چرا مذاکرات رفع تحریم‌ها هنوز به نتیجه نرسیده است؟
سفیر سابق ایران در پکن با بیان اینکه آمریکایی‌ها امروز نمی‌توانند در مذاکرات هر تصمیمی را به کشور ما تحمیل کنند و ایران گزینه‌ای برای مقابله نداشته باشد؛ توضیحاتی درباره دلایل عدم حصول توافق در دوره جدید ارائه کرد.
به گزارش راهبرد معاصر؛ در روزهای اخیر و در راستای سیاست رفع تحریم‌های ظالمانه علیه کشورمان، هیئت مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی ایران به ریاست علی باقری عازم وین شد. از سرگیری مجدد مذاکرات درحالی است که به باور کارشناسان تفاوت دیدگاه دولت فعلی با دولت سابق در مسئله سیاست خارجی کاملا مشهود است و همین مسئله موجب شده که دستگاه دیپلماسی دولت جدید از برقراری توافقی نابرابر و مطلوب کشورهای غربی، سر باز بزنند.
در همین باره گفت‌وگویی با جواد منصوری، سفیر سابق ایران در پاکستان و چین و تحلیلگر مسائل بین‌المللی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
فارس: در روزهای اخیر تیم مذاکره کننده کشورمان برای ادامه روند مذاکرات عازم وین شد. به نظر شما در دوره فعلی دستگاه دیپلماسی کشور چه اهدافی را دنبال می کند و تغییر مشی دولت جدید با دولت گذشته در مسئله مذاکرات را چگونه ارزیابی می کنید؟
منصوری: مسئله برجام با توجه به مراحلی که طی کرده، وضعیت خاصی دارد، زیرا شرایط دولت ها در صحنه بین المللی و اوضاع داخلی ایران نسبت به دولت سابق، تغییرات جدی و چشمگیری داشته و به این دلیل به نظر می رسد در فضای جدید، مذاکرات می‌تواند با اهداف متفاوتی دنبال شود؛ یکی از اهداف جدید این است که ایران بتواند برخلاف شرایط گذشته که تلاش این بود تا کشور ما را کاملا منزوی کنند و اجازه حضورمان در صحنه بین المللی را ندهند، در عرصه جهانی نقش اقتصادی و سیاسی خود را به طور مفیدی ایفا کند. این یک تغییر بسیار بزرگ است که هم از طرف ایران و هم از طرف سایر کشورها به وجود آمده است.
*اروپایی‌ها پذیرفتند حتی بدون آمریکا به تعهدات برجامی خود ادامه دهند
مسئله دیگر این است که اروپایی ها نیز در شرایط ویژه ای قرار گرفتند و می‌خواهند وابستگی مطلق خود به آمریکا را مقداری کمتر کنند و به این دلیل اصرار دارند برجام به نتیجه مشخصی برسد تا توجیه‌ای برای کار با ایران داشته باشند، بنابراین در این مرحله به نظر میرسد که اروپایی ها پذیرفتند حتی اگر آمریکا از برجام خارج شود، آن ها به تعهدات خود ادامه دهند و این یک تحول جدید است.
در عین حال به نظر میرسد که دولت سیزدهم همچنان هوشیاری و تعهد خود را حفظ می کند و اینطور نیست که آمریکایی‌ها مجدداً بتوانند هر تصمیمی را به کشور ما تحمیل کنند و ایران گزینه ای برای مقابله نداشته باشد؛ به همین دلیل است که رفتار سازمان انرژی اتمی ما با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این دولت با دولت گذشته کاملاً متفاوت شده و طبیعتاً این مسئله از چشم دیگران پوشیده نیست؛ در حال حاضر غربی ها نمی توانند مانند گذشته هر چه را می خواهند، به ما تحمیل کنند.
فارس: همانطور که گفتید اروپایی ها پذیرفته اند که باید با یک توافق نسبتاً برابر با ایران کنار بیایند ولی به نظر شما چرا آمریکا این قضیه را نمی پذیرد که در ازای دریافت یکسری امتیازات، تحریم ها را به طور کامل کنار بگذارد تا توافق صورت بگیرد؟
*آمریکا برای منافع خود حتی اروپا را هم زیر پا می‌گذارد
منصوری: مبنای حاکمیت ایالات متحده آمریکا بعد از جنگ جهانی اول تاکنون این بوده که آنچه منافع‌شان است را به هر شکل و قیمتی و بدون توجه به تمامی موازین قانونی و بین المللی تامین کنند، بنابراین آمریکایی‌ها هیچ دلیلی نمی بینند که حتی منافع اروپا را هم برای منافع خودشان زیر پا نگذارند؛ در حال حاضر بهترین گواه این قضیه، اتفاقاتی است که در اوکراین به وقوع می پیوندد؛ وقایع اخیر اوکراین قطعاً در دراز مدت به ضرر اروپا است اما آمریکایی‌ها این جنگ را طراحی کردند تا بتوانند سود خودشان را از این قضیه ببرند.
فارس: به نظر شما اینکه سیاست دولت فعلی این است تا اخبار مذاکرات مانند دولت گذشته با ضریب بالایی در سطح جامعه مطرح نشود و دولت سعی دارد که سایر مسائل کشور را به جریان مذاکرات گره نزند، چه اهمیتی دارد و می تواند چه نتیجه ای در روند مذاکرات و اذهان عمومی جامعه بگذارد؟
*در دولت گذشته منافع کشور فدای سیاست خارجی شد ولی سودی نداشت
منصوری: واقعیت این است که دولت ها نباید تا جای ممکن مسائل سیاست داخلی خود را با به تحولات خارجی مرتبط کنند؛ به عبارت دیگر دولت ها چارچوبی برای ارتباط سیاست داخلی و سیاست خارجی تعریف می کنند و اینطور نیست که سیاست داخلی دربست در اختیار سیاست خارجی قرار بگیرد ولی متاسفانه در برخی دولت های گذشته این اصل تا حدودی نادیده گرفته شد و در نتیجه بسیاری از منافع و مصالح کشور فدای سیاست خارجی شد در حالی که هیچ گونه سودی برای کشور نداشت.
ملک عبدالله پادشاه سابق عربستان سعودی جمله ای داشت که می گفت ما با دوستان خودمان فقط از مرز عربستان به بعد دوست هستیم و در داخل کشور هیچ گونه ملاحظه‌ای با دیگران نداریم؛ این جمله‌ای معروف از ملک عبدالله است و علیرغم اینکه این خاندان وابستگی زیادی به غرب دارد، او می گفت که ما با دیگران در داخل کشور شوخی نداریم و تمام بحث‌های ما مربوط به خارج از مرزها است.
*دولت سیزدهم منتظر علامت کشورهای دیگر نیست
متاسفانه در دو سه دهه اخیر این اصل مهم در کشور ما آنچنان که باید و شاید ملاحظه نشد و از این نظر خسارت های بسیار سنگینی به کشور وارد شد اما دولت سیزدهم می خواهد با استفاده از تجربه های گذشته چنین کاری نکند و تمام امکانات بالقوه و بالفعل کشور را برای پیشبرد منافع و اجرای طرح‌ها بسیج کند و اگر روابط خارجی هماهنگ و کمک کننده بود، از آن استقبال می‌کند ولی اینطور نیست که منتظر علامت، کمک یا همکاری کشورهای دیگر باشد.