روز دانشجو و ضرورت پرورش روشنفکران مسلمان و متدین

به گزارش راهبرد معاصر؛ 16 آذر ماه هر سال به نام دانشجویان نام گذاری شده است نامگذاری که اگر به پیشینه آن برسیم باز هم رد پای غرب و استکبار و زور و اجبار به چشم می خورد. رد پایی که حتی با وجود انقلاب مردمی ایران باز هم به دنبال سنگ اندازی های بسیار برای استقلال و آزادی کشور بوده و هست.

اما آنچه مهم است آن‌که دانشجو به تعبیر مقام معظم رهبری"یک روشنفکر تمام عیارِ مسلمان متدیّن است" و همین تعبیر چراغ راهی شده تا دانشجویان در تمام عرصه ها نسبت به استقلال و سرنوشت کشور بی تفاوت نباشند و نه تنها در عرصه های علمی و فرهنگی بلکه پا در عرصه های سیاسی بگذارند تا آنجا که لازم است راهنمایی برای برخی به اصطلاح روشنفکران جامعه باشند.

چرا روز دانشجو؟/ از 28 مرداد تا16 آذر

اما چرا 16 آذر ماه به نام دانشجویان ملقب شده است پیشینه ای جالب و شنیدنی دارد و سرنوشت سه دانشجوی شهیدی را روایت می کند که به شرایط سیاسی روز جامعه و نقش توطئه گر غرب واقف بودند و نمی خواستند اجازه از سرگیری روابطی را بدهند که جز خاطرات ننگین بردگی چیزی نصیب ملت همیشه سربلند ایرانی نمی کرد.

68 سال پیش در چنین روزی مصادف با 16 آذر ماه سال 1332 و حدود 4 ماه پس از کودتای ننگین و آمریکایی ۲۸ مرداد همان سال، حیاط دانشگاه تهران شاهد به خاک و خون کشیدن سه دانشجوی معترض به دیدار رسمی ریچارد نیکسون معاون رئیس جمهور وقت ایالات متحده آمریکا با شاه پهلوی و همچنین از سرگیری روابط ایران با بریتانیا بود. احمد قندچی، آذر شریعت‌رضوی و مصطفی بزرگ‌ نیا سه دانشجویی بودند که در این اعتراضات در آن سال کشته شدند و نامشان برای همیشه در تاریخ این مرز و بوم ماندگار شد.

در دهه‌ی ۱۳۲۰ و اوایل دهه ۱۳۳۵، پس از سقوط حکومت رضاشاه پهلوی و ایجاد فضای بازتر، فعالیت‌های سیاسی در بین دانشجویان دانشگاه تهران افزایش یافت. در این دوران حزب توده، از نفوذ بسیاری در میان دانشجویان برخوردار بود به طوریکه بنا به گزارش های مختلف، بیش از نیمی از دانشجویان دانشگاه تهران عضو و یا هوادار این حزب بودند.

تحولات و اعتراضات سیاسی در دهه 30

اما در دوران نخست وزیری محمد مصدق و افزایش محبوبیت جبهه ملی در اوایل دهه ۱۳۳۰، محوریت این حزب در دانشگاه به چالش کشیده شد. پس از وقوع کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، سازمان‌های سیاسی تشکیل دهنده جبهه ملی، برای دوره کوتاهی در یک ائتلاف ضعیف، تحت نام نهضت مقاومت ملی دست به مقاومت سیاسی زدند و تظاهرات‌ و اعتصاب های پراکنده‌ای در پاییز همان سال در دانشگاه تهران و همچنین بازار، از جمله در تاریخ ۱۶ مهر و ۲۱ آبان، در اعتراض به محاکمه مصدق برگزار شد.

چند هفته پس از این وقایع، اعلام شد که روابط ایران و بریتانیا که در زمان نخست وزیری مصدق قطع شده بود از سر گرفته خواهد شد و ریچارد نیکسون نائب ریاست جمهوری وقت آمریکا برای دیدار رسمی به ایران خواهد آمد. این موضوع بهانه لازم برای اعتراضات را فراهم کرد و در ۱۴ آذر به سفارش نهضت مقاومت ملی، دانشجویان فعال به سخنرانی در کلاسها پرداختند و ناآرامی تمامی محوطه دانشگاه تهران را فرا گرفت. دولت وقت برای پیشگیری از هرگونه اقدام بعدی تصمیم به سرکوب اعتراضات گرفت.

حمله به دانشجویان

سربازان و نیروهای ویژه ارتشی پس از هجوم به دانشگاه، به کلاسهای درس حمله و صدها دانشجو را بازداشت و زخمی کردند. نیروهای امنیتی در دانشکده فنی، اقدام به شلیک تیر کردند که موجب مرگ سه دانشجوی این دانشکده یعنی قندچی، شریعت ‌رضوی و بزرگ ‌نیا شد.

