به گزارش راهبرد معاصر؛ اظهارات رئیس جمهور ترکیه آقای اردوغان در جشن پیروزی در قره باغ را در سه زمینه و براساس سه دیدگاه می توان تحلیل کرد. یک دیدگاه این است که آقای اردوغان در بحث پان ترکیسم و تمامیت ارضی ایران به دنبال احیای ترکستان بزرگ است لذا بیشتر عکس العمل ها هم ناظر بر همین موضوع از سوی مقامات جمهوری اسلامی ایران، مردم و جریان های سیاسی بود.
تحلیل دوم این است که آقای اردوغان قصد تهدید تمامیت ارضی ایران را نداشته، لذا شعر را اتفاقی خوانده است. تماس وزیر امور خارجه با آقای ظریف را در اینکه شعر خوانده شده تعمدی نبوده تمامیت ارضی ایران و یکپارچگی ایران مد نظر نبوده را در این تحلیل باید احترام گذاشت.
دیدگاه سومی که مطرح شد مشکلات ترکیه در حوزه های بین المللی است، از ماندن پشت درهای اتحادیه اروپا و دست رد اروپا بر سینه ترک ها، تحریم های آمریکا ناشی از خرید موشک های روسی، مضاف بر اینکه ترکیه که مایل بوده به سمت نو عثمانیسم در عراق، ترکیه، سوریه و لیبی حرکت کند اما در این خصوص نه تنها دستاورد جدی نداشته، بلکه هزینه های سنگینی پرداخت کرده است بنابراین به نظر می‌رسد آقای اردوغان در تلاش است تا بر روی قفقاز که ترک زبان هستند به دنبال تحقق خواسته های خود باشد. از سوی دیگر می توان اینگونه تحلیل کرد که رئیس جمهور ترکیه با خلاء قدرتی که رخ داده در قرائت این شعر به دنبال تخریب روابط ایران و آذربایجان بود تا به نوعی با ایجاد تنش بین ایران و آذربایجان حضور خود را تقویت کند، روسیه را تحت فشار قرار بدهد تا در منطقه بتواند روابط اقتصادی خود را تقویت کند و هم ابزاری جهت فشار بر ایران و روسیه برای قسمت هایی که در سوریه و لیبی درگیر هستند بگذارد، به هر حال تحلیل سوم شاید بیشتر به واقعیت نزدیک باشد که آقای اردوغان برای ایجاد تنش در روابط ایران و آذربایجان به دنبال کمرنگ کردن حضور ایران در آذربایجان است تا با این فشار در رقابت در سوریه، عراق یا لیبی چانه زنی بیشتری به نفع خود داشته باشد. به هر جهت با همه تحلیل های گفته شده ترکیه برای پاسخ به موضع گیری قاطعانه جمهوری اسلامی ایران با مطرح کردن دستگیری یازده ایرانی برای انجام فعالیت های فراقانونی در این کشور این پیام را به ما داد که اگر تنش بین ایران و ترکیه ایجاد شود به ضرر ایران تمام می شود، چرا که ترکیه تنها کشوری است که در دوره جنگ ایران و عراق محل تنفس اقتصادی و تجاری ما بوده و هست و همکاری های خوبی بین دو کشور برقرار است، لذا به ما این سیگنال را رساند که حضور ایرانیان در ترکیه تحت فشار قرار می گیرد.
در واقع سیستم امنیتی نظامی ترکیه این موضوع را بهانه کرده که اگر تنش بین دو کشور ادامه بیابد ما ابزارهایی برای تحميل فشار به ایران و محدویت روابط دو کشور در آینده رو می کنیم. در شرایطی که این موج علیه آقای اردوغان از سوی ملت ایران صورت گرفت ترک ها برای پاسخ دادن به ایران این موضوع را مطرح و این گروه را دستگیر کرده باشند.
ما نباید مسائل بین ایران و ترکیه را پیچیده کنیم، لذا راهبرد رسانه ای و سیاسی ما باید مبتنی بر تنش زدایی باشد، اعتماد بین دو کشور، بین دولتمردان و حتی مسوولان نظامی بالاست بنابراین قبل از اینکه موج بیشتری پیدا کند و بحران لایه به لایه شدیدتر نشود بلافاصله با رعایت ارتباط دیپلماتیک و برقراری پیام ها لازم است هر گونه سوء تفاهمی برطرف شود و امتیازاتی مبادله شود تا موضوعات مطرح شده توسط رسانه های مختلف جبهه بندی های متفاوتی ایجاد نکند و شیطنت قدرت‌های بزرگ منافع دو کشور و همکاری ها را تحت تاثیر قرار ندهد. قطعا دشمنان به دنبال این هستند تا دریچه های پیش روی ایران و ترکیه برای همکاری های بیشتر را ببندند لذا نباید زمان را از دست داد که زخم عمیق تر و بحران شدید تر شود.
به هر جهت باید از منافع مشترک دو کشور به بهترین شکل ممکن حمایت به عمل آورد تا برخوردهای منفی پایان بیابد. ایران و ترکیه دو همسایه هستند که در یکصد سال گذشته مشکلات مرزی، سیاسی، اقتصادی چندانی با هم نداشته اند و دو دولت دوست و برادر قبل و بعد از انقلاب بوده و دو کشور بسیار به هم نزدیک هستند لذا نباید با تنش زایی روابط سیاسی، اقتصادی و حتی کنسولی را تخریب کرد. ایران و ترکیه دشمنان مشترکی دارند غرب و خصوصا آمریکایی ها از روابط دوستانه ایران و ترکیه خشنود نیستند اختلافات جزئی نباید بزرگ شود ضمن اینکه هر دو طرف روی خطوط قرمز هم توافقاتی داشته باشند که آثار بعدی آن مخرب نباشد، از این منظر انتظار می رود دستگاه دیپلماسی کشور و رسانه ها در این زمینه به صورت دیپلماسی رسانه ای پیام را غیر مستقیم منتقل کنند، افکار عمومی دو کشور و نخبگان را برای عدم تکرار حرکت های حساسیت برانگیز مجاب کنند تا در روابط پایدار بین دو کشور تزلزلی ایجاد نشود.