به گزارش راهبرد معاصر؛ 42 سال پیش بود که رهبر کبیر انقلاب دستور تشکیل شوراهای اسلامی و تهیه آیین‌نامه اجرایی آن را صادر کرد و سه سال بعد، نخستین قانون شوراها در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید.
اگر چه این قانون چندین بار دستخوش تغییر شد و در هر مرحله اختیارات شوراها کاهش یافت اما نهایتاً با برگزاری انتخاباتی پرشور در 40 هزار حوزه انتخاباتی، شوراها در نهم اردیبهشت ماه سال 1378 فعالیت خود را آغاز کردند.
اکنون این نهاد که تا چند سال پیش از آن به عنوان یک «نهال نو پا» یاد می‌شد، 22 ساله شده و تجارب گرانقدری دارد؛ آزمون و خطاهای خود را پشت سر گذاشته و به یک نهاد شناخته شده بین مردم تبدیل شده است در واقع می توان گفت کمتر کسی پیدا میشود که نام این نهاد را نشنیده باشد زیرا تغییراتی که درپی تصمیمات نمایندگان مردم در شهرها ایجاد شده اهمیت وجود آنها را پررنگ و شهروندان را نسبت به آنچه در شهرشان رخ می‌دهد، حساس‌تر کرده است.
اگرچه همواره در تهران یا سایر شهرها و روستاها انتقاداتی به عملکرد نمایندگان این پارلمان محلی وجود داشته اما اقدامات آنها در راستای تأمین نیازهای شهر و شهروندان و رفع مشکلات، به آبادانی شهرها و روستاها و شناخت هرچه بیشتر مردم نسبت به این نهاد ختم شده است؛ البته این تغییرات علاوه بر اینکه انتظار شهروندان را برای انجام کارهای مؤثرتر در شهرها افزایش داده مسئولیت اعضای شورای شهر را هم سنگین‌تر کرده است.
بنابراین با افزایش مطالبه‌گری شهروندان، وظایف نمایندگان نیز افزایش یافته اما باید این نکته را در نظر داشت که انتخاب درست نمایندگان شوراها از سوی مردم است که باعث می شود نتیجه درستی حاصل شود و انتظاراتی که مردم از نمایندگانشان داشته‌اند، محقق شود.
فارغ از اینکه پنجمین دوره شوراها که به روزهای پایانی فعالیت خود نزدیک میشود، چه عملکردی داشته است، قرار است فرصت 4 ساله دیگری با برگزاری انتخابات پیش رو در اختیار افراد تازه نفس قرار گیرد. در این راستا برای انتخابات ششمین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا که در خرداد ماه پیش رو برگزار میشود، 51هزار و 598 داوطلب ثبت‌نام کرده که 12 درصد آن را زنان و 88 درصد آن را مردان تشکیل می‌دهند اما آمارها نشان دهنده کاهش ثبت‌نام حدود 3 هزار داوطلب نسبت به دوره گذشته است.
طبق روال قانونی ابتدا باید صلاحیت داوطلبان ثبت نام شده بررسی شود که این امر توسط هیئت اجرایی انتخابات و در مرحله بعد توسط هیئت نظارت صورت میگیرد؛ در حال حاضر بررسی صلاحیتهای داوطلبان آغاز شده است اما در روزهای اخیر انتفادات و حاشیه هایی درباره افراد رد صلاحیت شده از سوی برخی مسئولان دولتی مطرح شده که میتوان آن را بداخلاقی سیاسی تلقی کرد.
در همین راستا علی ربیعی؛ سخنگوی دولت با اشاره به رد صلاحیت داوطلبان انتخابات شوراها، اعلام کرده که «براساس گزارش‌های وارده، تعداد 21 شهر به دلیل رد صلاحیت گسترده داوطلبان حدنصاب لازم را برای برگزاری انتخابات و تشکیل شورا از دست داده و بیش از 50 شهر دیگر نیز در معرض عدم حد نصاب هستند! به نظر می‌رسد نتایج این نوع ردصلاحیت‌های گسترده، کاهش مشارکت مردم و پایین آمدن انگیزه انتخاباتی شود.»
اما علیرغم این اظهارات به دور از واقعیت ربیعی باید توجه داشت که اساسا تعداد ثبت‌نام کنندگان در برخی از شهرها با تعداد نمایندگان مورد نیاز آن شهرها نزدیک یا برابر بوده است!
به عنوان مثال در شهر لای بید در استان اصفهان در مجموع 6 داوطلب برای شرکت در انتخابات این حوزه، ثبت نام کرده‌اند، در حالی که تنها 5 کرسی برای شورای آن وجود دارد!
