاتر می توانستیم مشاهده کنیم اما در حال حاضرسینما به سراغ تن فروشی و موضوعات مشابه می رود که ضد ارزش است .
همچنین باید پرسید صدا وسیما چه کار مفیدی برای حجاب انجام داده است. این رسانه آنقدر "به عاشق شدن" و "دوست شدن ها" پرداخته که انگار بشریت هیچ موضوع دیگری به عنوان سوژه ندارد.
به این موارد این نکات را هم باید افزود که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چند کتاب یا شب شعر و برنامه های هنری دیگر در خصوص عفت در خانواده تولید کرده است. اگر به موسیقی های مجاز توجه کنید خواهید دید که آنها هم به "عاشقی های زودگذر" علاقه مند شده اند.
به عبارت دیگر سازمان های دولتی متولی فرهنگ در کشور, چند برنامه هنری به جامعه ارائه کرده اند که اثبات کند, علت طلاق عاطفی همانا نبود روابط صادقانه در خانواده و آن نیز محصول بی حجابی در جامعه است.
آیا تاکنون پرسیده اید که مراکز تفریحی برای زنان معتقد در کشور ساخته شده است یا خیر. اگر پاسخ منفی باشد باز هم به کم کاری دولت و دستگاه های اجرایی خواهیم رسید. همچنین مجلس شورای اسلامی می توانست قوانینی تصویب و بر اجرای صحیح آن نظارت کند که از زن استفاده ابزاری نشود. بیش از یک دهه از تصویب "قانون تسهیل ازدواج" جوانان می گذرد اما کدام یک از بندهای آن حتی یک روز اجرا شده است.
علاوه بر اینکه کدام نهاد فرهنگی این نکته را ترویج کرده است که حجاب چه خاصیت هایی دارد که این همه در مورد لزوم آن تاکید و جدیت وجود دارد.
آیا حجاب صحیح فقط در پوشش زنان خلاصه می شود؟
اصولا حجاب فقط پوشش خانم ها نیست. بلکه هر اقدامی که باعث ایجاد ارتباط عاطفی یا حسی میان زن و مرد نامحرم شود نوعی بی حجابی است. بسیاری از مردم این را نمی دانند.
نوع نگاه , حالت راه رفتن, روش اختلاط و معاشرت , بیان و گویش باید بر اساس حجاب باشد چه برای آقایان و چه خانم ها .
برای مثال خانمی که با پوشش خوب اما آرایش غلیظ , طرز صحبت کردن خاص, دلبری و طنازی می کند ممکن است به روابط عاطفی بیانجامد. چه آن خانم پوشش کامل داشته باشد چه نداشته باشد.
مضرات نگاه غلط زن و مرد نامحرم به یکیدگر در جامعه باید برای مردم توضیح داده شود. یکی از لطمات جامعه از میان رفتن آرامش است و محصول آن هم می شود اسید پاشی, تن فروشی و...
آیا این گزارش یا تحقیق نشان می دهد که زنان از نظر فرهنگی از اصول انقلاب اسلامی فاصله گرفته اند؟
از اصول انقلاب, فاصله زیاد نیست چراکه شما شاهد حضور بانوان در راهپیمایی 22 بهمن , مراسم احیا و ایام محرم هستید حتی با حجاب بد یا استفاده از آرایش هستید اما باید به نکته ای مهم توجه کرد که اصراری مخفی در جامعه برای فرهنگ بی حجابی وجود دارد. این سیستم آموزش و اشتغال است که زنان را به سمت بی حجاب ترغیب می کند.
دقت کنید؛ در اوایل انقلاب بیش از 83 درصد مردم از حجاب زنان قاطعانه حمایت می کردند اما همان زمان هم این شبهه در نماز جمعه توسط برخی اقایان مطرح می شد که کت و دامن هم می تواند حجاب باشد.
پس اینکه عده ای سعی بر تغییر دادن حجاب از حالت شرع اسلامی به شکل دیگری هستند ارتباطی با علاقه خود زنان ندارد.
بیمارستان هایی که کارکنان زن را به آرایش غلیظ ترغیب می کنند و هزینه مواد آرایشی را هم می پردازند یا مهمانداران زن در هتل ها وهواپیماها مجبورند رفتار دلبرانه را با مردان به اسم روابط عمومی قوی در دستور کار قرار دهند.
کافیست آگهی استخدام در بخش خصوصی را بررسی کنید؛ مواردی مانند خانم خوش برخورد, خانم خوش اخلاق , خانم خوش تیپ و... که نشان می دهد کار فرهنگی در کشور ما انجام نشده تا چنین نتایجی را شاهد نباشیم.
در تحقیق شورای به این نتایج هم رسیده بودیم که میزان علاقه مندی زنان تحصیلکره به حجاب کمتر شده است اما این هرگز به معنای این نیست علم آموزی موجب کاهش اعتقاد به حجاب می شود. بلکه اثبات کننده کم کاری وزارت خانه های آموزشی در خصوص حجاب و عفت عمومی است.
به یاد دارم زمانی که در اروپا در آزمایشگاه دانشگاه مهندسی تحقیق می کردیم زنانی از بحرین , پاکستان و ... علاوه بر چادر حتی از روبندی استفاده می کردند.
اکنون شرایط شاهد هستیم در فلان دانشگاه , دانشجو در آزمایشگاه و مراکز تحقیقاتی به دلیل استفاده از چادر مورد تمسخر قرار می گیرد. البته منظور من این نیست که مثلا یک خانم جراح با چادر به اتاق عمل برود بلکه منظور پوشش کامل است.
به عنوان فعال اجتماعی حقوق زنان , ِرعایت حجاب چه مزیتی می تواند برای زنان داشته باشد؟
متاسفانه آثار بدحجابی بررسی نمی شود. وقتی خانمی در محیط کار مجبور به آرایش غلیظ و روابط خاص باشد, دیگر نمی تواند بعد از بازگشت به خانه برای شوهر و فرزندانش محبتی را ارائه کند که در طول روز برای دیگران خرج کرده است.
در نهایت از محبت آنچنانی که باید میان زن و شوهر در خانواده باشد , خبری نخواهد بود. این لطمه ای است که بی حجابی به خانواده و اجتماع می زند و این زن است که بیش از همه زیان می بیند.
برخی دانشجویان به من می گویند: "همسرم من خیلی خوب است اما نمی توانم به زندگی مشترک ادامه دهم" چرا که خاطرات روابط گذشته اش این نکته را بر او القا می کند که گویی خائن است. این یعنی فاجعه.
وقتی دلبری و طنازی سبک زندگی اجتماعی زنان شود چطور توقع نداشته باشیم که تنوع طلبی و دور زدن خانواده هم روش زندگی مردان جامعه نشود. اسلام برای دوری از این آسیب هاست که به شدت بر امر حجاب تاکید دارد و این منفعت خود زنان را در بر خواهد داشت.