هنر دیپلماسی ایرانی در آفریقا

به گزارش «راهبرد معاصر»؛ حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان دوشنبه ایران را به مقصد آفریقا ترک کرد، در روزهای گذشته مورد استقبال مقام های مالی و تانزانیا قرار گرفت و جلسات مشترکی با همتایان خود در این کشورها برگزار کرد.

دولت گذشته غافل از ظرفیت‌های کشورهای آفریقایی، در سیاست خارجی خود راهبرد مشخصی برای گسترش روابط با این کشورها تعریف نکرده بود؛ غفلتی که نخبگان سیاست خارجی دولت سیزدهم به درستی در راستای رفع آن گام برداشته‌اند

سفر وزیر امور خارجه ایران به کشورهای آفریقایی را باید در راستای سیاست خارجی متوازن دولت سیزدهم بررسی کرد. خط مشی سیاست خارجی دولت سیزدهم روابط نزدیک با همه‌ کشورها با تأکید بر کشورهای همسایه است. در چنین شرایطی فصل جدیدی در روابط خارجی ایران باز شده و دولت درصدد گسترش روابط خود با کشورهای آفریقایی برآمده است.

کارنامه یک سال روابط ایران و آفریقا

از زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم، هیئت‌های اقتصادی از کشورهای مختلف آفریقایی ازجمله نیجریه، غنا، ساحل عاج، کنیا، تانزانیا، کامرون، سنگال، گینه و مالی به ایران آمدند. همچنین ششمین کمیسیون مشترک ایران و نیجریه پس از تأخیری طولانی برگزار و در جریان آن هشت سند همکاری در حوزه‌های فرهنگی، گردشگری، نفت، کشاورزی و ... میان دو کشور امضا شد.

سفر وزیر امور خارجه ایران به کشورهای مالی و تانزانیا نیز به دعوت مقام های این کشورها و پس از سفر هیئت های اقتصادی کشورهای مذکور به تهران انجام شده و امید است روندی مداوم در راستای ارتقای روابط با کشورهای آفریقایی شکل گرفته باشد.

اهمیت آفریقا

کشورهای آفریقایی علاوه بر آنکه از گذشته معادن و منابع غنی در اختیار داشتند، در سال‌های اخیر تلاش های زیادی در راستای توسعه انجام داده‌اند به نحوی که بسیاری از اندیشمندان اقتصادی معتقدند در دهه‌های آینده تعداد قابل توجهی از اقتصادهای نوظهور جهان جزو کشورهای آفریقایی خواهند بود. دولت های اروپایی و کشورهای حوزه خلیج فارس نیز با آگاهی از ظرفیت های این قاره روابط خود را با کشورهای آفریقایی افزایش داده‌اند که سرمایه‌گذاری کشورهایی چون قطر و امارات در مناطق مختلف آفریقا گواه بر صحت این ادعاست.

دولت گذشته غافل از ظرفیت‌های کشورهای آفریقایی، در سیاست خارجی خود راهبرد مشخصی برای گسترش روابط با این کشورها تعریف نکرده بود؛ غفلتی که نخبگان سیاست خارجی دولت سیزدهم به درستی در راستای رفع آن گام برداشته‌اند.  اکنون روابط ایران با کشورهای آفریقایی در ابتدای مسیر صحیح خود قرار دارد، مراودات اقتصادی با این کشورها نیازمند زیرساخت های تجاری، پولی، بانکی، کشتیرانی و ... است که به نظر می‌آید با اهتمام وزارت امور خارجه و نیز مقام های آفریقایی چنین سرمایه‌گذاری هایی به سرعت انجام شود.

اهداف سفر امیرعبداللهیان به آفریقا

وزیر امور خارجه کشورمان را در سفرهای آفریقا هیئتی سیاسی اقتصادی متشکل از تجار و برخی فعالان بخش خصوصی همراهی می‌کنند، این موضوع نشان دهنده آن است که دیپلماسی اقتصادی اولویت ایران برای برقراری روابط با کشورهای آفریقایی است.

