مذاکرات وین؛ چرا غربی‌ها ژست پایبندی به برجام گرفته‌اند؟

به گزارش «راهبرد معاصر»، از 20 اسفند گذشته که مذاکرات وین بر سر احیای توافق هسته‌ای ایران به پیشنهاد جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا وارد یک دوره تنفس شد، تغییرچندانی در روند مذاکرات صورت نگرفته است. البته در این میان اظهار نظرها و موضع گیری‌های مختلفی از سوی طرفین حاضر در مذاکرات و البته آمریکا صورت گرفته، که همگی را نمی‌توان صادق ارزیابی کرد.

به عنوان نمونه طرف اروپایی که نقض مکرر و بی‌مهابای برجام از سوی آمریکا و در خطر افتادن این توافق تا حد زیادی مرهون موضع منفعل آنهاست، در این مدت بارها تلاش کرده تا رکود فعلی مذاکرات وین را به جمهوری اسلامی و خواسته‌های به حق آن ارتباط دهد، صرف نظر از اینکه مذاکرات برای به نتیجه رسیدن در انتظار اقدام و تصمیم سیاسی از سوی آمریکاست.

این بارهم اروپا به جای پاسخگویی درباره قصورش در مذاکرات رفع تحریم‌های ایران، به تاکتیک فرار رو به جلو روی آورده است. در حالی که شواهد گوناگون موید آن است که عوامل متعددی جز خروج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌های به اصطلاح تروریستی آمریکا عامل وقفه در مذاکرات است، وزارت خارجه فرانسه بار دیگر همسو با مواضع آمریکا و دیگر کشورهای غربی مدعی شد این مسئله تنها عامل توقف گفت‌وگوها است.

اروپا و از جمله فرانسه، که در این سالها با سکوت در برابر اقدامات ضد برجامی آمریکا بواقع مهر تائید بر آنها زدند، خود یکی از دلایل وضعیت فعلی برجام قلمداد می‌شوند. فرانسه نخستین کشوری بود که حتی پیش از نقض برجام از سوی دونالد ترامپ، از طرح او برای اضافه کردن بندهایی به برجام استقبال کرد.

از سوی دیگر استفانی القاق، نماینده انگلیس در مذاکرات وین نیز اخیرا رایزنی هایی با نمایندگان رژیم صهیونیستی بر سر برجام داشته و در قالب پیامی توئیتری مدعی شد پیش‌نویس توافقی که مارس گذشته در وین حاصل شد، اکنون آماده امضا است. نماینده انگلیس متاثر از دیدار خود با صهیونیست ها از جمع بندی هر چه سریعتر مذاکرات دم زد و گفت این توافق نمی‌تواند برای همیشه روی میز بماند.

از دیگر سورژیم صهیونیستی، که اساسا بقای خود را در بستر تنش‌آفرینی در منطقه می بیند، کمافی سابق تمام اهتمام خود را به کار بسته تا برجام را به ورطه نابودی بکشاند و در این میان از رایزنی با کشورهای غربی، کارشکنی و اعمال فشار از سوی لابی های خود گرفته تا اقدامات تحریک آمیز از هیچ تلاشی فروگذار نمی‌کند.

دولت بایدن هم که از پیش از روی کار آمدن در آمریکا، مدعی دیپلماسی در قبال ایران و نیز تلاش برای بازگشت به برجام بوده، تاکنون گامی در جهت اثبات حسن نیت خود برنداشته است. آمریکا در حالی که خود ناقض اصلی برجام شناخته می شود، باز هم سعی کرده از شرایط خودساخته کنونی برجام به نفع خویش بهره بگیرد و برای کنار گذاشتن رویه پیمان شکنانه و ضد قوانین بین المللی خود پیش شرط تعیین کرده است: اینکه اگر جمهوری اسلامی خواهان لغو تحریم‌ها فراتر از توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ است، باید به نگرانی‌های آمریکا فراتر از برجام رسیدگی کند. 

قریب به اتفاق کشورهای مشارکت کننده در مذاکرات وین، در ماه های اخیر از جمع‌بندی سریع‌تر مذاکرات دم می زنند، غافل از اینکه دستیابی به توافق نهایی انتظار تصمیمات سیاسی آمریکا در خصوص چند موضوع باقی‌مانده مهم و کلیدی را می‌کشد.

خواست عقلانی جمهوری اسلامی برای خروج سپاه پاسداران انقلاب از فهرست سازمان های تروریستی آمریکا، نشات گرفته از بدعت تازه دولت آمریکا در فروردین‌ماه سال ۱۳۹۸ علیه سپاه بود. این نخستین باری بود که کاخ سفید نیروهای مسلح رسمی یک کشور خارجی را در این فهرست جا می‌داد.

کارشناسان مسائل حقوقی در آن زمان عنوان کردند چنانچه طرف‌های کنوانسیون‌های ژنو در بدعتی تازه نیروهای مسلح یکدیگر را سازمان تروریستی بنامند و این رویه رواج یابد، اعضای نیروهای مسلح آمریکا نیز، در صورت دستگیری در یک کشور ثالث، ممکن است متقابلاً تروریست تلقی شده و تحت محاکمه قرار گیرند.

