به گزارش راهبرد معاصر طی ماه های اخیر قیمت خودرو افزایش نجومی داشته است و تغییر قیمت لحظه ای خودرو های سایپا موجب افزایش نگرانی در جامعه شده است. راهبرد معاصر در بسته خبری جدید خود تغییرات قیمت خودروهای سایپا و قیمت پراید دوشنبه 14 مهر 99 را بررسی میکند.
مدتی است که روند صعودی قیمت خودرو بسیار مطرح بوده و از سوی مسئولان دولتی، کارشناسان و فعالان صنعت و بازار خودرو و... بسیار مورد بررسی قرار گرفته است. در همین رابطه رییس جمهور در جلسات اخیر ستاد هماهنگی اقتصادی دولت بر اصلاح شیوه خرید و فروش خودرو تاکید داشته و اعلام کرد که باتوجه به اینکه خلال در چرخه توزیع، عرضه و فروش کالا و ایجاد آشفتگی در بازار هم زندگی و معیشت مردم و هم آرامش روانی جامعه را دچار مشکل میکند، دولت به دنبال حذف سیستم واسطه گری رانت‌جویانه و اصلاح نحوه خرید و فروش برای مصرف‌کننده واقعی خودرو است.
قیمت خودروهای سایپا این روزها شاهد افزایش لحظه ای است که می توانید در جدول زیر قیمت اعلام شده توسط محصولات سایپا را مشاهده کنید.
قیمت های محصولات سایپا در بازار نشان می دهد که قیمت پراید 111 از مرز 140 میلیون عبور کرده و قیمت ساینا 168 میلیون تومان و قیمت ساندرو استپ وی اتوماتیک به مرز 600 میلیون تومان رسیده است.
جواد فلاح گفت: طرح ورود خودرو به بورس کالا در کمیسیون صنایع مجلس به امضا ۴۴ نفر از نماینده‌ها رسیده و در مرحله بررسی در کمسیون صنایع است که در صورت تصویب، به صحن مجلس می‌رود.
مدیر مطالعات اقتصادی بورس کالا اضافه کرد: اگر این طرح تبدیل به قانون شود همه خودروهای تولید داخل با تیراژ بیش از ۵ هزار دستگاه و خودروهای وارداتی که در ۱۲ ماه بیش از ۵۰۰ دستگاه وارد شده است را شامل می‌شود.
فلاح گفت: همه افرادی که گواهینامه دارند می‌تواند در سال از هر ماشین فقط یک مدل خریداری کنند و اشخاص حقوقی هم در صورتی اجازه خرید دارند که برای خودرو، خریدار حقیقی وجود نداشته باشد.
مدیر مطالعات اقتصادی بورس کالا افزود: البته در طرحی که به نمایندگان ارائه داده‌ایم هر فرد می‌تواند در سال فقط یک خودرو از طریق بورس کالا خریداری کند مگر اینکه تقاضایی برای یک خودرو وجود نداشته باشد تا بتواند خریداری کند.
فلاح با بیان اینکه قیمت‌ها در بورس کالا بستگی به شرایط عرضه و تقاضا دارد گفت: در طرح نمایندگان مجلس، مشوق‌هایی برای خودرو ساز در نظر گرفته شده است این موضوع باعث افزایش تولید خودرو در کشور می‌شود.
وی ادامه داد: پس از درج قیمت در تابلو، خریداران می‌توانند رقابت کنند که به طور قطع، این قیمت با قیمت پایه اختلاف دارد ضمن اینکه ۲۰ درصد منابعی که از طرح ایجاد می‌شود در اختیار دولت قرار می‌گیرد و مابه‌التفاوت این قیمت پایه و معاملات، به ارتقای صنعت خودرو و حمل و نقل اختصاص می‌یابد.
مدیر مطالعات اقتصادی بورس کالا گفت: زمانی که عرضه خودرو در بورس صورت گیرد منابعی، چون ارائه وام قرض الحسنه به خودروساز اختصاص می‌یابد که این امر باعث کاهش هزینه خودرو می‌شود.