دیپلماسی اقتصادی یکی از ابزارهای نوین، کارآمد و قدرتمند دولت‌ها برای کنش در فضای بین‌المللی و دستیابی به موقعیت بهتر در اقتصاد جهانی است. این نوع دیپلماسی عبارت است از اقدامات رسمی دیپلماتیکی که دسترسی به بازارهای خارجی را برای کسب‌وکارهای ملی تسهیل می‌کنند و در تلاش برای جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی هستند. همچنین بر اثرگذاری روی قوانین بین‌المللی در راستای پیشبرد منافع ملی تأکید می‌کنند.

دولت سیزدهم در یک سال اخیر در روابط خارجی خود چه با کشورهای آسیایی، حوزه خلیج فارس و آفریقایی دیپلماسی اقتصادی را در صدر اهداف خود برای برقراری ارتباط قرار داده است. صادرات ایران به آفریقا در حال حاضر تنها 2.1 میلیارد دلار است و بنا به گفته‌ رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران انتظار می‌رود این رقم تا پایان سال جاری به ۲/۵ میلیارد دلار و تا پایان سال ۱۴۰۴، به ۵ تا ۶ میلیارد دلار برسد. اصلی ترین هدف سفر وزیر امور خارجه‌ ایران به آفریقا نیز تلاش در راستای تحقق این امر است.

مواردی همچون تحریم و فشارهای بین‌المللی به عنوان بحران های مشترک برای ایران و کشورهای آفریقایی سبب همگرایی دیدگاه های میان این کشورها شده ‌است و به عنوان پیش زمینه‌ همکاری‌ های نظامی و سیاسی به شمار می‌رود.

دولت سیزدهم در یک سال اخیر در روابط خارجی خود چه با کشورهای آسیایی، حوزه خلیج فارس و آفریقایی دیپلماسی اقتصادی را در صدر اهداف خود برای برقراری ارتباط قرار داده است

ایران آمادگی خود را برای همکاری با کشورهای مالی و تانزانیا در هر حوزه‌ای که منتج به توسعه شود، اعلام کرده است. طبق گزارش جلسات مشترک میان مقام های ایران، مالی و تانزانیا همکاری های زیادی قرار است در حوزه‌های آموزش، بهداشت، فناوری‌های نوین، دامپروری و انرژی به ویژه انرژی خورشیدی انجام شود و روابط گسترش یابد. در زمینه پزشکی و بهدتشت ایران در نخستین گام یک میلیون دز واکسن برکت برای مقابله با کووید-۱۹ به مالی اهدا کرده است.

بهره سخن

هدف گذاری دولت سیزدهم برای برقراری روابط با کشورهای آفریقایی دقیق و سودمند است که به شرط اجرای درست می‌تواند آغازگر تعاملاتی باشد که برای هر دو طرف فواید قابل توجهی خواهد داشت. کشورهای آفریقایی از دانش و تجربیات ایران در حوزه‌های مختلف بهره می برند و در سرمایه‌گذاری های زیرساختی خود از تجربیات استفاده می‌کنند. ایران نیز با تنوع بخشیدن به شرکای تجاری خود، رونق صادرات را تضمین می کند و به وسیله تعاملات گسترده با کشورهای آفریقایی متحدان خود را تا قاره سیاه گسترش خواهد داد.

در نهایت آنچه اهمیت دارد، حفظ عزت کشور و تحقق منافع ملی در پرتو هنر دیپلماسی ایرانی است. طبق الگوی ترسیم شده به وسیله مقام معظم رهبری، محورهای اساسی سیاست خارجی عبارتند از؛ امنیت از موضع اقتدار، صلح از موضع قدرت و مذاکره و دیپلماسی از موضع عزت و منفعت.

موفقیت سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در رابطه با آفریقا یا در هر حوزه دیگری با در پیش گرفتن صحیح محورهای ذکر شده و حفظ منافع ملت ایران و عزت و اقتدار جمهوری اسلامی ایران تضمین شده است.