به منظور بررسی آخرین تحولات حول برجام و مذاکرات وین گفتگویی با «حسن بهشتی‌پور» تحلیلگر مسائل بین‌الملل داشتیم که در ادامه متن آن آورده شده است:

بهشتی پور در ابتدای تحلیل خود یادآور می‌شود: ملاقات رئیس هیئت انگلیسی حاضر در مذاکرات وین با مقامات رژیم‌صهیونیستی اولین بار نیست که اتفاق می‌افتد. پیشتر هم از این دست دیدارها بین مقامات انگلیسی، آمریکایی و فرانسوی با صهیونیست‌ها برگزار شده است. بعد از برجام، رژیم‌صهیونیستی با تمام امکانات خود تلاش کرد هم به لحاظ دی‍پلماتیک هم از بعد رسانه‌ای این توافق به نتیجه نرسد. چون اصولا توافق هسته‌ای 2015 ایران را یک شکست حتمی برای سیاست خارجی خود می‌داند و پیشتر تلقی رژیم‌صهیونیستی بر این بود که در صورت همکاری ایران با 6 قدرت جهان، موقعیت منطقه‌ای ایران ارتقا ‍پیدا خواهد کرد و میزان تاثیرگذاری جمهوری اسلامی در منطقه بیشتر خواهد شد. به همین دلیل رژیم‌صهیونیستی به بهانه بحث کهنه اینکه ایران به دنبال سلاح هسته‌ای هست، همچنان با پیشبرد روند برجام مخالفت می‌کند. برجامی که هر چهار مسیراحتمالی رسیدن به سلاح هسته‌ای را بسته است، حتی اگر به فرض محال ایران قصد داشته باشد به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند چنین امکانی ندارد. با همه تمهیداتی که در برجام برای جلوگیری از رسیدن ایران به این نوع سلاح اندیشیده شده، باز هم رژیم‌صهیونیستی به لحاظ تبلیغاتی از این موضوع دست بردارد نیست.

این تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل در ادامه می‌گوید: انگلیس اخیرا با همراهی فرانسه اعلام کرده باید روند فعلی مذاکرات تغییر پیدا کند. روند مذاکرات از اسفند به این سو متوقف شده و در این مدت به ادعای طرف غربی ایران به غنی‌‍سازی ادامه می‌دهد. آنها همچنین مدعی هستند که نگران افزایش ذخایر اورانیوم ایران هستند. در حالیکه تصور می‌کنم بحث اصلی اینست که آنها در شرایط فعلی و با توجه به جنگ اوکراین، باید با ایران به توافق برسند تا جمهوری اسلامی به بازارهای انرژی بازگردد. تا در نتیجه تحریم‌هایی که آنها علیه بخش گاز و نفت روسیه به دلیل جنگ اوکراین وضع کردند، بخشی از کمبود ذخایر انرژی آنها  با ورود ایران به بازارهای انرژی جهانی تامین و تنش فعلی در بازارها رفع شود. بنا براین تصور می‌کنم در این شرایط عمدتا انگلیسی‌ها و فرانسوی ها به دنبال چنین هدفی هستند. هر چند بهانه‌ای که مطرح می‌کنند در خصوص ذخایر اورانیوم ایران است.

بهشتی پور تاکید می کند: به نظر بنده صرف افزایش توان هسته‌ای ایران موجب بازدارندگی برای طرف مقابل نخواهد شد. ما باید همزمان توان اقتصادی کشور را بالا ببریم و بتوانیم تحریم‌ها را کم اثر یا بی‌اثر کنیم. در این مدتی که برجام بلاتکلیف مانده به نظرمن موجب زیان جمهوری اسلامی شده، زیرا تاثیرات اقتصادی روی اقتصاد کشور داشته است. مگر اینکه یک سری اصلاحات اقتصادی بویژه در خصوص بانک‌ها و بیمه‌ها و نظام مالیاتی کشور انجام شود. دولت هم در این راستا از اصلاح روند یارانه ها آغاز کرده که به نظر من پیش از آن باید نظام بانکداری اصلاح شود تا مشکلات اساسی رفع گردد.

این کارشناس مسایل سیاسی در ارزیابی خود از وضعیت کنونی مذاکرات وین افزود: فعلا مذاکرات در کما بسر می‌برد و برای خارج شدن از کما به دنبال پ‍یوند اعضا می‌گردند. یعنی آنها به دنبال برجام پلاس هستند. بهرحال آنچه به عنوان توافق جدید به دست می‌آید با آنچه در تیرماه سال 94 بدست آمد، کاملا متفاوت خواهد بود. طرف ایرانی مصر است که سپاه پاسداران را از فهرست سازمان های تروریستی آمریکا خارج شود و آمریکا همچنان تاکید دارد که تحریم‌های سپاه باقی بماند. باید منتظر ماند و دید در آینده روند مذاکرات به کدام سو خواهد رفت و بنظر من واقعیت اینست که بنا به قراین و شواهد در چند ماه آینده روند بلاتکلیفی در مذاکرات ادامه خواهد داشت.