به نام اروپا، به کام آمریکا

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ با ورود آمریکا به جریان جنگ جهانی دوم و شکست نازی‌ها در این جنگ عالم‌گیر، اروپایی جایگاه برتر خود را در نظام بین‌الملل از دست دادند و به خط مقدم رقابت مسکو و واشنگتن در جریان جنگ سرد تبدیل شدند. پس از فروپاشی دیوار برلین و پیروزی آمریکا بر ایدئولوژی کمونیسم، قاره اروپا یکپارچه به سمت گسترش روابط با آمریکا حرکت و به متحد راهبردی برای این کشور بدل شد. 

ذکر این چند خط از تاریخ روابط بروکسل-واشنگتن برای نشان دادن عمق روابط میان این دو بازیگر و ایجاد درک درست از کنش و واکنششان در برابر جمهوری اسلامی ایران، به‌ویژه در میدان مذاکرات رفع تحریم‌هاست. از مذاکرات ابتدایی تروئیکای اروپایی با ایران در دولت اول اصلاحات تا پیگیری مذاکرات بازگشت آمریکا به برجام در دولت سیزدهم، همواره آمريکا و اروپایی‌هایی سعی کردند تا با تقسیم نقش‌های متفاوت و گاهی متضاد، تهران را به پای میز مذاکرات اتمی بکشانند و مطالبات غیرقانونی خود را به ایران تحمیل کنند. 

روی دیگر دستیابی ایران به توانمندی هسته‌ای حرکت سایر کشورهای منطقه همچون عربستان سعودی یا ترکیه به سمت تولید این سلاح راهبردی است

یکی از خطوط قرمز اساسی بروکسل و واشنگتن در منطقه غرب آسیا حرکت کشورهای بزرگ این منطقه به سمت رقابت تسلیحاتی و کسب سلاح راهبردی هسته‌ای است. در این میان ایران به عنوان قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین دولت منطقه، تمام شرایط بدل شدن به هژمون منطقه‌ای همچون نیروی زمینی قدرتمند، منابع مالی سرشار و گفتمان مقبول را داراست. در چنین شرایطی دستیابی تهران به سلاح هسته‌ای به معنای بدل شدن این کشور به هژمون مسلط منطقه و کاهش نفوذ و حضور قدرت‌های فرامنطقه‌ای است. 

روی دیگر دستیابی ایران به توانمندی هسته‌ای حرکت سایر کشورهای منطقه همچون عربستان سعودی یا ترکیه به سمت تولید این سلاح راهبردی است. در صورت تحقق این سناریو، اروپا برتری نظامی خود را در منطقه از دست می‌دهد و باید در دکترین نظامی-امنیتی خود تجدیدنظر کند. علاوه بر این، آمریکا همواره به عنوان حافظ امنیت کشورهای عربی شناخته می‌شده است. در صورتی که ایران به این سلاح راهبردی دست یابد، آمریکا نیز جایگاه خود را در منطقه از دست می‌دهد و دولت‌های عربی برای تضمین امنیت خود باید با تهران مذاکره کنند. بازخوانی این سناریو نشان دهنده منافع مشترک آمریکا و اروپا در انعقاد توافقنامه کنترل تسلیحات با ایران است.

اینستکس؛ سند ناتوانی اروپا

پس از خروج دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا از توافق هسته‌ای سال 2015، دولت وقت ایران اعلام کرد اگر سایر اعضای برجام بتوانند مناقع ایران را تضمین و تأمین کنند، تهران به اقدام متقابل دست نمی‌زند و در این توافق باقی خواهد ماند. اروپایی‌ها که خود درگیر کشاکش با سیاست یکجانبه‌گرایی در زمینه معاهدات دوجانبه و چندجانبه بین‌المللی بودند، اعلام کردند با راه اندازی خط مالی «اینستکس» روابط اقتصادی میان ایران و اتحادیه اروپا را مصون از تحریم‌های وزارت خزانه داری آمریکا دنبال خواهند کرد.