فلاح افزود: در کشور تقاضای خودرو به دو صورت است، تقاضای مصرفی و تقاضای سرمایه‌گذاری؛ در این شرایط با ۲ نوع نرخ مواجه هستیم و این موضوع باعث سفته بازی در بازار می‌شود.
مدیر مطالعات اقتصادی بورس کالا اضافه کرد: عرضه خودرو در بورس باعث شفاف سازی قیمت می‌شود و قیمتی که در تابلو است قابل اتکا است.
وی همچنین درباره مزایایی عرضه خودرو در بورس کالا گفت: بر اساس گزارش صورت‌های مالی، خودرو سازها ۸۰ هزار میلیارد تومان زیان انباشته تولید دارند که این زیان انباشته را سهامدار پرداخت می‌کنند در صورتی که اگر در بورس عرضه شود تولید افزایش می‌یابد و خودروساز از زیاندهی خارج می‌شود.
هرچند روند کاهشی قیمت خودرو نسبت به افزایش بی‌سابقه آن در یک‌ماه پیش، تناسبی ندارد با این حال بررسی قیمتی یکسال گذشته نشان می‌دهد که نوسانات قیمتی در بازار خودرو بیشتر تابع موضوعات و مسائلی خارج از خودروسازی همچون نرخ ارز یا رویدادهای کلان سیاسی- اقتصادی است.
اگر پیش از این تغییری در روش فروش یا حتی عرضه بیشتر و یا کمتر از سوی خودروساز بر روند قیمتی بازار نقش داشت حالا اما نرخ ارز رقیب بی‌حریف در این زمینه شده است؛ به‌طوری‌که با نوسانات ارزی، قیمت‌ها در بازار خودرو کاهشی یا روند صعودی به خود می‌گیرند.
طی یک دو هفته گذشته همزمان با افزایش نرخ ارز که بخشی از آن به گفته رئیس کل بانک مرکزی به اصرار ایالات‌متحده آمریکا به اجرای مکانیزم ماشه علیه ایران بازمی‌گشت، قیمت‌ها در بازار خودرو نیز اوج گرفت. این اوج‌گیری قیمت‌های بی‌سابقه‌ای را برای خودروهای داخلی رقم زد. به‌طوری‌که پراید را به مرز ۱۳۰ میلیون تومان نیز رساند. حالا اما همراه با کاهش نرخ ارز که بخشی از آن مربوط به اخبار ابتلای ترامپ به کرونا است، شاهد افت قیمت خودرو در بازار هستیم. همان‌طور که عنوان شد روند کاهشی قیمت‌ها خیلی چشمگیر نیست و طی دو روز گذشته بازار شاهد افت ۲ تا ۵ میلیون تومانی قیمت‌ها بوده است.
به این ترتیب نوسانات قیمتی دو سال گذشته در بازار خودرو نشان داد که این بازار در مقابل کاهش قیمت مقاومت میکند و این مقاومت نمی‌شکند؛ مگر اینکه نرخ دلار افت قابل توجهی داشته باشد تا بازار خودرو هم از آن تاثیر بگیرد. آنچه مشخص است طی یک سال گذشته هر تغییر و تحولی در سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ریزی‌هایی که در راستای ساماندهی بازار و صنعت خودرو اجرا می‌شد در ابتدا تاثیر آن در بازار قابل مشاهده بود، به‌عنوان نمونه همراه با رونمایی از بسته فروش خودروسازان و قرعه‌کشی متقاضیان خودرو، بازار متاثر از اجرای این بسته به یکباره روند نزولی را در قیمت‌ها شاهد بود.
