به گزارش راهبرد معاصر؛ روز گذشته و پس از گسترش انتقادات به روند مدیریت و تصمیمات اقتصادی دولت طی ماه های اخیر، رییس جمهور در جلسه ای با حضور حدود 30 تن از کارشناسان اقتصادی حاضر و به بحث و تبادل نظر پرداخت. این جلسه که به جلسه اقتصاددانان با رییس جمهور معروف شده است فارغ از ماهیت قابل دفاع آن و البته اذعان به این نکته که برگزاری تک جلسات اینچنینی در مقام عمل فایده ای نداشته وعمدتا حالت نمایشی و شعاری دارد اما نحوه برگزاری و کم و کیف این جلسه از چند حیث قابل بررسی است.
الف- افراد شرکت کننده در جلسه دیروز
با نگاهی به لیست افراد حاضر در جلسه دیروز می توان تمام حاضران در این جلسه را به 6 دسته کلی تقسیم کرد:
1)افراد جوان و کم تجربه که عمدتا یا سابقه تدریس در دانشگاه را نداشته یا در دانشگاه جایگاه مربی و استادیاری دارند. این افراد روز گذشته در مهم ترین و رسمی ترین جلسه زندگی خود شرکت کردند که بررسی لیست و اسامی افراد حاضر در این جلسه به راحتی نشان دهنده وجود این افراد در میان حاضران است.
2)افراد سیاسی و طرفداران جریانات خاص که حتی از داشتن مدرک دکترا یا حتی تحصیل در رشته اقتصاد نیز بی بهره بودند که نمونه بارز آن را می توان به حضور سعید لیلاز فارغ التحصیل رشته تاریخ و قائم مقام حزب کارگزاران سازندگی تحت عنوان اقتصاددان اشاره کرد.
3)فارغ التحصیلان رشته های فاینانس یا مدیریت مالی که هیچ تخصصی در مباحث کلان اقتصادی مانند ارز و پول( به عنوان چالش اصلی اقتصاد ایران در شرایط فعلی) نداشته و دیروز صرفا به واسطه قرابت فکری با دولت به این جلسه دعوت شده بودند. نام هایی مانند عبده تبریزی و سعید اسلامی بیدگلی از جمله این اسامی هستند.
4)برخی از مدیران فعلی یا سابق دولت که به رغم حضور چند ساله در دولت های یازدهم و دوازدهم به عنوان منتقد در این جلسه حضور داشتند. از جمله این افراد می توان به حجت االه میرزایی معاون علی ربیعی و معاون شهردار اصلاح طلب تهران، حمید زمان زاده معاون پژوهشی پژوهشکده پولی بانکی بانک مرکزی اشاره کرد.
5) کارشناسان اقتصادی که حدود یک سال پیش در انتخابات ریاست جمهوری سال 96 از حسن روحانی حمایت کرده و از نزدیکان و حامیان دولت های یازدهم و دوازدهم شناخته می شوند. افرادی مانند سید فرشاد فاطمی، جعفر خیرخواهان، بایزدید مردوخی از این قبیل افراد هستند. به طوری که در طول سال های گذشته بارها در مناظرات کارشناسی به عنوان مدافع و حامی دولت حضور یافته و سخن گفته اند.
6)منتقدان دولت که نه در سال 96 و نه بعد از آن از طیف حامیان و طرفداران دولت محسوب نمی شدند . بعد از بررسی اسامی و چهره دعوت شدگان تنها احمد توکلی چنین ویژگی داشت که باید دلایل دعوت از وی نیز مورد بررسی قرار گیرد. شنیده ها حاکی است وی نیز به طور غیر منتظره و در آخرین ساعات هماهنگی جلسه از سوی دولت دعوت شده است.
ب- غایبان بزرگ
در میان حاضران و مدعوین جلسه روز گذشته افراد شاخص و حتی غیر شاخص از مکاتب فکری و دیدگاه های مختلف اقتصادی کشور از جریان لیبرال تا نهادگرا تا اقتصاد اسلامی و... در جلسه حضور نداشتند. به نحوی که همان طور که اشاره شد حضور سه طیف غیر اقتصاددانان، اقتصاددانان تازه کار و درجه چندم و مدیران سیاسی و وابسته به دولت در جلسه دیروز کاملا محسوس بود. در این میان غیبت افراد برجسته از تفکرات مختلف اقتصادی از جمله موسی غنی نژاد، مهدی بهکیش، محمد طبیبیان به عنوان اقتصاددانان برجسته جریان لیبرال ، فرشاد مومنی، عباس شاکری و حسین راغفر به عنوان اقتصاددانان نهادگرا و افرادی چون ایرج توتونچیان، حسین صمصامی، حسن سبحانی از اقتصاددانان موسوم به طیف اقتصاد اسلامی در جلسه کاملا مشهود بود.
