رمزگشایی از معمای تولید و صادرات نفت ایران در سال ۹۹

بررسی صورت مالی شرکت‌های تابعه شرکت ملی نفت شامل «شرکت مناطق نفت‌خیز جنوب»، «شرکت نفت مرکزی»، «شرکت نفت و گاز اروندان»، «شرکت نفت فلات قاره» و «شرکت نفت خزر» می‌تواند برخی از واقعیات درباره برنامه تولید نفت، میزان تولید عملیاتی و صادرات نفت ایران در سال ۹۹ را مشخص کند.

جدول ۱ میزان تولید نفت طبق «بودجه مصوب» و «تولید عملیاتی» را به تفکیک مناطق عملیاتی در سال ۹۹ نشان می‌دهد. طبق این جدول با توجه به بودجه شرکت ملی نفت ایران، برنامه‌ریزی برای تولید حدود ۳ میلیون بشکه نفت در روز انجام شده بود که احتمالا به دلیل محدودیت‌های «مالی» و «صادرات نفت» ناشی از تحریم‌ها، این هدفگذاری محقق نشده و میزان تولید، عددی کمتر از ۲ میلیون بشکه در روز را ثبت کرده است.

جدول ۱- وضعیت تولید نفت ایران در سال ۹۹ (واحد: هزار بشکه در روز)

پیش‌تر گزارش‌های ماهانه اوپک نیز تولید نفت ایران در سال ۹۹ را حدود ۲ میلیون بشکه در سال پیش‌بینی کرده بود.

تصویر ۱ میزان تولید ماهانه نفت ایران طبق آمار اوپک در سال ۹۹ را نشان می‌دهد که عدد روزانه ۱.۹۸ میلیون بشکه را ثبت کرده است.

تصویر ۱

با فرض تولید روزانه ۲ میلیون بشکه نفت ایران در سال ۹۹ با توجه به کاهش عملکرد پالایشگاه‌های کشور به دلایلی همچون پُر بودن مخازن ذخیره‌سازی، عدد صادرات نفت ایران بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار بشکه در روز تخمین زده می‌شود. البته اگر آمار صادرات نفت از مخازن ذخیره‌سازی ایران نیز در محاسبات گنجانده شود، احتمالا این میزان به بیش از ۵۰۰ هزار بشکه در روز در سال ۹۹ خواهد رسید.

*اما و اگرهای میزان صادرات نفت ایران در سایه تحریم

پیش از این اسحاق جهانگیری معاون اول سابق رئیس جمهور نیز با اشاره به عملکرد دولت در فروش نفت در سال ۹۹ گفته بود: امسال تا اوایل اسفند کمتر از ۹ هزار میلیارد تومان از بودجه دولت از درآمد نفت به دست آمده است.

بدین ترتیب با در نظر گرفتن سهم ۴۹.۵ درصدی دولت از درآمدهای نفتی و نرخ ارز ۴۲۰۰ تومانی، کل درآمدهای ارزی کشور از صادرات نفت خام در ۱۱ ماه سال ۹۹ مبلغی معادل ۴.۳ میلیارد دلار است.

طبق گزارش مرکز آمار (جدول ۲) با در نظر گرفتن قیمت هر بشکه نفت اوپک معادل ۴۳ دلار، میزان صادرات نفت ایران در سال ۹۹ حدود ۲۷۵ هزار بشکه در روز تخمین زده می‌شود.

البته با توجه به شرایط تحریم و هزینه‌های دور زدن تحریم، قیمت صادراتی نفت ایران کمی کمتر از قیمت هر بشکه نفت اوپک است که این موضوع در محاسبات تغییر ایجاد می‌کند و احتمالا رقم صادرات نفت ایران را به بیش از ۳۰۰ هزار بشکه افزایش می‌دهد.

البته در این محاسبات باید این احتمال را در نظر گرفت که در برخی مواقع محموله‌های نفت ایران فروخته شده، ولی ارز آن به دلیل محدودیت‌های بانکی با تاخیر به کشور بازمی‌گردد.

به بیان دیگر ممکن است محموله‌های بیشتری از نفت ایران به فروش رسیده باشد، ولی درآمد آن به دلیل تاخیر در بازگشت پول در اظهارات اسحاق جهانگیری آورده نشده باشد.

جدول ۲

هر چند از موعد دور دوم تحریم‌ها، آمار صادرات نفت ایران محرمانه بوده است، اما شواهد حاکی از صادرات بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار بشکه‌ای نفت ایران در سال ۹۹ بوده است. البته با توجه به محرمانه بودن فروش نفت ایران و وجود عوامل تاثیرگذار و ناشناخته، ممکن است این رقم حتی از بازه تعریف شده نیز فراتر رفته باشد.

طبق آخرین گزارش شرکت ردیابی نفت‌کش‌ها، میزان صادرات نفت ایران با روی کارآمدن دولت سیزدهم افزایش چشمگیری یافته و حتی عدد ۱.۲ میلیون بشکه در روز را نیز لمس کرده است.

روند صعودی صادرات نفت ایران باعث شد که در لایحه بودجه ۱۴۰۱ میزان فروش نفت ایران عدد ۱.۴ میلیون بشکه در روز در نظر گرفته شود، عددی که حتی با فرض ماندگاری تحریم‌ها تا حد خوبی به نظر در دسترس خواهد بود./مشرق