به‌طوری‌که در خرداد قیمت برخی محصولات تا ۲۰ میلیون تومان نیز افت کرد؛ اما همراه با اجرای باقی دستورالعمل‌های فروش همچون پیش‌فروش و فروش مشارکتی یا حتی دور سوم و چهارم فروش‌های فوق‌العاده، بازار باز هم دچار رخوت و سستی شد و برنامه‌ریزی‌های بعدی تاثیری در روند کاهشی قیمت‌ها نداشت. حالا همان‌طور که عنوان شد نرخ ارز حرف اول را در بازار می‌زند. اگر نرخ ارز روند صعودی داشته باشد قیمت خودرو نیز هم پای آن افزایشی می‌شود و اگر نرخ ارز کاهشی شود بازار نیز روند نزولی به خود می‌گیرد. به این ترتیب قیمت‌ها در بازار خودرو به نرخ ارز گره خورده است و به‌نظر می‌رسد هیچ برنامه‌ریزی و دستورالعملی جز کاهشی شدن نرخ ارز نتواند قیمت‌ها را در بازار خودرو کاهشی کند.
تیبا که قرار بود در بازار به عنوان جانشین پراید عرضه شود با بازه قیمتی ۱۵۰ میلیون تومان معامله شد، قیمتی که نسبت به پراید ۲۰ میلیون تومان گرانتر است.
ارزیابی بازار خودروهای اسپرت میان قیمت سایپا نشان دهنده آن است که کوییکR مدل فول آپشن با قیمت ۱۹۰ میلیون تومان در بازار معامله شده و مدل ساده این خودرو نیز در بازار قیمتی در حدود ۱۸۰ میلیون تومان خرید و فروش شد.
کوییک یک خودرو هاچ‌بک است که شباهت ظاهری زیادی با تیبا ۲ و ساینا دارد، خورویی که سایپا بیشتر برای جذب جوانان به بازار عرضه کرد و تا حدودی توانست نظر این بخش از مشتریان را به خود جلب کند.
تیبا ۲ دومین خودرو اسپرتی که سایپایی‌ها به بازار عرضه کردند این خودرو در دو مدل هاچ‌بک و صندوق‌دار در بازار موجود است. مدل هاچ‌بک این خودرو با قیمتی در حدود ۱۶۲ میلیون‌تومان و مدل صندوق‌دار این خودرو نیز در مدل SX قیمتی در حدود ۱۴۷ میلیون تومان و مدل EX این خودرو نیز با قیمت ۱۵۵ میلیون تومان در بازار خرید و فروش شد.
تفاوت مدل‌های تیبا SX و تیبا EX
یکی از سوالات متداولی که در مورد تیبا صندوق دار مطرح می‌شود، تفاوت مدل‌های تیبا SX و تیبا EX است. این دو تیپ در همه مشخصات فنی و ظاهری کاملا یکسان هستند و فقط در سه مورد با هم اختلاف دارند؛ مدل EX این خودرو از سه آپشن « رینگ آلومینیومی»، «شیشه بالا بر برقی دربهای عقب» و «تنظیم آینه های جانبی برقی» برخوردار است که مدل SX فاقد آنها است.
ساینا دیگر خودرو سایپایی است که مدل فول آپشن آن با قیمتی در حدود ۱۶۹ میلیون تومان معامله شد.
هفته‌های اخیر بازار خودرو وارد فاز جدیدی از التهاب شده و تغییر ساعتی قیمت‌ها متقاضیان را سردرگم کرده است. در این بین راهکارهایی مانند حذف قیمت‌ها از بازارهای مجازی و نرم افزارها هم موثر نبوده و خودرو در عمل به محصولی غیر قابل دسترس برای محرومان و حتی اقشار متوسط جامعه تبدیل شده است.
در حال حاضر خودروی صفر راه پر پیچ و خمی تا رسیدن به دست متقاضی واقعی دارد. شکاف قیمت بین قیمت مصوب شورای رقابت و قیمت بازار باعث شده تا خودرو به جای کالای مصرفی، کالایی سرمایه‌ای محسوب شده و در هر موعد ثبت نام، میلیون ها نفر با انگیزه دلالی خودرو میان کارخانه و بازار به سایت قرعه کشی خودرو سرازیر شوند.
علاوه بر این، کاهش چشمگیر تولید خودرو از طرف خودرو سازان داخلی موجب آشفتگی مکانیزم عرضه و تقاضا در بازار وسایل نقلیه شده است، چرا که بازار خودروی ایران به طور انحصاری در اختیار خودروسازان داخلی قرار دارد و امکان جبران کاهش تولید آنها از خارج از کشور مقدور نیست.