موضوعی که به روشنی نشان دهنده این موضوع است که جلسه دیروز هم اندیشی یا شنیدن صدای منتقدان اقتصادی دولت نبوده است بلکه بیشتر یک نمایش نازل و سطحی از سوی دولت و با حضور حامیان دولت حسن روحانی تحت عنوان گفت و گو با منتقدین و شنیدن صدای آن ها بوده است. ای کاش دولت حداقل در این نمایش کمی ظاهرا ماجرا را نیز رعایت کرده و به جای دعوت از مورخ، متخصصان فاینانس و مالی، مدیران دولتی و اقتصاددانان گم نام که حتی یک اثر مکتوب و علمی نیز در کارنامه خود ندارند حداقل چند نفر از ده ها پروفسور و استاد تمام اقتصاد ایران که در دانشگاه های مختلف کشور مشغول تدریس و پژوهش بوده یا در منازل خود دوران بازنشستگی را می گذرانند نیز به این جلسه دعوت می کرد.
ج- غیبت کاپیتان
غیبت کاپیتان پرمدعا و البته فراری دولت های یازدهم و دوازدهم در حوزه اقتصاد نیز یکی دیگر از ابهامات این جلسه بود به طوری که بر اساس شنیده ها عدم حضور وی در این جلسه از چند حیث قابل بررسی است:
1)برخی از مدعوین از دلایل عدم حضور نیلی ابراز بی اطلاعی کرده و برخی فشردگی جلسات و فعالیت های وی را دلیل عدم حضور نیلی دانسته اند! موضوعی که طبیعتا و با توجه به اهمیت جلسه برای دولت و حضور شخص رییس جمهور نمی تواند صححیح باشد.
2)نیلی با عدم شرکت در این جلسه به دنبال این بوده تا بگوید من در دولت "کاره ای نیستم" و به نوعی باز هم از قبول مسئولیت شانه خالی کند. این در حالی است که وی همچنان دستیار ویژه رییس جمهور در امور اقتصادی است و حسن روحانی نیز در جلسه روز گذشته از حضور وی در دولت و کمک ها ی وی تشکر و قدردانی کرده است.
3)روحانی در جلسه روز گذشته دلیل استفاده نکردن بیشتر از اشخاصی چون نیلی را مشکلات سیاسی در پیش روی اقتصاد دانسته و گفته بود: در دولت دوازدهم به آقای دکتر نیلی چند پست را پیشنهاد دادیم که ایشان اعلام کردند حل مسائل اقتصاد ایران راهکار سیاسی دارد و به همین خاطر نپذیرفتند. سوال اساسی از مسعود نیلی به عنوان یکی از مسببان وضعیت فعلی اقتصاد ایران این است که شما چگونه تا چند صباح پیش درباره ابرچالش های اقتصاد ایران و ارائه راهکار برای حل آن ها با بودجه های دولتی کتاب منتشر کرده، همایش برگزار کرده و در جلسات دولت حضور داشتید اما حالا و پس از گذشت بیش از 5 سال حل مسائل اقتصادی ایران را منوط به راهکارهای سیاسی می دانید. که اگر چنین است شما به عنوان اقتصاددان در نهاد ریاست جمهوری و تیم اقتصادی دولت چه می کنید؟ و اگر راه حل مشکلات اقتصاد ایران از راهکارهای سیاسی می گذرد چرا از دولت کنار نمی روید؟
بهره سخن
جلسه دیروز هر چه بود جلسه رییس جمهور با اقتصاددانان نبود که اگر بود نباید شاهد حضور برخی از افراد در جلسه مزبوربلکه شاهد حضور دیگرانی در این جلسه بودیم. چرا که هم اندیشی با نام هایی چون عبده تبریزی، اسلامی بیدگلی، سعید لیلاز، حجت میرزایی، بایزید مردوخی، حمید زمان زاده، جعفر خیرخواهان و... نیازی به برگزاری جلسه نداشت. دولت به راحتی می تواند با حقوق بگیران یا حامیان خود جلسه برگزار کند. اگر چه نفس برگزاری این جلسات محترم است و باید آن را ارج نهاد اما جلسه دیروز هم اندیشی یا شنیدن صدای منتققدان نبود بلکه هم نشینی رییس جمهور با حامیان انتخاباتی اش در سال 96 بود. آقای رییس جمهور و تیم دولت اگر واقعا قصد دارد صدای کارشناسان و نخبگان اقتصادی ایران را بشنوند کمی بیشتر به اطراف خود نگاه کرده و دایره انتخاب خود را از حامیان اقتصادی دولت به منتقدان اقتصادی گسترش داده و ملاک دعوت از افراد سطح و جایگاه علمی و دانشگاهی افراد نه قرابت فکری با دولت و حمایت افراد از دولت در انتخابات های مختلف باشد.