نگاه چین و روسیه به طالبان چگونه است؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ کمتر از سه ماه است که تحولات افغانستان در صدر خبرهای رسانه های جهان قرارگرفته است. قدرت‌گیری طالبان در افغانستان موجب تردیدهایی نسبت به آینده افغانستان شده است. نیروهای طالبان موفق شده‌اند تا به سرعت کابل و حتی پنجشیر را به تصرف درآورده و ساختمان ارگ را به نام خود ثبت کنند. این تنها موضوع داستان به شمار نمی اید. مسئله مهم آن که این قدرت‌نمایی باعث نگرانی برخی از کشور ها از جمله چین و روسیه شده که نگرانند تا گروه های ترویستی نظیر داعش از فضای فوق جهت ضربه زنی به مواضع و منافع آنان بهره نبرند. در همین راستا خبرنگار راهبردمعاصر با ابراهیم رحیم پور معاون سابق حوزه آسیا و اقیانوسیه وزارت امور خارجه به گفت و گو پرداخته است:

*با توجه به اشغال افغانستان توسط طالبان برخی از کشورهای منطقه احساس خطر شدیدی پیدا کردند ولی برخی از گروهها از جمله گروه های تروریستی هستند که از این موضوع نهایت استفاده را می بردند. در همین باره چین و روسیه احساس خطر می کنند تحلیل شما در این باره چیست؟

قبل از اینکه به سوال شما پاسخ بدهم این نکته را اشاره کنم، افغانستان یک واقعیت استثنایی است یعنی از زمان محمد ظاهرشاه تا به امروز، افغانستان با همه کشورها فرق می‌کند فلذا با این عینک متفاوت بودن باید نگاه کرد. پدیده جدیدی که بوجود اماده همه را به فکر واداشته است یعنی چه شد و چه اتفاقی افتاد؟ از یک سو می‌گویند امریکایی‌ها بد عمل کردند و باختند. از سوی دیگر می‌گویند این طور نیست و باید امریکایی‌ها زودتر از افغانستان خارج می شدند و ماندن آنها فایده ای نداشت و مسائل مربوط به ایران، چین و روسیه را پیگیری نمی‌کردند. قبل از مسئله شوروی که با کمک‌های پاکستان و امریکا به نحوی پیش رفت که طالبان شکل گرفت. تفکر پاکستان به معنای مذهبی وجود داشت که بعد از شوروی این تفکر سیاسی شد. همچنین همزمان با انقلاب ایران، افغانستان وارد دوره التهاب شد. وقتی ما وارد یک انقلابی شدیم که هرچند سعی کردیم شیعه بودن ما محور اصلی نباشد ولی کاملا مشخص بود ایران و انقلاب متعلق به شیعه است، اهل سنت که اکثریت هستند برای داشتن کشوری که حکومت دست آنها باشد، تحریک شدند. طبیعی است خیز اول در افغانستان یعنی همین طالبان برداشتند.

*از سوال اصلی دور نشیم، گروه‌های تروریستی چه خطری برای روسیه و چین دارد؟

طالبان وقتی شکل گرفت از نظر تفکرات ضد کشورهای کمونیستی است و از این جهت برای چین و روسیه خوب نیست. روس‌ها همسایه افغانستان نیستند، ولی از جهات امنیتی کابل برای این کشور اهمیت بسزایی دارد. روسیه آسیب پذیرتر از جهت اقلیت مسلمان است و اگر روسیه را به این ترتیب نگاه کنیم از اینکه طالبان به قدرت رسیدند ناراحت هستند. واقعیتی که در اخبار مشاهده می کنیم روس‌ها با طالبان مذاکراتی داشتند و تفاهماتی در این مورد انجام دادند. اینکه روسیه یا چین مانع روی کار آمدن طالبان باشند ندیدیم. در کوتاه مدت یک بده بستان‌هایی بین طالبان، روسیه و چین شکل می‌گیرد. بنابراین، در کوتاه مدت این خطر متصور نیست اما اگر طالبان همان تفکر و دیدگاه‌های خود را در حکومت اعمال کند و مثل داعش برون نگر باشد، طبیعتا در بلندمدت برای روسیه و چین خطر دارد. درباره چین با توجه به اینکه پاکستان بر روی کار آمدن طالبان نقش بسزا و موثری داشتند و نسبت به افغانستان علاقه تاریخی دارند و روابط پاکستان با چین نیز رابطه خوبی به چشم می اید، چین از مسیر پاکستان در افغانستان حضور جدی بخصوص از لحاظ اقتصادی خواهد داشت و از این اهرم تلاش می‌کند نیت طالبان که تاثیر بر روی مسلمانان چین دارد شکل نگیرد.

*راهکاری که روسیه و چین در بحث تروریست‌ها باید در پیش بگیرند چیست؟

چین در این سیاست‌ها محتاط عمل می‌کنند و در خط مقدم این مبارزه قرار نمی‌گیرند همچنین در کشور خود مسلط بودند و اجازه ندادند این تفکرات برای مسلمانان افراطی اثرات قوی داشته باشد. در مورد روسیه اقلیت‌ها آسیب پذیرتر هستند و شواهدی از قبل وجود دارد که در این مورد نگرانی خاص خود را دارد. در مورد داعش نیز در سوریه که بدتر از طالبان بود، حرکات قوی علیه داعش از روسیه ندیدیم. بیشتر مسئله حضور در سوریه و ملاحظات درباره ترکیه، ایران و امریکا مهم بود. روسیه درباره داعش سینه چاک نکردند و اقدامات موثری انجام ندادند. روس‌ها کاسب کارانه در مورد مبارزه تروریسم از نوع اسلامی عمل می‌کنند.

*پس می توان گفت خطری که روسیه از طالبان حس می‌کند بیشتر از چین است؟

بله ان هم بدلیل جغرافیای این کشور است. نزدیکی افغانستان به کشورهای متحد روسیه در سطح منطقه و حضور شماری از اتباع روسیه در خاک افغانستان و سوریه در غالب داعش، روسیه تهدید بیشتری را نسبت به چین در این باره احساس می‌کند. اگر بخواهید مقایسه کنید بین کشور روسیه و چین می توانم به صراحت عنوان کنم که روسیه آسیب پذیرتر است ولی در قبالش چین محتاط است. این موضوع را نیز اشاره کنم که روسیه خیلی سینه چاک نمیکند و سعی می‌کند با ابزارهای دیگر مراقبت کند.