یکی از دلایل این نابسامانی، بهینه نبودن راهبرد تولید خودرو در کشور است. در حال حاضر خودروهای تولید شده در خودروسازان داخلی بر روی بیش از 10 پلتفرم متفاوت ارائه شده ، حال آنکه 60 درصد خودروهایی که در جهان عرضه می‌شوند صرفا روی 40 پلتفرم طراحی شده است. پلتفرم بنیاد و عصاره اصلی طراحی خودرو است که پایه طراحی یک طیف از خودروهای مبتنی بر آن پلتفرم قرار می‌گیرد.
تعدد پلتفرم‌های خودرو در ایران به گلوگاهی زیان آفرین برای خودروسازی داخلی کشور تبدیل شده است، اما بسیاری از مردم و بدنه مسئولین در کشور این امر را اتفاقی مثبت تلقی کرده و خودروسازان هر از چندگاهی یک پلتفرم خارجی جدید را مبنای تولید محصولاتی تحت عنوان خودورهای ملی قرار می‌دهند.
تنوع پلتفرم‌ها بین خودروسازان کشور باعث تعدد نوع قطعات مصرفی در تولیدات شده و تیراژ تولید هر قطعه را به حداقل می‌رساند. تولید قطعه در تیراژ پایین هم باعث بالا رفتن هزینه تولید و در نهایت، تحمیل این هزینه به جیب خریداران می‌شود.
این در حالی است که خودروسازان بزرگ جهانی پلتفرم‌های محدودی را طراحی کرده و آن را مبنای طراحی خودروهای مختلفی در کلاس‌های متفاوت قرار می‌دهند. این کار باعث بالارفتن تیراژ قطعات مشترک در خودروها شده و هزینه‌های تولید را به شکل قابل توجهی کاهش می‌دهد .
علاوه بر موارد ذکر شده، تعدّد پلتفرم های داخلی و به تبع آن تقلیل تیراژ تامین قطعات، دست باندهای تامین قطعات را برای اعمال انحصار در فراهم کردن قطعات مورد نیاز برای خودروسازان باز گذاشته و باعث شده تا هر از چندگاهی انحصارگران با قطع روند تامین قطعه، عرضه خودرو را متوقف ساخته و بدینوسیله امتیازات مد نظر خود را از خودروساز طلب کنند؛ حال آنکه تمرکز بر طراحی خودروها بر روی پلتفرم واحد تیراژ قطعات مشترک را تا حد زیادی بالا برده و خودروساز را محدود به تهیه از یک تامین کننده خاص نمی‌نماید و هزینه امتیازخواهی تامین کنندگان بزرگ بر جیب مردم تحمیل نخواهد شد.
در حال حاضر عدم وجود نقدینگی لازم به عامل دیگری در راستای کاهش تولید خودرو در کشور تبدیل شده و خودروسازان برای تامین نقدینگی لازم برای تولید خودرو به پیش فروش خودروهای سال آینده روی آورده‌اند. در شرایطی که حتی قطعات داخلی مورد نیاز برای تولید خودرو نیز مبتنی بر نرخ ارز قیمت گذاری شده و به دست خودرو ساز می‌رسد، شورای رقابت اصرار دارد تا نرخ خودروی صفر را بر پایه شرایط اقتصادی گذشته ثابت نگه دارد.
کاهش تولید ناشی از این روش قیمت گذاری عاملی بر جهش قیمت خودرو در بازار شده و باعث گردیده تا متقاضیان واقعی خودرو عملا با قیمت‌هایی تا دو برابر قیمت کارخانه در بازار آزاد مواجه شوند، زیرا با هجوم میلیون‌ها نفر به قرعه کشی خودرو صفر که با انگیزه ی بهره مندی از اختلاف قیمت خودرو بین کارخانه و بازار آزاد انجام می‌شود احتمال فروش خودرو صفرِ کارخانه به متقاضی واقعی بسیار پایین می‌آید.
