به گزارش راهبرد معاصر؛ شنبه 14 خرداد اولین مناظره تلویزیونی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری پخش شد و هر کدام از نامزدها به نقد دیگری و ارائه برنامه های خود در زمان تصدی دولت سیزدهم پرداختند. نقطه مشترک همه نامزدهای انتخاباتی تورم تک رقمی و یارانه بود که در این باره با دکتر امرالله امینی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی گفتوگو کردیم.
وعده‌های نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری که در اولین مناظره انتخاباتی تا چه حد قابلیت اجرا دارد؟
در شرایط فعلی مطالبه اصلی مردم مربوط به مسائل اقتصادی است و به‌تبع نامزدها نیز در این زمینه بیش از سایر مسائل برنامه‌ریزی کردند؛ اما نکته مهم اینجاست که اغلب وعده‌ها و شعارها در حد همان وعده است و قابلیت اجرا ندارد. در برنامه مناظره روز شنبه، آقای ابراهیم رئیسی تنها کسی بود که وعده غیرعملی نداد؛ اما شعارهای سایر نامزدها با وجود ظاهر زیبا، غیر قابل اجرا هستند.
موضوع افزایش یارانه جزو اصلی‌ترین وعده‌های نامزدها است؛ 10 برابر کردن یارانه نقدی امکان پذیر است؟
آقای محسن رضایی اعلام کرده به 40 میلیون نفر، ماهیانه 450 هزار تومان یارانه پرداخت خواهد کرد که البته نامزدهای دیگر هم ارقام متفاوتی را گفته بودند اما آنچه اهمیت دارد منابعی است که از آن قرار است یارانه پرداخت شود. اکنون کشور در شرایطی نیست که مردم وعده بشنوند و به آن عمل نشود. در حال حاضر امکان سطح تجارت خارجی به شکل محسوسی کاهش پیدا کرده است و میزان ارزی هم که در اختیار دولت قرار می‌گیرد، برای خرید کالاهای اساسی صرف میشود. در چنین شرایطی که دولت درآمد بسیار پایینی دارد نباید وعده ناممکن داده شود و بر سطح مطالبات بیافزاییم.
شاید پیش‌فرض برخی از نامزدها این است که تحریم‌های برداشته میشود و بر اساس آن وعده افزایش هزینه‌های دولت را میدهند!
این نوع تفکر، دیگر در اقتصاد ایران جایی ندارد. به این دلیل که چندین بار از این محل زخم خورده‌ایم. برخی نامزدها هم افزایش مالیات را برای افزایش درآمد دولت اعلام کردند که باید به این عزیزان به عنوان یک استاد اقتصاد بگویم دریافت مالیات حدی دارد و از یک مقدار بالاتر نتیجه عکس خواهد داشت. به این دلیل که ممکن است مالیات بسیار بالا باعث به صرفه نبودن تولید باشد.
در مورد وعده کاهش نرخ تورم که نامزدها مطرح می‌کنند ابهاماتی وجود دارد. آیا در شرایط فعلی امکان رسیدن به تورم تک رقمی و استمرار آن وجود دارد؟
اجازه دهید ابتدا به وعده آقای همتی در این زمینه اشاره کنم که اعلام کرد نرخ تورم را 8 درصد می‌کنم. خب پرسش اینجاست که شما رییس کل بانک مرکزی (نهاد اصلی پولی و ارزی کشور) بودید و چطور در این زمان نتوانستید نرخ تورم را کاهش دهید. حجم نقدینگی کشور در دوره صدارت شما در بانک مرکزی دوبرابر شده است؛ حال چطور وعده کاهش نرخ تورم داده میشود.
به بحث اصلی برگردیم؛ تورم ناشی از چند شاخص بنیادی است. تورم ناشی از تقاضا ، تورم ناشی از فشار هزینه ها، تورم ناشی از انتظارات مردم یا تورم ناشی از ساختارهای اقتصادی است. وقتی ساختار اقتصادی به گونه‌ای است که فعالیت سوداگرانه مانند خرید و فروش نرخ ارز تا 50 درصد و بیشتر سود نصیب صاحب سرمایه می‌کند و تولید تنها 20 درصد سود دارد قطعا یک جای کار ایراد دارد. از سوی دیگر باید توجه داشت بزرگی دولت ذاتا تورم‌زا است. دولت بزرگ کارایی و بهره وری ندارد و قطعا بخشی از مشکلات اقتصادی معطوف به بزرگ بودن دولت است. اکنون شرکتهای بزرگ دولتی زیان ده هستند که زیان آنها از بودجه و در نهایت چاپ پول توسط بانک مرکزی جبران میشود اما هیچکدام از نامزدها به این موضوع اشاره نکردند که چطور قصد کوچک کردن دولت را دارند. همچنین در مورد روند خصوصی سازی و اصلاح رویه های قبلی نیز توضیحی داده نشد و فقط ایرادات مطرح شد.
آقای همتی در برنامه‌های انتخاباتی اعلام کرد افزایش نقدینگی مربوط به عملکرد دولت است و آنچه انجام شده طبق قانون بوده و تخلفی صورت نگرفته است. از سوی دیگر مطرح میشود کاهش درآمدهای ارزی دولت باعث افزایش نرخ ارز شد.
آقای همتی سال گذشته در شرایط کرونا و تحریم اعلام کرد تورم هدف سال 99 حدود 22 درصد خواهد بود؛ اما نه تنها تحریم جدید اضافه نشد بلکه رییس جمهور آمریکا تغییر کرد و راه مذاکره دوباره باز شد. اما نرخ تورم سالانه سال گذشته حدود 36 درصد شد. از سوی دیگر آقای همتی اعلام کرده از بانک مرکزی مستقل حمایت خواهد کرد که انصافا شعار خیلی خوبی است اما در زمان اجرا با مقاومت روبرو خواهد شد. به نظر میرسد شرایط کشور برای برخی از نامزدها خیلی ایده‌آل به‌نظر میرسد و بر اساس آن وعده و شعار میدهند. لازم است که کاندیداها به جای شعار، راه حل دقیق برای مسائل و مشکلات کشور مطرح کنند.
به نظر شما به عنوان یک کارشناس اقتصادی موضوعی که در مناظره اول باید مطرح می‌شد اما نامزدی به آن اشاره نکرد کدام بخش بود؟
سرمایه گذاری و ظرفیت نیروی انسانی. سالانه تعداد زیادی از تحصیل‌کرده‌های جامعه به کشورهای دیگر مهاجرت می‌کنند و ما بخش از سرمایه‌های انسانی خود را از دست میدهیم. همچنین برای رفع بیکاری برنامه مشخصی داده نشده و کلیات مطرح شد. در بخش صنعت و خودرو هم برنامه جدی گفته نشده که انتظار می‌رود نامزدها به صورت جزئی به این مسائل بپردازند.