بیانیه جدید جدید تروئیکای اروپا درباره برجام و برنامه هسته‌ای ایران
سه کشور اروپایی بامداد جمعه (۲۰ خرداد/ ۱۰ ژوئیه) بیانیه جدیدی درباره تحولات پیرامون برنامه هسته‌ای ایران و برجام منتشر کردند.
به گزارش راهبرد معاصر دولت‌های سه کشور اروپایی، با نادیده گرفتن قصور کشورهای غربی در به سرانجام رساندن مذاکرات وین در این بیانیه ادعا کرده‌اند: «ما- دولت‌های فرانسه، آلمان و پادشاهی متحده- از آوریل ۲۰۲۱ به همراه سایر طرفهای برجام و ایالات متحده آمریکا با حسن نیت، به صورت فشرده با ایران برای احیای برجام مذاکره کرده‌ایم.»
تروئیکای اروپایی همچنین بار دیگر ادعاها درباره اینکه از مارس ۲۰۲۲ توافقی برای بازگشت به برجام میان طرف‌ها حاصل شده و بر روی میز قرار گرفته را تکرار کرده‌اند. در این بیانیه آمده است: «از مارس ۲۰۲۲ توافقی عملی که ایران را به پایبندی به تعهداتش در برجام و ایالات متحده را به توافق برمی‌گرداند بر روی میز قرار گرفته است.»
در ادامه آمده است: «ما از اینکه ایران از این فرصت دیپلماتیک برای به سرانجام رساندن توافق بهره نگرفته متأسفیم. ما از ایران می‌خواهیم الان این کار را انجام بدهد. ما آماده‌ایم توافق را به نتیجه برسانیم.»
مذاکرات رفع تحریم‌ها در وین از چند ماه پیش دچار وقفه شد. کشورهای غربی از زمان آغاز این مذاکرات به جای پیشنهاد دادن ابتکارهای عملی برای پیشرفت گفت‌وگوها بارها تلاش کرده‌اند ایران را به کند کردن روند مذاکرات و ایجاد مانع بر سر راه آن متهم کنند.
این کشورها در ماه‌های گذشته، بعد از وقفه در مذاکرات وین، به رویه همیشگی خود در متوسل شدن به عملیات‌های روانی و رسانه‌ای جهت مقصرنمایی ایران و سلب مسئولیت از خود روی آورده‌اند.
کشورهای غربی و در رأس آنها آمریکا ابتدا با متصل کردن موضوع مذاکرات به جنگ اوکراین ادعا کردند که روسیه مانع از پیشبرد گفت‌وگوها شده است.
بعد از آنکه «سرگئی لاوروف»، وزیر امور خارجه روسیه در جریان سفر «حسین امیرعبداللهیان»، وزیر امور خارجه ایران تصریح کرد که موضوع درخواست ضمانت مسکو برای همکاری با ایران پس از اجرای کامل برجام مانعی برای ادامه گفت‌وگوها نیست، کشورهای غربی به برجسته‌سازی یک موضوع ایران پرداخته و مدعی شدند درخواست تهران برای حذف نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌های اصطلاحاً تروریستی مذاکرات را به بن‌بست کشانده است.
سه کشور اروپایی به علاوه آمریکا در تازه‌ترین اقدام ضد ایرانی خود روز چهارشنبه (۱۸ خرداد/ ۸ ژوئیه) قطعنامه‌ای را که ایران را به عدم همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی متهم می‌کند با ۳۰ رأی موافق، ۲ رأی مخالف (روسیه و چین) و ۳ رأی ممتنع (هند، لیبی و پاکستان) در شورای حکام آژانس به تصویب رساندند.
جمهوری اسلامی ایران قبل از تصویب قطعنامه درباره تبعات آن به کشورهای غربی هشدار داده بود. بر همین اساس، سازمان انرژی اتمی ایران روز چهارشنبه در بیانیه‌ای خبر داد فعالیت تعدادی از دوربین‌های فراپادمانی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران قطع می‌شود.
در بیانیه سازمان انرژی اتمی آمده بود: «جمهوری اسلامی ایران تاکنون همکاری‌های گسترده‌ای با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشته است که متأسفانه آژانس بدون اینکه در نظر داشته باشد که این همکاری‌ها ناشی از حسن نیت ایران است، نه تنها قدردان این همکاری‌ها نبوده، بلکه به نوعی آن را وظیفه ایران نیز تلقی کرده است. به همین دلیل تصمیم گرفته شد از امروز فعالیت دوربین‌های فراپادمانی دستگاه اندازه گیری بر خط سطح غنا OLEM و فلومتر آژانس قطع شود که دستور آن به مسئولان مربوطه داده شده است.»