در نتیجه خودرو با قیمتی بسیار بالاتر از قیمت مصوب به مصرف کننده واقعی می‌رسد، حال آنکه اختلاف قیمت آن به جای قرار گرفتن در مسیر افزایش تولید به جیب سوداگران این محصول می‌رود.
موارد ذکر شده نشان از ناکارآمدی روند کلی تولید و توزیع خودرو در کشور دارد. در شرایطی که مرزهای کشور به روی واردات خودرو بسته بوده و انحصار، بازار ناب 80 میلیون نفری را در اختیار خودروسازان داخلی قرار داده، نیاز است تا از چنین فرصتی در جهت تامین منافع ملی در راستای تامین کامل نیاز داخلی و ورود به رقابت های بین المللی در حوزه ی کیفیت و بازاریابی استفاده کرد.
به عقیده ی بسیاری از کارشناسان حوزه خودرو، راه پیشرفت صنعت خودروی کشور از «پلتفرم ملی» می‌گذرد و نه صرفا «خودرو ملی». در صورتی که هر کدام از خودروسازان داخلی و یا همه آنها از یک پلتفرم مشترک جهت طراحی و تولید محصولات خود استفاده کنند شرایط تولید خودرو و تامین قطعات با وضع کنونی کاملا متفاوت خواهد بود، کما اینکه خودروسازان بزرگ جهان نیز در عین تنوع محصولات و تیراژ زیاد تولید، از پلتفرم‌های محدودی جهت تولید خودرو استفاده می‌نمایند.
مضاف بر این شیوه‌ی فروش خودرو در کشور نیز نیازمند تغییرات بنیادینی است. به نظر می‌رسد که نظام توزیع خودروهای داخلی نیازمند تغییر است تا از یک سو تقاضا سرمایه ای موجود در بازار را کنترل کند و از سوی دیگر موجب افزایش تولید خودرو شود.
بر این اساس به نظر می رسد که فروش خودرو در بورس کالا و اخذ مالیات از اختلاف بین قیمت کارخانه و قیمت کشف شده در بورس و همچنین تخصیص بخشی از مالیات برای تامین نقدینگی تولید می تواند به ساماندهی بازار خودرو کمک کند.
روح الله ایزدخواه نماینده مردم تهران در مجلس گفت: بر اساس طرح ساماندهی خودرو، عرضه و فروش خودرو در قالب بورس کالای ایران انجام می‌شود و تمام تولیدات خودرو در بورس کالا عرضه خواهد شد، بر این اساس عرضه و تقاضا شفاف سازی می‌شود و اولویت در این طرح با مصرف کنندگان است.
عضو کمیسیون صنایع مجلس ادامه داد: بر اساس این طرح، مصرف کننده واقعی خودرو را تحویل می‌گیرد و از قیمت دستوری به سمت قیمت تعادلی خواهیم رفت. قیمت خودرو به شکل پایه توسط دستگاه متولی که سازمان حمایت از مصرف کننده است مشخص شده و قیمت فروش در قالب عرضه و تقاضا کشف می‌شود که مازاد مبلغ پایه به نسبت فروش، به جیب خودروساز نخواهد رفت و به خزانه برای توسعه حمل و نقل عمومی اختصاص می‌یابد.
ایزدخواه تاکید کرد: قطعا با طرح ساماندهی خودرو دلال بازی به حداقل می‌رسد و شرایط به سمت بازاری دو سویه و به نفع مردم و خودروسازان و قطعه سازان تغییر میکند.
در حال حاضر قیمت گذاری شورای رقابت بر خودرو نفعی برای متقاضیان واقعی خودرو ندارد، چرا که به دلیل تقاضای سوداگرانه‌ی چشمگیر موجود در این بازار، خودرو با قیمتی به مراتب بیشتر از قیمت مصوب به مصرف کننده واقعی می‌رسد اما با عرضه خودرو در بورس کالا میتوان تقاضا سرمایه ای را حداقلی کرد و به این ترتیب به امکان دسترسی مصرف کننده واقعی به خودرویی با قیمت منطقی را فراهم کرد.