3 دانشجوی ایرانی کشته و عده ای زخمی شدند اما با کمال افتخار فردای آن روز ریچارد نیکسون با کمال وقاحت به ایران آمد و دکترای افتخاری حقوق دانشگاه تهران که در اشغال مشهود نیروهای نظامی بود را دریافت کرد! اما 16 آذر آغاز گر اعتراضات و فعالیت های دانشجویی بعد از خود شد و این روز هم توسط کنفدراسیون دانشجویان ایرانی خارج از کشور که مرکز اجتماع و مباحثه مخالفان حکومت پهلوی در خارج از ایران بود، روز دانشجو نامیده شد.

دانشجوی امروز

حالا قریب به 70 سال است که از 16 آذر 1332 می گذرد اما دانشجوی امروز پر توان تر و قدرتمندتر از آن روز در عرصه های مختلف علمی، فرهنگی و سیاسی نقش آفرینی می کند و وجود ۳ هزار و ۹۷ دانشجوی شهید در دوران دفاع مقدس خود گویای این مدعا است که دانشجویان هر چند در پی علم و دانش اما از فراز و فرود های سیاسی و اجتماعی غافل نیستند و اجازه تجاوز بیگانگان را به خاک و ناموس وطن نمی دهند. غیر از آمار 3 هزار نفری شهدای دانشجوی دفاع مقدس، ایران اسلامی شاهد شهادت دانشجویان نخبه دیگری هم در عرصه های علمی و هسته ای کشور بوده است.

دانشجویان امروز علی رغم تلاش های علمی در مسیر تحولات سیاسی و حتی تغییر تصمیمات سازنده یا گاهی نابخردانه برخی مسئولان گام های موثری برداشته اند از موضوعات داخلی و انتخابات پرسر و صدا تا موضوعات خارج مرزی مانند اف ای تی اف و تحولات منطقه ای و حتی مذاکرات و برجام دانشجویان همواره در صحنه سیاسی کشور حضوری فعال و پر رنگ داشته اند.

مقام معظم رهبری هم آبان ماه سال 72 در جمع دانشجویان به این امر اشاره کرده و فرمودند: «بنده دلم می‌خواهد شما دانشجویان؛ چه دختر، چه پسرروی ریزترین پدیده‌های سیاسی دنیا فکر و تحلیل کنید.»

رهبری آبان سال 82 هم از دانشجویان می خواهد: « در زمینه عدالتخواهی، می‌توانید قانون اساسی را مطالعه کنید و ببینید اگر ما بخواهیم عدالت اجتماعی را با همان مفهوم متعارفی که همه می‌فهمیم، تحقّق ببخشیم، باید از کدام دستگاهها چه توقّعهایی داشته باشیم.»

ایشان به صراحت دانشجویان را از درگیر بازی های سیاسی شدن نهی می کنند اما تحلیل سیاسی را نیاز دانشجویان می دانند.«سیاست زدگی و سیاست بازی به هیچ وجه مورد تأیید نیست اما سیاست گری و برخوردار شدن از قدرت فهم و تحلیل سیاسی، نیاز مبرم دانشجویان و دانشگاههاست.»

تولید علم

تولید علم مهمترین شاخصه دانشگاه و دانشجو است و جایگاه علمی ایران اسلامی بعد از انقلاب اسلامی، پیشرفت های عرصه های هسته ای، نانو تکنولوژی و هوش مصنوعی در این سال ها نشان می دهد دانشجویان ایران اسلامی تلاش های بسیاری در این عرصه داشته و هیچ گاه دست از این تلاش بر نداشته اند. رهبر انقلاب هم فرموده‌اند:« انتظار من از شما جوان‌ها و اساتید این است که تولید علم کنید. به سراغ مرزهای دانش بروید، فکر کنید. کار کنید. با کار و تلاش می‌شود از مرزهایی که امروز دانش دارد، عبور کرد.»

«دانشگاه باید بتواند یک جنبش نرم‌افزاریِ همه‌جانبه و عمیق در اختیار این کشور و این ملت بگذارد تا کسانی که اهل کار و تلاش هستند، با پیشنهادها و با قالبها و نوآوریهای علمیِ خودی بتوانند بنای حقیقی یک جامعه آباد و عادلانه مبتنی بر تفکّرات و ارزشهای اسلامی را بالا ببرند.»

بهره سخن

16 آذر هر چند به نام دانشجوی معترض بیدار و به فرموده رهبری روشنفکر تمام عیار ملقب شده اما نباید از خاطر برد این روز تنها برای دانشجوی دهه 30 نبوده است و دانشجوی امروز باید بیدارتر از آن روز در صحنه های مختلف حضور داشته باشد و هر چند خود دغدغه های بسیاری از کلاس های آنلاین و امتحانات حضوری داشته باشد اما باید همانند دانشجویان گذشته در مسیر عمران و آبادانی کشور چه در اقتصاد و توسعه پایدار و چه سیاست و فرهنگ گام های موثری بردارد.