سه کشور اروپایی در بیانیه خود به این اقدامات واکنش نشان داده‌اند. آنها تصریح کرده‌اند: «علی‌رغم این (آمادگی اروپایی‌ها برای به سرانجام رساندن توافق وین) ایران اکنون اقدام به نصب تعداد بیشتری سانتریفیوژ پیشرفته کرده و تصمیم خود مبنی بر اتمام تمامی اقدامات شفافیت‌ساز مرتبط با برجام را به اطلاع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رسانده است.»
سه کشور اروپایی در ادامه تأکید کرده‌اند: «این، توانایی آژانس اتمی را برای بازگرداندن پیوستگی دانش خود در خصوص بخش‌های کلیدی برنامه هسته‌ای ایران، از جمله در خصوص تولید سانتریفیوژ به خطر می‌اندازد.»
تروئیکای اروپایی در بند پایانی گفته‌اند: «ما این اقدامات را و اینکه ایران نگرانی‌های شورای حکام آژانس را (که در قطعنامه‌ای با تأیید اکثریت قاطع مطرح شد) با کاهش بیشتر همکاری‌هایش با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پاسخ می‌دهد، محکوم می‌کنیم.»
در ادامه آمده است: «این اقدامات تنها وضعیت را بدتر می‌کنند و تلاش‌های ما برای بازگشت به اجرای کامل برجام را پیچیده می‌کند. چنین اقداماتی علاوه بر این بر تردیدها درباره تعهد ایران به دستیابی به نتایج موفقیت‌آمیز [در مذاکرات] هم می‌افزایند.»
سه کشور اروپایی تصریح کرده‌اند: «ما از ایران می‌خواهیم اجرای پروتکل الحاقی و تمامی تدابیر نظارتی و راستی‌آزمایی مرتبط با برجام را از سر بگیرد، به تنش‌زایی هسته‌ای پایان دهد و فوراً توافقی را که برای احیای برجام بر روی میز است به نتیجه برساند.»
کشورهای غربی به رهبری آمریکا و رژیم صهیونیستی در سال‌های گذشته ایران را به پیگیری اهداف نظامی در برنامه هسته ای این کشور متهم کرده‌اند. ایران قویاً این ادعاها را رد کرده است.
ایران تأکید می‌کند به عنوان یکی از امضاکنندگان پیمان منع گسترش سلاح‌های اتمی (ان‌پی‌تی) و عضوی از آژانس بین المللی انرژی اتمی، حق دستیابی به فناوری هسته‌ای را برای مقاصد صلح آمیز دارد.
علاوه بر این، بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون بارها از تاسیسات هسته‌ای ایران بازدید کرده‌اند اما هرگز مدرکی که نشان دهد برنامه صلح آمیز انرژی هسته‌ای این کشور به سمت مقاصد نظامی انحراف داشته باشد، پیدا نکرده‌اند.
ایران علاوه بر این در سال ۲۰۱۵ به توافقی با کشورهای موسوم به گروه ۱+۵ برای حل و فصل تنش‌ها بر سر برنامه هسته‌ای خود دست پیدا کرد. علی‌رغم اذعان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به پایبندی ایران به تمامی تعهداتش، دولت آمریکا در اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۷ به صورت یکجانبه از این توافق خارج شد.
جمهوری اسلامی ایران تا یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند فرصت دهد برای تحقق این وعده تلاش کنند.
بعد از گذشت یک سال از خروج آمریکا از برجام، تهران اعلام کرد با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش خواهد داد. کاهش تعهدات ایران ذیل مفاد توافق هسته‌ای برجام صورت می‌گرفت.
جمهوری اسلامی ایران، بعد از برداشتن ۵ گام برای کاهش تعهدات، سرانجام ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ اعلام کرد دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی سازی، درصد غنی سازی، میزان مواد غنی شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست.
دولت جدید آمریکا به ریاست «جو بایدن» مدعی است قصد دارد از طریق مذاکرات جاری در شهر وین آمریکا را به توافق هسته‌ای برجام بازگرداند اما تا کنون از اجرای تعهداتش در این راستا خودداری کرده است./فارس