یا به عنوان موارد دیگر، در شهر کندر استان خراسان رضوی 7 داوطلب و 5 کرسی، در شهر لیلان استان آذربایجان شرقی 7 داوطلب و 5 کرسی، در شهر لاهرود استان اردبیل 7 داوطلب و 5 کرسی، در خضرآباد استان یزد 8 داوطلب و 5 کرسی، در شهر لیردف استان هرمزگان 8 داوطلب و 5 کرسی، در شهر زنگی آباد استان کرمان 8 داوطلب و 5 کرسی، در شهر قهاوند استان همدان 9 داوطلب و 5 کرسی و در ایوانکی استان سمنان نیز 9 داوطلب و 5 کرسی وجود دارد.
همین آمار میدانی از تعداد ثبت نام کنندگان در بسیاری از شهرهای کشور، به تنهایی برای رد ادعای اخیر سخنگوی دولت کفایت می‌کند.
در این راستا احمدی نادری؛ رئیس هیئت عالی نظارت بر انتخابات شوراهای اسلامی شهر و روستای استان تهران نیز ضمن تأکید بر اینکه سلایق سیاسی در بررسی صلاحیت داوطلبان انتخابات شوراها مدنظر نبوده است، گفت: همانطور که مکرراً اعلام شده، بیش از 86 درصد داوطلبان انتخابات شوراها در تهران، تأیید صلاحیت شده‌اند. هر گونه شایعه و آمارسازی غیر از این کذب محض است. هشدار می‌دهیم، چنانچه به تشویق اذهان عمومی پایان داده نشود، از طریق مراجه قضایی موضوع را پیگیری خواهیم کرد.
حمیدرضا کاظمی؛ رئیس هیئت نظارت بر انتخابات شوراها نیز گفت: اخباری منتشر شده که در 21 شهر به دلیل رد صلاحیت داوطلبان حدنصاب برای برگزاری انتخابات وجود ندارد، اولا در برخی از شهرها قبل از رسیدگی به صلاحیت‌ها، تعداد داوطلبان شرکت کننده در انتخابات کم یا لب مرز بوده است و ارتباطی به رد صلاحیت‌ها ندارد.
وی افزود: ثانیا طبق بررسی‌ها از این 21 شهر، کاندیدای 12 شهر توسط هیئت اجرایی رد صلاحیت شده‌اند که همین امر باعث شده که این شهرها به حد نصاب نرسند یا لب مرز باشند که ما در حال حاضر در حال رسیدگی به اعتراضات افرادی هستیم که توسط هیئت اجرایی رد صلاحیت شدند.
رئیس هیئت مرکزی انتخابات شوراها ادامه داد: برای مثال در 2 شهر که به دلیل رد صلاحیت‌ها در مرز نصاب قرار دارد 8 نفر توسط هیئت اجرایی رد صلاحیت شده‌اند و هیئت نظارت هیچ کاندیدایی را رد نکرده است و یا در شهری دیگر 5 نفر توسط هیئت اجرایی رد شده و تنها 2 نفر توسط هیئت نظارت رد صلاحیت شده‌اند.
کاظمی با بیان اینکه در شهری دیگر باز هم 6 نفر توسط هیئت اجرایی رد و فقط 3 نفر از سوی هیئت نظارت رد صلاحت شده‌اند، اضافه کرد: در واقع رد صلاحیت توسط هیئت اجرایی باعث شده که برخی از شهرها در مرز نصاب باشند!
این در حالی است که به طور کلی تعداد شهرهایی که جمعیت داوطلبان آن کمتر، مساوی یا حداکثر 10 درصد بیشتر از تعداد کرسیهای حوزه انتخابیه آن شهر است حدود 74 شهر است و اساسا آنچه یک چالش تلقی می شود تعداد داوطلبان است نه تعداد افراد رد صلاحیت شده!
اگرچه لازم است علت کاهش تعداد داوطلبان در جای خود مطالعه و بررسی شود اما مسئولانی که دغدغه برگزاری انتخابات پرشور دارند نیز بهتر از هر کسی میدانند اظهارنظرهایی که موجب بدبینی و تفرقه شود یکی از ابزارهایی است که به انتخابات پرشور لطمه وارد می‌کند.
بهتر است مسئولان از تریبونی که در اختیار دارند به درستی استفاده کنند و به جای فضاسازی بر اساس آمار کذب، تا اعلام نتیجه نهایی هیئت مرکزی نظارت صبر پیشه کنند./ تسنیم