با گذشت زمان معلوم شد اروپا به دلیل آسیب پذیری نسبت به اقدامات تنبیهی آمریکا از استقلال کافی برای ارتباط اقتصادی با ایران و تضمین اجرای تعهدات برجامی خود برخوردار نیست و صرفاً با دادن وعده‌های توخالی به تهران زمان را به نفع واشنگتن و به زیان تهران تلف کرده است. 

عملیات روانی

پس از پیروزی جو بایدن در انتخابات نوامبر 2020 و حاکم شدن مجدد سیاست «ویلسونیسم» در سیاست خارجی آمریکا، واشنگتن از تمایل خود برای بازگشت به توافق هسته‌ای گفت. در چنین شرایطی تروئیکای اروپایی و نماینده اتحادیه اروپا با استقبال از موضع جدید مستأجران جدید کاخ سفید، ایران را زیر فشار قرار دادند تا زمینه لازم برای بازگشت کم هزینه آمريکا به برجام فراهم شود، بی آنکه تضمین کافی در زمینه نقص عهد مجدد واشنگتن و حفظ منافع اقتصادی ایران داده شود.

یکی از حربه‌های اروپایی از آغاز مذاکرات بازگشت به برجام در دولت دوازدهم تا امروز و ارسال سیگنال‌های جهت‌دار به رسانه‌های مرجع در جریان مذاکرات رفع تحریم‌هاست. در آخرین مورد از شیطنت‌های اروپایی، یکی از افراد اروپایی آگاه از جریان مذاکرات هسته‌ای در ادعای نادرست به بلومبرگ گفته بود، کشورهای اروپایی ضرب‌الاجل 72 ساعته برای جمع بندی یا شکست مذاکرات رفع تحریم‌ها مطرح کردند؛ ادعایی که چند روز بعد به‌وسیله انریکه مورا تکذیب شد. 

به نام اروپا، به کام آمریکا

هم‌اکنون موضوع متن پیشنهادی جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در صدر اخبار مذاکرات رفع تحریم‌ها قرار دارد. به گزارش العربی الجديد، نماینده اتحادیه اروپا متن پیشنهادی خود را در قالب 25 صفحه به نماینده ایران و آمریکا نشان داده و در اقدامی غیرحرفه‌ای و هماهنگ با رابرت مالی، با پاسخ ساده آری یا خیر خواستار به نتیجه رسیدن یا شکست قطعی مذاکرات شده است.

یکی از حربه‌های اروپایی از آغاز مذاکرات بازگشت به برجام در دولت دوازدهم تا امروز و ارسال سیگنال‌های جهت‌دار به رسانه‌های مرجع در جریان مذاکرات رفع تحریم‌هاست

این در حالی است که به گفته منابع ایرانی، هر یک از طرفها متن پیشنهادی خود را ارائه کرده‌اند و قرار است تا زمانی که تمام طرفهای مذاکره بر سر تمام مفاد به توافق دست نیافتند، درباره متن نهایی و اعلام اتمام مذاکرات اظهار نظری نشود. 

بهره سخن

یکی از پیش فرض‌های غلط در تیم مذاکره کننده پیشین کشورمان، جدا دانستن اروپا از آمریکا و ادعای ایجاد اختلاف میان بروکسل و واشنگتن بود. این در حالی است که تجربه دو دهه اخیر مذاکرات هسته‌ای به خوبی ثابت کرده است این دو متحد قدیمی با تقسیم وظایف در مذاکرات هسته‌ای به دنبال تأمین حداکثری منافع خود و جلوگیری از رفع مؤثر تحریم‌ها و حفظ منافع اقتصادی تهران هستند. حال تیم مذاکره کننده کشورمان با بهره‌گیری از تجربه مذاکرات هسته‌ای، آمریکا و اروپا را دو لبه یک قیچی دانسته و با هوشیاری برای حفظ منافع ملی کشورمان تلاش خواهد کرد.