امنیت غذایی پایدار در گرو خودکفایی

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ فقدان راهبرد حمایتی و پشتیبانی از الگوی کشت، توجه نکردن به کشت قراردادی در سطح نهاد‌های خصوصی به ویژه واردکنندگان و شرکت‌های فرآوری و تغییر اقلیم خشکسالی، ریسک آب و هوایی، گرایش نداشتن به محصولات کم آب‌بر، توجه نکردن به حوزه دانش بنیان‌سازی و زنجیره‌های ارزش در واقع از عواملی بوده که کشور را از برنامه خوداتکایی در محصولات راهبردی دور کرده است. «راهبرد معاصر» برای بررسی ابعاد این ماجرا  با جعفر کاویانی دلشاد، کارشناس محصولات کشاورزی به گفت‌وگو نشسته‌است.

جعفر کاویانی دلشاد، کارشناس محصولات دامی با تاکید بر افزایش بهره‌وری در تولید محصولات غذایی و دامی به «راهبرد معاصر»، گفت: منابع ما در ارتباط با موضوع نهاده‌ها محدود است. بیشتر باید به سمت بهره‌وری حرکت کنیم چون سطح منابع آبی ما در کشور کاهش پیدا کرده است. طرح‌هایی مانند امنیت غذایی با مشارکت بنیاد برکت در کشور در حال اجراست که در این طرح‌ها قراردادی با کشاورز تنظیم می‌کنند و با دادن کمک‌هایی نظیر خرید بیمه، کود شیمیایی و بذر اصلاح شده سعی می‌کنند میانگین تولید آن‌ها را تا 25 درصد بالا ببرند.

وی در این‌باره افزود، افزود: بحث خود کفایی در کشور ما به دوعامل شرایط آب‌وهوایی و افزایش بهروری وابسته است. میزان بارش‌های خوب در برخی از سال‌ها موجب خودکفایی کشور در برخی از محصولات شد،  اما از دی‌ماه سال گذشته به دلیل کاهش چشمگیر بارش باران تولید کشاورزان با مشکلات جدی رو به رو شده است. در موضوع بهره‌وری کمبودهایی در حوزه کشاورزی وجود دارد که از جمله آن می‌توان به عدم توجه به الگوی کشت صحیح و مناسب با توجه به شرایط منابع آبی در منطقه، ضعیف بودن در زیرساخت‌های حفظ و حمل و نقل محصولات کشاورزی، عدم توازن و هماهنگ نبودن سیاست‌ها با چگونگی شرایط تولید و امکانات توزیع شده در طول زنجیره کاشت تا برداشت، توجه نکردن به پایداری شرایط بازار محصولات کشاورزی در سطح داخلی و بین‌المللی و سوءمدیریت استفاده از منابع در حوزه کشاورزی اشاره کرد.

کاویانی با بیان اینکه خودکفایی و امنیت غذایی در شرایطی که کشور ما با تحریم دست و پنجه نرم می‌کند موضوع خیلی مهمی است افزود: مسئولان اجرایی کشور باید به خودکفایی و امنیت غذایی توجه ویژه‌ای داشته باشند. دولت باید برنامه‌ریزی کند تا اصلاح الگوی کشت در کشور صورت پذیرد که همین یک اقدام افزایش بهره‌وری را در کشور ما دوچندان می‌کند.

این کارشناس کشاورزی با اشاره به اینکه بخشی زیادی از هدر رفت آب در بخش کشاورزی صورت می‌گیرد، اظهار کرد: دولت باید ابزارهای لازم را در زمینه آبیاری‌های قطره‌ای برای کشاورزان فراهم کند تا این توانایی حاصل شود که در این شرایط بی‌آبی با حداکثر ظرفیت تولید را انجام دهیم. برای مثال محصولی نظیر هندوانه که آبّری زیاد دارد تولید آن در این شرایط خشک‌سالی در داخل کشور اصلا مقرون به صرفه نیست و اگر آن را وارد کنیم هزینه‌های کمتری به منابع آبی ما تحمیل می‌شود.

