مکرون در عراق به دنبال چیست؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ بیش از یک قرن پیش، با قلم مارک سایکس و فرانسوا ژرژ پیکوی، امپراتوری عثمانی به عنوان آخرین سنگر مقاومت در برابر غرب از هم فرو پاشید و خاورمیانه نوین متولد می‌شود. براساس این موافقت‌نامه، حوزه نفوذ پاریس از سواحل مدیترانه تا موصل امتداد یافت. حوزه نفوذی که طی تغییر و تحولات شتابنده ‌و پیچیده منطقه تضعیف شده و از بالای قصرهای عربی راه به دالان تاریک دیپلماسی پیدا کرد. با آغاز جنگ سرد میان دو بلوک شرق و غرب، منطقه «منا» نیز به عنوان مرکز ارتباط و بستر منابع سرشار طبیعی وارد رقابت ایدئولوژیک-ژئوپلیتیک شد. کشورهایی همچون عراق، سوریه، مصر، لیبی و... با تمایل به جریان سوسیالیسم-ناسیونالیسم در بلوک شوروی؛ و پادشاهی‌های محافظه‌کاری همچون سعودی، اردن، مراکش و... در بلوک غرب و آمریکا قرار گرفتند. با فروپاشی شوروی، نظم منطقه دچار دگردیسی بنیادین شد و بسیاری از کشورها تمایل جدی برای ارتباط با غرب پیدا کردند. در نظم جدید خاورمیانه، عناصر ملی-مذهبی به جای تخاصمات ایدئولوژیکی، به نقش آفرینی پرداختند. در چنین بستری، قدرت‌های بزرگ اروپایی مانند روسیه و فرانسه تلاش کردند تا به برقراری روابط سیاسی، امنیتی، نظامی و اقتصادی با کشورهای اردن، عراق (پسا صدام)، لبنان و ... بار دیگر نفوذ سنتی خود را در منطقه احیا کنند. در این یادداشت سعی خواهیم کرد تا براساس وضعیت جدید، نگاهی به سفر امانوئل مکرون به عراق و حضور وی در کنفرانس بغداد داشته باشیم.  

روز ۲۹ آگوست ۲۰۲۱، جمعی از سران منطقه، سفرای اعضا شورای امنیت به همراه امانوئل مکرون کنفرانس بغداد را آغاز کردند. رئیس جمهور فرانسه در این نشست، برگزاری این کنفرانس از سوی دولت عراق را به مثابه یک پیروزی برای این کشور دانست. وی با بیان نکاتی مداخله آمیز خواستار اعزام هیات دیپلماتیک از سوی اتحادیه اروپا و سازمان ملل برای نظارت بر انتخابات عراق شد. مکرون همچنین وعده داد که فرانسه حضور پررنگ‌تری در پروژه های اقتصادی عراق خواهد داشت.

پس از اتمام اجلاس بغداد، مکرون با استقبال نچیروان بارزانی وارد فرودگاه اربیل شد تا با مقامات اقلیم کردستان دیدار کند. در این دیدار، بارزانی با ابراز خرسندی از سفر مکرون اعلام کرد امیدوار است همکاری دو کشور در زمینه مبارزه با تروریسم و تغییرات آب و هوایی ادامه داشته باشد. فرصت‌های سرمایه گذاری برای شرکت‌های فرانسوی دیگر موضوعی بود که نچیروان بارزانی به آن اشاره کرد. در سوی دیگر امانوئل مکرون با اشاره به اشتراک و روابط نزدیک میان دو ملت فرانسه ‌‌و کردستان، به مبارزه مشترک نیروهای ویژه فرانسوی در کنار نیروهای پیشمرگه و نیروهای دموکراتیک سوریه اشاره کرد. مکرون در دیدار با روسای سه گانه اقلیم با اشاره به روابط تاریخی با این منطقه راهبردی گفت:«سفر ما به کردستان پیامی دارد مبنی بر اینکه فرانسه از دوستان خود دست نمی کشد».

اما سفر رییس جمهور پوپولیست فرانسه ابعاد دیگری نیز داشت. او که حمایت از مسیحیان منطقه را از اهداف سفر خود اعلام کرده بود، سعی کرد تا به مانند سفر به لبنان (پس از انفجار بندر بیروت) به بازیابی نفوذ تاریخی و فرهنگی فرانسه در منطقه شامات بپردازد؛ به همین دلیل از اماکن تاریخی-مذهبی مهم عراق بازدید نمود. مکرون پس از اتمام کنفرانس بغداد به همراه مصطفی الکاظمی وارد بارگاه متبرک کاظمین شد. او در این دیدار تاریخی از کتابخانه عتبه مقدسه بازدید نمود. وی پس از دیدار از اربیل نیز راهی موصل شد و در کلیسا الساعه با جمعی از روحانیون مسیحی دیدار کرد. همچنین مکرون در این سفر خبر از افتتاح کنسولگری و مدرسه در استان موصل با اختصاص بودجه ۶۰ میلیون دلاری خبر داد. همچنین مکرون از مسجد جامع نوری نیز بازدید نمود. این مسجد همان مکانی است که در سال ۲۰۱۴ ابوبکر البغدادی اعلام خلافت کرد.  

با بررسی تحرکات و اقدامات مکرون در سفر به همسایه غربی ما موارد زیر را می‌توان به عنوان اهداف سفر مکرون اعلام کرد؛

• احیا حضور و نفوذ تاریخی فرانسه در شمال عراق
• گسترش حضور شرکت‌های فرانسوی در پروژه‌های زیربنایی، خدماتی و اقتصادی
• تقویت و تحکیم روابط راهبردی با اقلیم کردستان
• فروش تسلیحات فرانسوی و تداوم حضور نظامی-امنیتی در عراق
• تلاش برای کاهش نفوذ احزاب و جریانات وابسته به «مقاومت» در فضای سیاسی عراق

بهره سخن

فرانسه در آستانه انتخابات ریاست جمهوری قرار داد و رقابت و تحرک کاندیدهای احتمالی برای رسیدن به کاخ الیزه افزایش پیدا کرده است. در همین راستا، مکرون تلاش می‌کند با ماجراجویی در حوزه سیاست خارجی -بویژه منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا- خود را به مانند «ناپلئون بناپارت» در افکار عمومی فرانسه عرضه کند. وی از این طریق به دنبال جذب سبد رای ملی‌گرایان است و مدعی است که میتواند منابع و فرصت‌های اقتصادی فراوانی برای فراسنه به ارمغان بیاورد. مکرون در این مسیر به دنبال جذب پروژه‌های بخش انرژی، سرمایه گذاری اقتصادی، فروش تسلیحات، تشدید هژمونی فرهنگی، دسترسی به نقاط ارتباطی راهبردی و ... است. حضور و نقش وی در کنفرانس بغداد در راستای این سیاست‌های انتخاباتی مکرون ارزیابی می‌شود تا او بار دیگر بتواند با کسب رای مردم، پست ریاست جمهوری فرانسه را حفظ کند.