وی ادامه داد: کشت نشا و گلخانه‌ای کردن محصولات در بحث بهروه‌وری آب خیلی اثرگذار است که این نیاز دارد دولت اعتبار لازم را در این زمینه تخصیص دهد. مطالبه ما از دولت این است در بحث خرید سیستم‌ها و تجهیزات نوین حمایت‌های لازم از کشاورزان صورت بگیرد. طبق قانون کشاورزان درصورت استفاده یکباره از تسهیلات امکان بهره‌‎مندی مجدد از همان تسهیلات برای کشاورز وجود ندارد. برای ایجاد گلخانه و کشت‌های نشایی دولت باید فکر ویژه‌ای کند.

وی در ادامه تصریح کرد: دربحث نهاده‌های دامی با توجه به گرانی نهاده‌ها به خصوص در بحث دام و شیلات، تولید در حال حاضر با ضرر مواجه شده، چرا که برای تولید یک کیلو گوشت مرغ یا ماهی نیاز به دو کیلو گرم نهاده است. فروش محصولات از این دست تنها جبران کننده نهاده‌های مصرف شده است و هیچ عایدی برای تولید کننده ندارد. لذا دولت در راستای حمایت از تولیدکنندگان حتماً باید فکر اساسی در این زمینه بکند. به عنوان مثال دولت می‌توان با طرح‎هایی همچون کشاورزی قراردادی، پایین آوردن هزینه‌های تولید، قطع دست واسطه‌ها و دلال‌ها، ایجاد زنجیره‌های تولید و وصل کردن این زنجیره‌ها به بازار  مصرف کمک‌های ویژه ای به تولید‌کنندگان بکند در غیر این صورت عمده سود را فقط دلالان و واسطه ها می‌برند.

کاویانی با اشاره به موضوع حذف ارز 4200 و تاثیر آن بر قیمت نهاده‌های دامی، گفت: بحث واردات نهاده‌های دامی نیز با توجه به گرانی دلار و اینکه تولید‌کننده‌ها توانایی پرداخت ما به التفاوت ارز آزاد و ارز 4200 را ندارد سخت شده است. اما آزاد سازی ارز ترجیحی در کل به نفع دولت  و مردم می‌باشد زیرا سایر کشورها از آن سود می‌بردند ولی این روند باید با دقت و به صورت علمی و  با کارایی انجام گیرد. در مراحل اولیه دولت باید از تولیدکنندگان حمایت کند که آسیب زیادی از حذف این ارز نبینند تا به مرور این روند اصلاح شود و  به مسیر اصلی خود برگردند. همچنین ایجاد صنایع وابسته، صنایع بسته بندی سورتینگ و همچنین صادرات می‌تواند گام اساسی در کمک به تولید کنندگان باشد.

 این کارشناس کشاورزی با بیان اینکه دولت باید به کشاورزان جهت تولید نهاده های دامی مشوق های تشویقی بدهد، گفت: در بحث نهاده‌ها با توجه به اینکه قیمت‌ها ازاد شده دولت همانند خرید تضمینی گندم، کشاورزان را ترغیب کند که به سمت تولید نهاده‌های دامی بروند. یعنی دولت تضمین کند همانند گندم محصولات کشاورزان را بیمه می‌کند و بعد از برداشت کشت، محصول را از کشاورزان می‌خرد. الان این ظرفیت در کشور وجود دارد که ذرت، سویا و جو را در کشور تولید کنیم و وابستگی خودمان به واردات آن‌ها را کم کنیم که این هم نیازمند این است که دولت مشوق‌هایی را به تولیدکنندگان بدهد.

جعفری دلشاد در پایان خاطر نشان کرد: در مجموع برنامه‌ریزی و اصلاح کشت در این برهه زمانی در امر تولید محصولات غذایی و دامی نکته مهمی است که نیازمند توجه ویژه مسئولان اجرایی کشور است.